Sân chơi thành nghĩa địa

Từ khi xung đột nổ ra năm 2023, máu đổ, nhà cửa tan hoang và cái đói đã trở thành cảnh quen thuộc với trẻ em nơi đây. Những vết thương ấy không dễ lành theo năm tháng; nó đã khắc sâu vào ký ức và tâm hồn của cả một thế hệ. 

Kể từ khi chiến tranh bùng phát, đã có khoảng 20.000 trẻ sơ sinh chào đời ở Gaza - tức cứ 10 phút lại có một đứa trẻ ra đời. Thế nhưng, những ca sinh nở ấy diễn ra trong hoàn cảnh vô cùng khắc nghiệt: bệnh viện thiếu thốn ngay cả những thiết bị cơ bản nhất, nhiều cơ sở y tế chỉ còn là đống đổ nát, còn bác sĩ thì buộc phải làm việc giữa hiểm nguy vì lo sợ các cuộc không kích. Phép màu của sự sống nay bị phủ bóng bởi lo âu và bất trắc. Không một đứa trẻ nào ở Gaza thoát khỏi sự khốc liệt của bom đạn.

Theo số liệu từ Cục Thống kê trung ương Palestine, đã có khoảng 14.350 trẻ em thiệt mạng, chiếm tới 44% tổng số nạn nhân trong cuộc chiến này. Điều đó đồng nghĩa, trung bình cứ mỗi giờ, lại có 4 đứa trẻ vĩnh viễn ra đi bởi tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng về thực phẩm, vật tư y tế và sữa bột trẻ em vẫn tiếp tục diễn ra. 

Tổng ủy viên của Cơ quan Cứu trợ và Việc làm của Liên hợp quốc dành cho người tị nạn Palestine ở Cận Đông (UNRWA), ông Philippe Lazzarini đã mô tả tình hình một cách rõ ràng đến rùng mình: “số trẻ em thiệt mạng chỉ trong 4 tháng ở Gaza còn nhiều hơn số trẻ em thiệt mạng trong tất cả các cuộc xung đột toàn cầu cộng lại trong 4 năm rưỡi qua”.

Nhưng những đứa trẻ ấy không chỉ mất mạng, chúng còn bị tước đi những quyền tối thiểu - những điều mà ở nhiều nơi khác trên thế giới vốn là chuyện hiển nhiên. Hơn 625.000 trẻ em không còn được đi học. Nhiều ngôi trường bị phá hủy hoặc trở thành nơi trú tạm cho những gia đình phải bỏ nhà cửa ra đi. Có những trường thì không thể tới được vì lúc nào cũng rình rập hiểm nguy. 

Những con phố từng rộn ràng tiếng cười trẻ thơ, nay chỉ còn lại kính vỡ, nhà cửa đổ nát và một sự im lặng đáng sợ. Sân chơi giờ đã thành nghĩa địa. Lớp học biến thành chiến trường. Thứ âm thanh còn lại chỉ là tiếng bụng đói cồn cào của những đứa trẻ gầy guộc. Ở Gaza, trẻ em đang phải cùng lúc chống chọi với 2 kẻ thù: bom đạn và cái đói.

Giữa khói lửa và đổ nát, từng câu chuyện của những đứa trẻ Gaza càng cho thấy rõ tuổi thơ nơi đây đã bị cướp đi như thế nào. Tháng 1-2025, Azmi Abu Al-Shaar, 10 tuổi, đã để lại một tin nhắn ngắn trên điện thoại chỉ ít phút trước khi em thiệt mạng trong một cuộc không kích. 

Đó là lời tạm biệt mà không đứa trẻ nào đáng phải viết. Em xin lỗi gia đình, nói rằng em yêu mọi người, rồi im lặng mãi mãi. Moatasem, 8 tuổi, sống trong một căn lều cùng gia đình phải di dời. Khi được hỏi về ước mơ, em không nhắc tới đồ chơi hay những buổi đi biển. Em chỉ nói: “con muốn chiến tranh chấm dứt để được đi học trở lại”. 

Còn Bisan, 7 tuổi, sống chen chúc trong một căn lều ở Rafah cùng 12 người khác. Khi được hỏi điều ước, em nói khẽ: “Con không muốn nghe tiếng bom nữa. Con chỉ muốn được vẽ”. Chỉ bấy nhiêu thôi, mà chất chứa cả một tuổi thơ đã bị cướp mất.

Ở Gaza, có những đứa trẻ chỉ mong được đi học, được cầm bút vẽ, được sống những ngày bình yên. Trong nỗ lực giữ lại chút tuổi thơ cho các em, nhà báo Fatima Suhwail đã gom những đứa trẻ tị nạn quanh một gốc cây để kể chuyện. 

Sáng kiến “Những câu chuyện dưới gốc cây” tuy nhỏ bé, nhưng đối với những đứa trẻ nơi đây, đó là cả một thế giới - nơi các em được tạm quên tiếng bom, tìm lại chút hy vọng và tiếng cười.

