“Chung sống với nước, không sợ hãi!”

Trong cuộc trò chuyện mới đây với báo giới, kiến trúc sư cảnh quan người Thái Lan Kotchakorn Voraakhom đã có những đánh giá cụ thể về các thiết kế mang tính bước ngoặt của bà nhằm giúp Bangkok giảm thiểu tình trạng lũ lụt.

Kiến trúc sư Kotchakorn Voraakhom thừa nhận, với nhiều thành phố trên thế giới đang có hiện tượng bị chìm dần, trong đó gồm cả Bangkok, các cơ sở hạ tầng đô thị hiện tại không phù hợp với mục đích sử dụng và đang làm giảm khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu. 

Bà lưu ý rằng nhiều tuyến đường thủy và kênh rạch của Bangkok đã bị phá hủy hoặc xuống cấp. “Chúng ta cần phải sửa chữa chúng và xem xét lại cách chúng ta phát triển các thành phố”, bà nói.

Các dự án mang tính biểu tượng của kiến trúc sư Voraakhom tại Bangkok bao gồm một công viên có sức chứa lên tới 1 triệu gallon nước (3.785m3), dạng trang trại trên mái nhà lớn nhất châu Á, với lối đi trên cao được xây dựng trên cây cầu và công viên kênh đào xanh tươi ở trung tâm thành phố.

Kiến trúc sư Voraakhom cho biết, các thiết kế đã kết hợp yếu tố thiên nhiên và nước để tạo ra cảnh quan, giúp giảm thiểu lũ lụt và bổ sung mảng cây xanh cho các thành phố đông dân. Đến nay, Thái Lan đã cố gắng giải quyết vấn đề lũ lụt bằng cách xây dựng “những con đập ngày càng cao hơn”, nữ kiến trúc sư cho rằng đây là cách tiếp cận sai lầm và là một giải pháp “dựa trên nỗi sợ hãi”. 

Với chuyên gia này, câu hỏi quan trọng nhất mà các thành phố đang chìm dần như Bangkok cần tập trung giải quyết là: “làm thế nào chúng ta có thể sống chung với nước mà không sợ hãi?”, Voraakhom nói. Ý tưởng “sống chung với nước” này là cốt lõi trong phương pháp thiết kế của bà.

Một trong những thiết kế sáng tạo nhất của kiến trúc sư Voraakhom là Công viên Centenary, được xây dựng trong khuôn viên Đại học Chulalongkorn ở trung tâm Bangkok. Công viên này lưu trữ một lượng lớn nước mưa và ngăn ngừa ngập lụt cho các đường phố xung quanh. 

Được xây dựng trên một mặt dốc, công trình dẫn nước mưa chảy tràn qua các khu vườn dốc và các vùng đất ngập nước nhân tạo. Từ đó, nước chảy vào một hồ chứa, với sức chứa gần 480.000 gallon (khoảng 1.816m3). Bên dưới lớp đất là một bể chứa nước bổ sung có thể chứa gần 160.000 gallon (khoảng 605m3). Toàn bộ công viên có thể chứa tới 3.785m3 nước.

Kiến trúc sư này cũng đã tạo ra trang trại trên mái nhà lớn nhất châu Á, Siam Green Sky, biến 22.400m2 thành một thiên đường xanh tươi. Trang trại tái chế rác thải thực phẩm từ các nhà hàng trong tòa nhà bên dưới và sử dụng làm phân bón cho cây trồng, cũng có khả năng làm chậm dòng chảy, hấp thụ và lưu trữ một lượng lớn nước mưa. Sau đó, nước mưa được sử dụng để trồng rau, thảo mộc, trái cây, cũng như lúa. 

Lấy cảm hứng từ các phương pháp canh tác nông nghiệp truyền thống của Thái Lan và ruộng bậc thang, bà Voraakhom và cộng sự đã tạo ra một cảnh quan phức tạp, nhiều lớp, cho phép nước mưa chảy xuống và thấm vào các khu vườn rau và thảo mộc.

