Truy xuất nguồn gốc thực phẩm

Truy xuất nguồn gốc thực phẩm là quá trình theo dõi sự di chuyển của các sản phẩm thực phẩm trong suốt chuỗi cung ứng. Mục tiêu của việc truy xuất nguồn gốc thực phẩm là nhằm thiết lập nguồn gốc của sản phẩm, hành trình mà nó đã trải qua trong chuỗi cung ứng, và bất kỳ bước chế biến, bảo quản hoặc phân phối nào mà nó đã trải qua. Truy xuất nguồn gốc thực phẩm có thể giúp xác định và quản lý rủi ro liên quan đến an toàn thực phẩm, cũng như bảo đảm tuân thủ các yêu cầu quy định.

Hiện có một số hệ thống truy xuất thực phẩm khác nhau, mỗi loại đều có những lợi ích và hạn chế riêng. Một số phương pháp truy xuất thực phẩm phổ biến bao gồm quét mã vạch (barcode), thẻ nhận dạng tần số vô tuyến (RFID) và công nghệ chuỗi khối (blockchain).

Quét mã vạch là một phương pháp truy xuất thực phẩm được sử dụng rộng rãi, với việc gắn một mã vạch duy nhất vào mỗi sản phẩm thực phẩm. Mã vạch chứa thông tin về nguồn gốc, sản xuất và phân phối của sản phẩm. Tuy nhiên, hạn chế của phương pháp này là dễ bị lỗi và có thể khó sử dụng trong môi trường không có khả năng tiếp cận công nghệ.

Thẻ RFID là một phương pháp truy xuất thực phẩm khác liên quan tới việc gắn một thẻ điện tử nhỏ vào mỗi sản phẩm thực phẩm. Thẻ chứa mã định danh duy nhất có thể được đọc bằng máy quét RFID. Khi sản phẩm đi qua đầu đọc RFID, thông tin sẽ được lưu trữ trong cơ sở dữ liệu, cho phép theo dõi hành trình của sản phẩm. Hạn chế của thẻ RFID là đắt hơn mã vạch và cơ sở hạ tầng cần thiết để hỗ trợ gắn thẻ RFID có thể tốn kém.

Công nghệ chuỗi khối là một phương pháp truy xuất thực phẩm mới hơn bằng việc tạo ra một sổ cái kỹ thuật số về các giao dịch được ghi lại trên mạng máy tính. Mỗi giao dịch trong sổ cái này đều được liên kết với giao dịch trước đó, tạo thành một chuỗi thông tin không thể thay đổi hay xóa bỏ. Điều này tạo ra một bản ghi minh bạch và an toàn về hành trình của sản phẩm trong chuỗi cung ứng mà bất kỳ ai có quyền đều có thể truy cập được. Tuy nhiên, phương pháp này đòi hỏi sự đầu tư đáng kể vào công nghệ và cơ sở hạ tầng, và có thể không tương thích với các hệ thống chuỗi cung ứng hiện hành. Mặt khác, công nghệ chuỗi khối vẫn yêu cầu mã vạch vật lý hoặc thẻ RFID để theo dõi sản phẩm vật lý.

Những lợi ích

Đầu tiên là bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Mục tiêu chính của hệ thống truy xuất nguồn gốc thực phẩm là bảo vệ sức khỏe cộng đồng bằng cách bảo đảm an toàn và chất lượng của sản phẩm thực phẩm. Các bệnh do thực phẩm mang lại có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe, có thể gây ra những hậu quả kinh tế đáng kể, bao gồm chi phí điều trị y tế và mất khả năng làm việc. Bên cạnh đó, bằng cách theo dõi sự di chuyển của các sản phẩm thực phẩm trong suốt chuỗi cung ứng, hệ thống truy xuất nguồn gốc thực phẩm có thể xác định nguồn gốc bùng phát bệnh do thực phẩm, cho phép loại bỏ các sản phẩm bị ô nhiễm khỏi thị trường giúp ngăn ngừa sự lây lan của bệnh tật và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Tiếp đến, bảo đảm tuân thủ các quy định. Nhiều quốc gia có các quy định nghiêm ngặt về sản xuất, chế biến và phân phối sản phẩm thực phẩm. Những quy định này được thiết kế để bảo đảm an toàn và chất lượng của sản phẩm thực phẩm và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Đồng thời, bằng cách ghi lại từng bước trong chuỗi cung ứng và lưu trữ dữ liệu trong cơ sở dữ liệu tập trung, các công ty có thể chứng minh sự tuân thủ các quy định và cung cấp bằng chứng về nguồn gốc và chất lượng sản phẩm.

