Mở rộng hợp tác toàn diện

Phát triển hợp tác kinh tế thực chất, hiệu quả

Thời gian qua, hợp tác kinh tế giữa Nga - Trung Quốc đạt được nhiều kết quả nổi bật, khẳng định giá trị thực chất của mối quan hệ song phương. 

Năm 2024, kim ngạch thương mại song phương đạt 244,8 tỷ USD. Trung Quốc tiếp tục là đối tác thương mại lớn nhất của Nga trong suốt 15 năm liên tiếp. 

Nga hiện giữ vai trò là nguồn cung cấp dầu thô và khí đốt tự nhiên lớn nhất của Trung Quốc, trong khi Trung Quốc trở thành nguồn cung ứng hàng đầu của Nga về các sản phẩm cơ khí, điện tử và ô tô. 

Trong 7 tháng đầu năm 2025, kim ngạch thương mại Nga - Trung Quốc đạt 156 tỷ USD (tăng 18% so với cùng kỳ năm 2024). Bên cạnh đó, nhu cầu của Trung Quốc đối với các sản phẩm nông nghiệp Nga tăng lên cả về khối lượng nhập khẩu và chủng loại sản phẩm. 

Ước tính đến cuối năm 2025, kim ngạch xuất khẩu nông sản Nga sang Trung Quốc đạt khoảng 7 tỷ USD và đến năm 2030 sẽ đạt 10 tỷ USD.

Đẩy mạnh hợp tác tài chính - tiền tệ

Tỷ lệ thanh toán giữa 2 nước bằng đồng nội tệ hiện đã gần đạt 100%, đánh dấu mốc quan trọng trong quá trình phi đô la hóa. 

Nga thúc đẩy sự gắn kết chặt chẽ giữa Liên minh Kinh tế Á - Âu và Sáng kiến “Vành đai, Con đường” (BRI), hướng tới sự công nhận lẫn nhau về tiêu chuẩn và tăng cường khả năng tương tác của các quy tắc. 

Trong bối cảnh hệ thống thanh toán quốc tế nhiều biến động, lĩnh vực tài chính đang được 2 nước nỗ lực mở rộng với việc gia tăng tỷ lệ thanh toán bằng đồng nội tệ như một giải pháp chiến lược nhằm giảm phụ thuộc và thích ứng hiệu quả với những thay đổi toàn cầu.

Tăng cường hợp tác quân sự - an ninh

Năm 2025, Nga và Trung Quốc gia tăng đáng kể tần suất các cuộc tập trận quân sự chung nhằm ứng phó với các hoạt động quân sự của Bộ Tứ (QUAD). 

Song song với đó, 2 nước nhất trí đẩy mạnh hợp tác quốc phòng, bao gồm phát triển vũ khí tiên tiến (hệ thống phòng thủ tên lửa, máy bay không người lái), chia sẻ thông tin tình báo, chuyển giao công nghệ hệ thống phòng không S-500 và phát triển hệ thống phòng thủ tên lửa chung. 

Một bước đi đáng chú ý là kế hoạch thiết lập Hệ thống Chỉ huy Liên hợp Viễn Đông (EACCS) trong các cuộc tập trận chung, đánh dấu lần đầu tiên Nga chia sẻ quyền tiếp cận hệ thống chỉ huy nhạy cảm này cho một quốc gia không phải đồng minh.

Tháng 5-2025, việc Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) tham gia cùng lực lượng quân đội Nga trong lễ diễu binh Ngày Chiến thắng tại Quảng trường Đỏ ở Moscow (Nga) thể hiện rõ nét việc nâng cấp hợp tác quân sự giữa 2 nước. 

Những động thái trên cho thấy, Trung Quốc và Nga đang chuyển từ mức độ phối hợp truyền thống sang hợp tác thực chất trong lĩnh vực quân sự, nhằm mục đích răn đe và tăng cường năng lực triển khai tác chiến liên hợp ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương và không gian Á - Âu rộng lớn.