Theo Chỉ số thành phố xanh Siemens (Siemens Green City Index), Bangkok chỉ có hơn 3,3m2 không gian xanh trên đầu người, so với 23,04m2 của New York và 65,96m2 của Singapore. Các dự án cung cấp không gian xanh cho cư dân là vô cùng quan trọng trong một thành phố đông dân và phát triển mạnh mẽ.

“Khoản đầu tư dài hạn”

Nhà nghiên cứu Diane Archer thuộc Viện Môi trường Stockholm đặt tại Bangkok cho rằng, các không gian xanh đô thị của kiến trúc sư Voraakhom là đóng góp vô cùng quan trọng cho cảnh quan thành phố. Các công trình này đã chứng minh vai trò quý giá bằng các giải pháp dựa vào thiên nhiên trong việc giải quyết các vấn đề môi trường. 

“Chúng không chỉ được thiết kế để giải quyết tình trạng ngập lụt bằng cách đóng vai trò là nơi chứa nước, mà còn góp phần làm mát đô thị, làm sạch không khí và tạo ra những ốc đảo xanh thiết yếu giữa khu rừng bê tông, các yếu tố quan trọng cho sức khỏe tinh thần và thể chất. Ngay cả ở quy mô nhỏ, những công viên này vẫn mang lại lợi ích cho người dân Bangkok và chúng ta có thể làm được nhiều hơn nữa”, chuyên gia Diane Archer nhấn mạnh.

Các thiết kế của kiến trúc sư Voraakhom và những kinh nghiệm quý báu của chuyên gia này đang mở rộng ra ngoài khuôn khổ Thái Lan. Vào tháng 4-2022, bà được bổ nhiệm làm nhà thiết kế lưu trú tại Đại học Washington ở thành phố St. Louis (bang Missouri, Mỹ) - nơi bà đang nghiên cứu các địa điểm dễ bị tổn thương do biến đổi khí hậu tại thành phố dễ bị lũ lụt này. Bà cũng đang hợp tác với các cộng đồng để cứu di sản UNESCO George Town ở Malaysia trước nguy cơ bị chìm.

Voraakhom lưu ý rằng, lợi ích từ các dự án của bà không chỉ giới hạn ở việc kiểm soát lũ lụt. Không gian xanh còn giúp giảm hiệu ứng đảo nhiệt đô thị và mang lại lợi ích sức khỏe cộng đồng, chẳng hạn như giảm ô nhiễm không khí. Theo một nghiên cứu của Viện Y tế toàn cầu Barcelona (Tây Ban Nha), cư dân thành phố cũng có xu hướng sống lâu hơn ở những khu dân cư nhiều cây xanh. 

Chuyên gia Voraakhom lý giải: “khả năng phục hồi chính là khả năng phát triển và tồn tại. Là con người, chúng ta có khả năng đó, nhưng cơ sở hạ tầng đô thị của chúng ta lại không có và không cho phép chúng ta làm điều đó”. Bà cho biết, các khu vực xanh, có khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu là “khoản đầu tư dài hạn tốt” cho các thành phố và là “giải pháp tốt nhất cho thế hệ tiếp theo”.

Một phần quan trọng trong các giải pháp tổng thể chống lũ lụt một cách bền vững của Bangkok còn phải kể đến công trình đường hầm dài 9km. Được khởi công từ đầu năm 2016, tới tháng 2-2022, đường hầm thoát nước khổng lồ đã góp phần đắc lực giúp Thủ đô của Thái Lan ngăn ngừa lũ lụt. Với chiều dài 9km và độ sâu 30m, đường hầm sẽ tăng hiệu quả thoát nước trên diện tích 85km2 của Thủ đô Bangkok.

Kéo dài từ khu vực Nong Bon ở phía Đông Nam Bangkok đến sông Chao Phraya, đường hầm này nối với kênh Bang Ao và có 7 trạm thoát nước. Vào tháng 3-2022, Thống đốc thành phố Bangkok, ông Aswin Kwanmuang cho biết: “đường hầm thoát nước Bueng Nong Bon giúp ngăn ngừa lũ lụt trên đường On Nut, đường Udom Suk và đường Sukhumvit”. Đây là những tuyến đường chính thường lâm vào cảnh lụt lội triền miên trước đó tại Thủ đô Bangkok./.