Thời gian gần đây, tại một số quốc gia châu Á bùng phát những cuộc biểu tình quy mô lớn, kèm theo các hành vi bạo lực, gây mất ổn định đời sống xã hội, làm gia tăng tình trạng bất ổn chính trị. Dù chính quyền các nước này đã nỗ lực kiểm soát tình hình, đưa đất nước trở lại trạng thái bình thường, song những xung đột đặt ra nhiều vấn đề đáng suy ngẫm. Cần xác định đúng yếu tố ổn định chính trị - xã hội đối với sự phát triển bền vững của mỗi quốc gia.

Chủ trương chưa đi liền với cuộc sống người dân

Ở Indonesia, các cuộc biểu tình nổ ra từ cuối tháng 8-2025, bắt nguồn từ sự phản ứng của người dân trước một số chính sách được cho là chưa phù hợp trong bối cảnh kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn. 

Tình trạng lạm phát gia tăng, sức ép đời sống nặng nề khiến dư luận dễ dàng bị tác động, làm bùng phát tâm lý phản kháng. Một số cuộc biểu tình nhanh chóng chuyển biến phức tạp, xuất hiện hành vi bạo lực, gây thiệt hại cho cơ sở vật chất và tác động tiêu cực đến trật tự, an toàn xã hội.

Trước áp lực của tình hình, chính quyền Indonesia buộc phải đưa ra những động thái điều chỉnh, từ việc cắt giảm các khoản chi tiêu, siết chặt kỷ luật trong hoạt động công vụ đến cải tổ nội các ở một số lĩnh vực quan trọng. 

Những biện pháp này phần nào giúp trấn an dư luận, góp phần làm dịu tình hình và đưa xã hội dần trở lại trạng thái ổn định. Tuy nhiên, sự ổn định đạt được tại Indonesia mới chỉ mang tính bước đầu, tạm thời. 

Do vậy, chính quyền Indonesia cần triển khai những giải pháp căn cơ, toàn diện và lâu dài, đặc biệt chú trọng bảo đảm công bằng xã hội, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản trị quốc gia, đồng thời củng cố niềm tin của nhân dân đối với hệ thống chính trị.

Trong khi đó, tại Nepal, một quyết định hành chính về quản lý mạng xã hội được ban hành vào đầu tháng 9-2025 đã thành “ngòi nổ”, thổi bùng làn sóng phản kháng trong xã hội, nhất là trong tầng lớp thanh niên. 

Từ những bức xúc ban đầu, phong trào biểu tình nhanh chóng lan rộng, gắn với các yêu cầu chống tham nhũng và phản đối bất công xã hội. 

Chỉ trong ít ngày, các hoạt động này đã leo thang thành đụng độ, gây thương vong và buộc chính quyền Nepal phải áp dụng hàng loạt biện pháp tình thế, từ việc hủy bỏ quyết định gây tranh cãi cho đến áp đặt lệnh giới nghiêm. 

Những biến động kéo theo sự thay đổi trong bộ máy lãnh đạo cao nhất của Nepal, phản ánh mức độ căng thẳng và sự thiếu vững chắc trong nền tảng chính trị quốc gia. 

Mặc dù tình hình đã tạm lắng dịu sau khi chính phủ lâm thời được thành lập, song rõ ràng, các biện pháp ngắn hạn khó có thể xử lý tận gốc những vấn đề tồn tại lâu dài, từ sự phân hóa xã hội, bất đồng chính trị cho tới những thách thức về phát triển kinh tế.

Tại Indonesia, sức mua suy giảm rõ rệt, doanh số bán ô-tô và xe máy nhiều năm qua liên tục giảm, trong khi việc làm phi chính thức ngày càng chiếm tỷ trọng lớn, thiếu ổn định và không được bảo đảm an sinh.  Tại Nepal, những khó khăn kinh tế - xã hội vốn trầm trọng càng bị nhân lên bởi thiên tai và dịch bệnh. Trận động đất năm 2015 đã làm gần 9.000 người thiệt mạng, hơn 22.000 người bị thương và hàng triệu người mất chỗ ở; tiếp đó là đại dịch COVID-19 khiến đời sống vốn khó khăn của người dân càng thêm khó khăn.

Những diễn biến tại Indonesia và Nepal cho thấy, các cuộc biểu tình và bạo loạn không xuất hiện một cách tức thời, mà là hệ quả của quá trình tích tụ những bất bình trong xã hội.

Khi những mâu thuẫn kinh tế - xã hội không được giải quyết thỏa đáng, niềm tin của nhân dân đối với thể chế và hệ thống quản trị bị suy giảm, thì bất kỳ quyết định hay chính sách nào thiếu sự đồng thuận xã hội cũng có thể trở thành ngòi nổ châm ngòi cho bất ổn chính trị.

Đây là một quy luật mang tính phổ quát, đồng thời là bài học cảnh tỉnh đối với mọi quốc gia trong tiến trình phát triển.

Căn nguyên sâu xa

Các cuộc biểu tình, bạo loạn tại Indonesia và Nepal trong thời gian qua được đánh giá khởi nguồn từ những bất bình xã hội, cộng hưởng với những khó khăn về kinh tế kéo dài.