“Tiếng khóc của những đứa trẻ vô tội, lẽ ra đang học hành hay nô đùa, giờ lại phải học cách sống sót giữa bom đạn - điều đó đủ khiến tất cả chúng ta phải trằn trọc vào ban đêm”, bà Virginia Gamba - đại diện đặc biệt của Tổng thư ký Liên hợp quốc về trẻ em và xung đột vũ trang - chia sẻ. 

Thực tế ấy không còn chỉ là những con số. Đó là những ánh mắt hoảng loạn, những bàn tay bé xíu run lên vì sợ hãi, là giấc ngủ chẳng trọn vẹn vì tiếng bom đêm. Đó cũng là gánh nặng đang đè lên vai cha mẹ các em, những người vừa phải nuốt nước mắt lo cho miếng ăn từng ngày, vừa run rẩy trước nguy cơ mất đi con cái bất cứ lúc nào. 

Trong chiến tranh, chẳng ai được miễn trừ nỗi đau, ngay cả những đứa trẻ vốn xứng đáng được lớn lên trong yên bình.

Giấc mơ không vương khói lửa chiến tranh

Trong báo cáo thường niên vào năm 2024, Liên hợp quốc tổng hợp các hành vi vi phạm quyền trẻ em, những người dưới 18 tuổi, tại khoảng 20 khu vực xung đột trên toàn thế giới. Báo cáo cho biết năm 2024 ghi nhận hơn 41.000 vụ vi phạm nghiêm trọng đối với trẻ em - con số cao nhất trong gần 30 năm theo dõi, vượt mức kỷ lục của năm 2023. Hơn 4.500 trẻ em đã thiệt mạng và 7.000 em khác bị thương, khi các em tiếp tục phải gánh chịu hậu quả nặng nề từ những cuộc tấn công không ngừng và bừa bãi. 

Trong phần phụ lục, một “danh sách đáng xấu hổ” nêu tên những người chịu trách nhiệm cho những hành vi vi phạm này - một liên minh hùng mạnh của các băng đảng Haiti đã được thêm vào - gồm giết hại trẻ em, tuyển dụng vào bạo lực, bắt cóc, từ chối viện trợ nhân đạo, bạo lực tình dục... Lực lượng vũ trang Israel, được nêu tên vào năm ngoái cùng với nhóm chiến binh Palestine Hamas, vẫn có tên trong danh sách.

Báo cáo cũng nêu ra các hoạt động quân sự của Israel tại Lebanon, nơi có hơn 500 trẻ em thiệt mạng và bị thương vào năm ngoái. Nối tiếp các vùng lãnh thổ của Palestine, các quốc gia mà Liên hợp quốc ghi nhận nhiều vụ bạo lực đối với trẻ em nhất vào năm 2024 là: Cộng hòa Dân chủ Congo (hơn 4.000 vụ vi phạm nghiêm trọng), Somalia (hơn 2.500 vụ), Nigeria (gần 2.500 vụ) và Haiti (hơn 2.200 vụ). 

Mới nhất, ngày 29-6, Cơ quan phòng vệ dân sự Gaza cho biết các cuộc không kích và đấu súng của Israel đã khiến ít nhất 17 người chết, trong đó có 3 trẻ em, tại vùng lãnh thổ Palestine.

Người phát ngôn Cơ quan phòng vệ dân sự Mahmud Bassal trả lời Hãng thông tấn Pháp (AFP) rằng 16 người đã thiệt mạng trong các cuộc không kích tại 5 địa điểm xung quanh Dải Gaza và 1 địa điểm khác do hỏa lực của Israel gần một trung tâm phân phối viện trợ. Quân đội Israel không bình luận về các vụ việc được báo cáo, nhưng khẳng định đang tiến hành chiến dịch nhằm “phá hủy năng lực quân sự của Hamas”. 

Chiến dịch này bắt đầu từ năm 2023, sau khi nhóm vũ trang Hồi giáo tấn công Israel, dẫn đến bùng phát chiến tranh. Do hạn chế truyền thông và khó khăn tiếp cận nhiều khu vực ở Gaza, AFP cho biết không thể tự xác minh số thương vong cũng như các chi tiết do lực lượng cứu hộ cung cấp.

Đây phải là hồi chuông cảnh tỉnh cho tất cả chúng ta. Bởi những gì đang xảy ra ở Gaza không đơn thuần chỉ là một cuộc chiến, mà là thảm cảnh nhân đạo đang cướp đi tuổi thơ, mạng sống và cả tương lai của bao đứa trẻ. 

Không chỉ riêng ở Trung Đông, ở bất cứ nơi nào có bom đạn, trẻ em vẫn luôn là những người chịu thiệt thòi nhất. Các em không hiểu hết ý nghĩa của chiến tranh, chỉ biết sợ hãi tiếng nổ, đói khát, và khát khao được sống những ngày bình yên. 

Thế giới đã đi tới giới hạn mà im lặng không còn là một lựa chọn. Bởi mỗi ngày chậm trễ là thêm máu đổ, thêm những giọt nước mắt và những ước mơ trẻ thơ bị vùi lấp. Trẻ em, dù ở Gaza hay bất cứ nơi đâu, cũng đều xứng đáng được đến trường, được vui chơi dưới bầu trời xanh, và mơ những giấc mơ không còn vướng khói lửa chiến tranh./.