Liên tục thay đổi thủ tướng

Trong 2 năm gần đây, chính trường Pháp liên tục chứng kiến những thay đổi chóng mặt ở cấp cao nhất của bộ máy hành pháp, thể hiện rõ tình trạng bất ổn và phân cực sâu sắc trong đời sống chính trị nước này. 

Sau thất bại trong cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu tháng 6-2024, Tổng thống Emmanuel Macron quyết định giải tán Quốc hội để tổ chức bầu cử lập pháp bất thường. 

Tuy nhiên, kết quả cuộc bầu cử không như mong muốn đã hình thành một Quốc hội “treo” khi không phe nào giành được số ghế đa số tuyệt đối (289/577 ghế). Sự kiện này mở đầu cho chuỗi khủng hoảng nội các của Chính phủ Pháp và ông Gabriel Attal phải từ chức Thủ tướng Pháp. 

Sau đó, ông Michel Barnier - một chính trị gia nhiều kinh nghiệm - được bổ nhiệm Thủ tướng Pháp vào ngày 5-9-2024. Tuy nhiên, chính phủ của ông M. Barnier chỉ tồn tại được 3 tháng bởi không giành được sự ủng hộ trong Quốc hội.

Ngày 13-12-2024, Tổng thống E. Macron bổ nhiệm ông Francois Bayrou làm Thủ tướng Pháp. Ông F. Bayrou là một chính trị gia trung dung, có uy tín, ủng hộ chính sách liên minh các đảng trung dung, bảo thủ, với ưu tiên ổn định tài chính công, giảm thâm hụt ngân sách và giải quyết các cam kết với Liên minh châu Âu (EU). 

Tuy nhiên, kế hoạch cắt giảm chi tiêu và tăng thuế của ông vấp phải phản ứng dữ dội từ cả người dân lẫn các nghị sĩ. Ông F. Bayrou bị Quốc hội bỏ phiếu bất tín nhiệm chỉ sau 9 tháng cầm quyền.

Ngày 9-9-2025, ông Sebastien Lecornu - một đồng minh thân cận và trung thành của Tổng thống E. Macron, từng giữ nhiều chức vụ quan trọng trong chính phủ - được bổ nhiệm làm Thủ tướng. 

Ngày 6-10-2025, chính quyền của S. Lecornu công bố nội các, nhưng nội các này chỉ tồn tại trong 14 giờ và ông S. Lecornu đã từ chức. Nguyên nhân bởi sức ép của các đảng trung hữu bảo thủ phản đối thành phần nội các này không có nhiều thay đổi. 

Tuy nhiên lần này, Tổng thống E. Macron đã tái bổ nhiệm ông S. Lecornu làm Thủ tướng và đề nghị ông tiếp tục xúc tiến đàm phán với các đảng đối lập về giải pháp ổn định chính phủ. Nhờ giành được sự ủng hộ quan trọng từ Đảng Xã hội (PS),Thủ tướng S. Lecornu đã vượt qua cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm tại Hạ viện ngày 16-10-2025. 

Giới phân tích nhận định, diễn biến này chưa bảo đảm chắc chắn cho sự tồn tại lâu hơn của chính phủ S. Lecornu trong bối cảnh chính trường Pháp hiện nay.

Vì sao chính trường Pháp bất ổn?

Chuỗi biến động liên tiếp trong chính trường Pháp thời gian gần đây là hệ quả bắt nguồn từ các yếu tố chính trị, thể chế, kinh tế và xã hội, phản ánh khủng hoảng mang tính cấu trúc của nền Cộng hòa thứ Năm sau hơn 60 năm vận hành.

Sau cuộc bầu cử lập pháp trước thời hạn năm 2024, Pháp rơi vào tình trạng “Quốc hội treo”, khi không phe nào giành được đa số tuyệt đối. Liên minh trung dung Ensemble của Tổng thống

E. Macron mất vị thế áp đảo, trong khi các lực lượng cánh tả (Liên minh Mặt trận Bình dân mới - NUPES) và cực hữu (Tập hợp Quốc gia - RN) đều gia tăng ảnh hưởng. Quốc hội Pháp chia rẽ sâu sắc.

Bên cạnh đó, cấu trúc của nền Cộng hòa thứ Năm, được thiết lập từ năm 1958 - vốn nhằm bảo đảm quyền lực mạnh mẽ cho tổng thống - bộc lộ rõ giới hạn khi người đứng đầu nhà nước không còn nắm đa số ghế ở nghị viện. 

Tổng thống có quyền bổ nhiệm thủ tướng và lãnh đạo chính phủ, trong khi Quốc hội có thể bác bỏ nội các bằng phương thức bỏ phiếu bất tín nhiệm. 

Sự song trùng quyền lực này, vốn từng là điểm mạnh giúp Pháp ổn định sau khủng hoảng (năm 1958), hiện nay lại trở thành nguồn gốc của sự bất ổn khi tổng thống và nghị viện thường xuyên đối đầu, còn chính phủ rơi vào tình thế “thiểu số điều hành”. 