Ở Indonesia, đó là sự suy giảm tăng trưởng và những hạn chế trong quản trị kinh tế. Từng được đánh giá là một trong những nền kinh tế phát triển năng động hàng đầu khu vực, song giai đoạn 2000 - 2024, ngành công nghiệp chế tạo của Indonesia chỉ đạt mức tăng trưởng trung bình 4,3%/năm, thấp hơn nhiều so với mức 10,7% trong 3 thập niên trước đó. 

Áp lực cạnh tranh từ hàng hóa giá rẻ nhập khẩu cùng môi trường kinh doanh còn nhiều rào cản, như chi phí logistics cao, thủ tục hành chính rườm rà, tình trạng quan liêu kéo dài, đã làm suy giảm năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong nước. 

Hệ quả là, sức mua suy giảm, tín dụng tăng trưởng chậm, tầng lớp trung lưu dần bị thu hẹp; đồng thời, thay vì tạo thêm việc làm ổn định, nền kinh tế mở rộng chủ yếu khu vực lao động phi chính thức với thu nhập thấp, thiếu bảo đảm an sinh xã hội.

Tại Nepal, bối cảnh dẫn tới các cuộc biểu tình, bạo loạn vừa qua có phần phức tạp hơn; trong đó, quyết định hành chính về mạng xã hội chỉ là “giọt nước tràn ly”, phản ánh những mâu thuẫn tiềm ẩn lâu dài trong đời sống chính trị - xã hội. 

Trong lịch sử, quốc gia này đã trải qua quá trình chuyển đổi thể chế đầy khó khăn, từ chế độ quân chủ sang chế độ cộng hòa vào năm 2008. Tuy nhiên, tiến trình dân chủ hóa và xây dựng hiến pháp vẫn gặp nhiều bất đồng, khiến nền chính trị chưa thực sự ổn định. 

Bên cạnh đó, sự đa dạng về sắc tộc, ngôn ngữ, tôn giáo với hơn một trăm cộng đồng khác nhau cũng đặt ra yêu cầu lớn về việc bảo đảm hài hòa lợi ích và tăng cường đoàn kết xã hội, tránh tình trạng phân hóa.

Về kinh tế, Nepal vẫn nằm trong nhóm quốc gia nghèo của khu vực, với tình trạng thiếu việc làm, chênh lệch phát triển giữa các vùng, miền và chất lượng dịch vụ y tế, giáo dục còn hạn chế. 

Bên cạnh đó, quốc gia này thường xuyên chịu tác động nặng nề của thiên tai và dịch bệnh, từ trận động đất thảm khốc năm 2015 đến đại dịch COVID-19, khiến đời sống người dân vốn chật vật càng thêm khó khăn. 

Ngoài những nhân tố nội tại, Nepal còn chịu tác động từ môi trường bên ngoài do vị trí địa - chính trị đặc thù, nằm giữa hai cường quốc lớn của khu vực. Sự cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn đã tạo ra sức ép nhất định, khiến Nepal đứng trước nhiều thách thức trong việc giữ vững ổn định chính trị - xã hội.

Nền tảng của quốc gia thịnh vượng

Các cuộc biểu tình, bạo loạn diễn ra gần đây tại một số quốc gia trong khu vực như Nepal và Indonesia, đã để lại hệ lụy nặng nề. 

Về kinh tế, hoạt động du lịch bị gián đoạn, sản xuất và thương mại đình trệ, niềm tin của nhà đầu tư suy giảm. 

Về chính trị, có quốc gia rơi vào khủng hoảng chính phủ, trong khi có quốc gia buộc phải liên tục điều chỉnh, cải tổ để tìm kiếm sự ổn định. 

Đáng chú ý, những diễn biến này cũng phản ánh tác động mạnh mẽ của mạng xã hội trong việc tập hợp, huy động lực lượng, nhất là giới trẻ; đồng thời, đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc nâng cao nhận thức, sử dụng mạng xã hội an toàn, tuân thủ pháp luật, không để bị lợi dụng bởi các thông tin sai lệch, xấu độc.

Thực tiễn đó càng khẳng định ổn định chính trị - xã hội là yếu tố nền tảng, quyết định sự phát triển bền vững của mọi quốc gia. 

Sự ổn định tạo ra môi trường an toàn, tin cậy cho các hoạt động kinh tế, thu hút đầu tư, thúc đẩy đổi mới, sáng tạo; đồng thời, cho phép chính phủ tập trung vào hoạch định và triển khai các chiến lược phát triển dài hạn, cải thiện đời sống nhân dân, giải quyết hiệu quả các vấn đề xã hội. 

Ngược lại, bất ổn chính trị - xã hội sẽ cản trở sự phát triển, gây khủng hoảng kinh tế, khoét sâu mâu thuẫn xã hội, đe dọa an ninh quốc gia và có thể đẩy đất nước vào “vòng xoáy bất ổn” khó kiểm soát.

Trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực diễn biến phức tạp, bài học từ thực tiễn càng làm nổi bật giá trị của sự ổn định chính trị - xã hội. 

Đây chính là điều kiện tiên quyết để phát triển kinh tế, nâng cao đời sống nhân dân, củng cố sức mạnh tổng hợp quốc gia và đưa đất nước vững bước trên con đường phát triển bền vững trong kỷ nguyên mới./.