Mở rộng không gian hợp tác năng lượng

Dầu khí là lĩnh vực then chốt trong hợp tác năng lượng giữa Nga và Trung Quốc. Nga là nhà cung cấp khí đốt tự nhiên lớn nhất cho Trung Quốc. 

Mối quan hệ bổ sung này không chỉ bảo đảm an ninh năng lượng của Trung Quốc, mà còn giúp Nga phát triển các kênh xuất khẩu ổn định, thay thế thị trường châu Âu. 

Dự án đường ống dẫn khí đốt tự nhiên “Sức mạnh Siberia-2” tiếp tục được hai bên thúc đẩy, với công suất truyền tải khí đốt tự nhiên dự kiến đạt 38 tỷ mét khối vào năm 2025.

Nga cam kết cung cấp đủ lượng dầu mỏ cho Trung Quốc và dự kiến đưa vào vận hành đường ống dẫn khí đốt tự nhiên “Tuyến đường ống Viễn Đông” vào năm 2027. Hai bên hợp tác hiệu quả trong các dự án khí đốt tự nhiên hóa lỏng ở khu vực Bắc Cực thuộc Nga. 

Tháng 7-2025, Trung Quốc mua 8,71 triệu tấn dầu thô từ Nga, tăng 16,8% so với cùng kỳ năm 2024. Hai bên không ngừng tăng cường trao đổi mua bán năng lượng, các nhà máy lọc dầu Trung Quốc đã đặt thêm nhiều đơn hàng dầu thô của Nga. 

Theo số liệu của Liên hợp quốc, trong năm 2024, Trung Quốc đã nhập khẩu dầu mỏ và dầu thô trị giá 62,6 tỷ USD từ Nga.

Đại sứ Nga tại Trung Quốc Igor Morgulov nhấn mạnh: “hợp tác song phương Nga - Trung Quốc từ lâu đã vượt ra ngoài lĩnh vực năng lượng bởi năng lượng là lĩnh vực đòi hỏi nhiều công nghệ, khoa học và vốn”. 

Ông I. Morgulov cho biết, cho đến nay, Ủy ban liên chính phủ song phương đã có khoảng 80 dự án chung với tổng số tiền hơn 200 tỷ USD.

Hợp tác công nghệ và lĩnh vực mới nổi

Nga và Trung Quốc tăng cường hợp tác trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI), vũ trụ và năng lượng hạt nhân. 

Tháng 12-2024, Viện Trí tuệ nhân tạo Thượng Hải đã ký kết thỏa thuận hợp tác với Ngân hàng Sberbank (Nga) cùng phát triển công nghệ AI. 

Trong lĩnh vực vũ trụ, Trung Quốc và Nga thúc đẩy dự án Trạm nghiên cứu Mặt trăng quốc tế (ILRS), dự kiến hoàn thành vào năm 2030. 

Về năng lượng hạt nhân, Trung Quốc đang tham gia dự án nhà máy điện hạt nhân Bắc Cực của Nga.

Chung tay giải quyết các thách thức toàn cầu

Trung Quốc và Nga đã thể hiện sự hợp tác chiến lược và hỗ trợ lẫn nhau. Hai bên chia sẻ sự đồng thuận cao về một loạt vấn đề lớn, bao gồm thế giới đa cực, toàn cầu hóa kinh tế và dân chủ hóa quan hệ quốc tế. 

Hợp tác Nga - Trung Quốc không chỉ giới hạn trong khuôn khổ song phương, mà còn tại các cơ chế đa phương, như Tổ chức Hợp tác Thượng Hải, Diễn đàn Hợp tác và Xây dựng lòng tin ở châu Á (CICA). 

Đồng thời, hai bên cam kết xây dựng một hệ thống an ninh châu Á không có sự can thiệp của Mỹ, thúc đẩy cải cách hệ thống quản trị toàn cầu theo hướng công bằng và bình đẳng hơn. 