Những thủ tướng như Michel Barnier, Francois Bayrou hay Sébastien Lecornu được lựa chọn với kỳ vọng có thể dung hòa các phe phái, nhưng cuối cùng đều vấp phải giới hạn thể chế và sức ép chính trị không thể vượt qua.

Khía cạnh kinh tế cũng là một phần của nguồn cơn. Pháp đang đối mặt với thâm hụt ngân sách lớn và nợ công cao, trong khi tăng trưởng trì trệ và lạm phát kéo dài. Chính phủ buộc phải đưa ra các chính sách cắt giảm chi tiêu, cải cách lương hưu và thắt chặt tài khóa theo yêu cầu của EU, nhưng những biện pháp này lại bị xã hội phản đối gay gắt. 

Các cuộc đình công, biểu tình và đặc biệt là Phong trào Bloquons tout (Chặn hết mọi thứ) là phản ứng mạnh mẽ của người dân trước cảm giác bất công và sự xa rời của chính quyền với thực tế đời sống. 

Phong trào Bloquons tout không chỉ gây áp lực lên chính phủ, mà còn làm sâu sắc thêm khủng hoảng chính trị và xã hội, khiến tiến trình điều hành quốc gia của Chính phủ Pháp ngày càng khó khăn.

Cùng lúc đó, sự trỗi dậy của 2 phe phái chính trị đối lập càng khiến tình trạng trở nên bế tắc. Liên minh cánh tả thúc đẩy các chính sách tái phân phối và bảo đảm an sinh xã hội, trong khi phe cực hữu của bà Marine Le Pen tập trung vào vấn đề nhập cư và chủ quyền quốc gia. 

Cả 2 lực lượng này đều phản đối mạnh mẽ chính phủ trung dung của Tổng thống E. Macron, khiến mọi nỗ lực hình thành liên minh ổn định trở nên bất khả thi. Quốc hội vì vậy không chỉ phân rã về đảng phái mà còn phân cực về tư tưởng, khiến khả năng đạt được đồng thuận gần như không thể thực hiện.

Cải cách nhằm thoát khỏi khủng hoảng

Những biến động chính trị liên tiếp tại Pháp thời gian gần đây đã để lại hàng loạt hệ quả sâu sắc, không chỉ trong phạm vi chính trị mà còn lan rộng sang kinh tế, xã hội và vị thế quốc tế của Pháp. 

Sự thay đổi chính phủ diễn ra với tần suất dày đặc khiến bộ máy hành pháp rơi vào tình trạng thiếu ổn định và thiếu định hướng chiến lược. 

Tình trạng phân cực sâu sắc giữa các phe phái khiến việc thông qua các dự luật trở nên khó khăn, buộc chính phủ nhiều lần phải áp dụng Điều 49.3 Hiến pháp để thông qua các dự luật. Bất ổn chính trị để lại những tác động tiêu cực rõ rệt đối với nền kinh tế Pháp. 

Tình trạng gián đoạn hoạt động trong các lĩnh vực giao thông, năng lượng và dịch vụ công cộng làm thiệt hại hàng tỷ euro. Trong khi đó, trên bình diện quốc tế, Pháp bị xem là một cường quốc châu Âu đang lúng túng vì bất ổn nội bộ, khó duy trì được ảnh hưởng trước các thách thức của EU.

Về lâu dài, những bất ổn chính trị hiện nay buộc giới phân tích và chính trị gia Pháp phải nhìn nhận lại tính bền vững của mô hình Cộng hòa thứ Năm khi quyền lực tổng thống mạnh nhưng thiếu sự kiểm soát hiệu quả của Quốc hội, trong khi các đảng phái ngày càng phân mảnh. 

Nhiều chuyên gia kêu gọi cải cách Hiến pháp, hướng tới một mô hình dân chủ linh hoạt hơn, có thể là Cộng hòa thứ Sáu, trong đó quyền lực được phân bổ cân bằng hơn và cơ chế liên minh được thể chế hóa. 

Tuy nhiên, ngay cả hướng cải cách này cũng gặp khó khăn, vì chính sự chia rẽ hiện nay khiến việc đạt được đồng thuận gần như bất khả thi.

Trong thời gian tới, chính trường Pháp nhiều khả năng vẫn tiếp tục đối mặt với tình trạng bất ổn và phân cực sâu sắc. Tổng thống E. Macron sẽ khó tìm được một liên minh ổn định trong Quốc hội, trong khi các phe cánh tả và cực hữu ngày càng gia tăng ảnh hưởng. 

Chính phủ hiện tại khó có thể triển khai các cải cách lớn do thiếu sự ủng hộ chính trị và sức ép xã hội ngày càng mạnh. Các cuộc biểu tình, đình công và khủng hoảng bất tín nhiệm có thể vẫn tái diễn, đặc biệt khi vấn đề kinh tế chưa được giải quyết. 

Nếu không có được một thỏa hiệp chính trị mới, Pháp vẫn có thể tiếp tục rơi vào vòng xoáy bất ổn cho đến khi diễn ra cuộc bầu cử Tổng thống Pháp năm 2027./.