Các nhà phân tích cho rằng, bất kể bối cảnh quốc tế biến động như thế nào, quan hệ đối tác Nga - Trung Quốc vẫn là trụ cột duy trì ổn định chiến lược và phát triển toàn cầu.

Tại Hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) năm 2025 được tổ chức tại Thiên Tân (Trung Quốc), 2 nước đạt được nhiều đồng thuận và thúc đẩy sự phát triển hiệu quả của SCO. 

Nga sẵn sàng duy trì phối hợp chiến lược với Trung Quốc, tăng cường trao đổi cấp cao và hợp tác trong nhiều lĩnh vực, thúc đẩy quan hệ song phương tiếp tục phát triển ở tầm cao, góp phần giải quyết các thách thức toàn cầu.

Đối với quan điểm về cuộc xung đột Nga - Ukraina, Trung Quốc vẫn giữ lập trường nhất quán, sẵn sàng đóng “vai trò mang tính xây dựng” trong việc giải quyết xung đột nhằm thúc đẩy một giải pháp chính trị bền vững. 

Sáng kiến hòa bình của Trung Quốc về Ukraina minh chứng với phương Tây rằng Nam Bán cầu, với tư cách là một bên trung lập, cam kết giải quyết xung đột bằng biện pháp hòa bình, đồng thời vẫn tính đến lợi ích của Nga, từ đó thúc đẩy tiến trình hướng tới một nền hòa bình công bằng ở Ukraina.

Xu hướng thúc đẩy hợp tác thời gian tới

Chuyến công du Trung Quốc của Tổng thống Nga Vladimir Putin từ ngày 31-8 đến ngày 3-9-2025 được xem là một trong những hoạt động đối ngoại nổi bật của Nga trong năm 2025. 

Hoạt động này không chỉ mang ý nghĩa nghi lễ, mà còn phản ánh xu thế hợp tác sâu rộng giữa 2 cường quốc Á - Âu trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược toàn cầu ngày càng gay gắt. Nga và Trung Quốc đã ký kết hơn 20 văn kiện hợp tác song phương trong các lĩnh vực năng lượng, hàng không vũ trụ, AI, nông nghiệp, kiểm tra và kiểm dịch, y tế, nghiên cứu khoa học, giáo dục và truyền thông.

Trên cơ sở đó, dự kiến đến năm 2030, kim ngạch xuất khẩu nông sản của Nga sang Trung Quốc sẽ đạt 10 tỷ USD. Điều này có nghĩa là người tiêu dùng Trung Quốc sẽ có nhiều lựa chọn hơn về hàng hóa giá cả phải chăng và chất lượng cao, cải thiện trực tiếp sinh kế của người dân. 

Hai nước thúc đẩy hợp tác ngành công nghiệp ô tô, công nghệ cao như hàng không vũ trụ, AI. Bên cạnh đó, Nga và Trung Quốc tiếp tục tăng cường hợp tác trên các diễn đàn đa phương như Liên hợp quốc, SCO, BRICS (Các nền kinh tế mới nổi) và G-20 (Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi), đồng thời thúc đẩy xây dựng một cộng đồng chung vận mệnh cho nhân loại.

Sự đồng thuận mới mà Trung Quốc và Nga đạt được tập trung làm sâu sắc hơn quan hệ đối tác chiến lược toàn diện trên nhiều khía cạnh. 

Thông qua các tuyên bố chung, chuyến thăm cấp cao và các dự án cụ thể, hai bên củng cố lòng tin chiến lược, làm rõ lập trường chung chống lại chính sách “kiềm chế kép” của phương Tây, duy trì cách tiếp cận phối hợp linh hoạt trong vấn đề Ukraina. 

Sự đồng thuận này không chỉ củng cố sự ủng hộ lẫn nhau của Trung Quốc và Nga, mà còn đặt nền tảng cho cả 2 nước có tiếng nói lớn hơn trong một thế giới đa cực./.