Kế tiếp là cải thiện hiệu quả chuỗi cung ứng. Bằng cách theo dõi sự di chuyển của các sản phẩm thực phẩm, các nhà quản lý chuỗi cung ứng có thể xác định các lĩnh vực mà chuỗi cung ứng có thể được cải thiện, chẳng hạn như giảm thời gian vận chuyển hoặc cải thiện điều kiện bảo quản. Điều này có thể giúp giảm chi phí và cải thiện thời gian giao hàng, đồng thời mang lại lợi ích cho cả công ty và người tiêu dùng.

Cuối cùng, nâng cao niềm tin của người tiêu dùng. Người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến sự an toàn và chất lượng của các sản phẩm thực phẩm của họ, đồng thời họ yêu cầu sự minh bạch và thông tin nhiều hơn về các sản phẩm họ tiêu thụ. Bằng cách triển khai các hệ thống truy xuất nguồn gốc thực phẩm mạnh mẽ, các công ty có thể chứng minh cam kết của họ đối với chất lượng và an toàn thực phẩm, đồng thời cung cấp cho người tiêu dùng thông tin họ cần để đưa ra quyết định mua hàng sáng suốt.

Và thách thức

Mặc dù hệ thống truy xuất nguồn gốc thực phẩm mang lại nhiều lợi ích cho ngành thực phẩm, nhưng chúng không phải là không có thách thức. Việc triển khai hệ thống truy xuất nguồn gốc hiệu quả có thể vấp phải khó khăn, đặc biệt đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) - vốn có thể thiếu nguồn lực và chuyên môn cần thiết để quản lý các chuỗi cung ứng phức tạp.

Thứ nhất, sự phức tạp của chuỗi cung ứng. Sản phẩm thực phẩm đi qua nhiều trung gian, bao gồm nhà sản xuất, nhà chế biến, nhà phân phối và nhà bán lẻ trước khi đến tay người tiêu dùng cuối cùng. Điều này gây khó khăn cho việc theo dõi quá trình vận chuyển của các sản phẩm thực phẩm và xác định nguồn gốc của bất kỳ vấn đề ô nhiễm hoặc chất lượng nào. Ngoài ra, tính chất toàn cầu của ngành công nghiệp thực phẩm có nghĩa là các sản phẩm thực phẩm có thể được sản xuất và phân phối trên nhiều quốc gia và khu vực. Điều này có thể gây khó khăn cho việc bảo đảm tuân thủ các quy định và duy trì các tiêu chuẩn nhất quán giữa các phần khác nhau trong chuỗi cung ứng.

Thứ hai, thiếu tiêu chuẩn hóa. Hiện không có tiêu chuẩn chung về truy xuất nguồn gốc thực phẩm và các quốc gia, khu vực khác nhau có thể có các quy định, tiêu chuẩn riêng về truy xuất nguồn gốc. Điều này có thể tạo ra sự nhầm lẫn, gây khó khăn cho các công ty trong việc triển khai các hệ thống truy xuất nguồn gốc hiệu quả tuân thủ nhiều tiêu chuẩn.

Thứ ba, thiếu công nghệ và nguồn lực. Việc triển khai hệ thống truy xuất nguồn gốc hiệu quả đòi hỏi phải đầu tư đáng kể vào công nghệ và nguồn lực, điều này có thể là rào cản đối với các SME có thể thiếu nguồn lực, chuyên môn cần thiết. Ngoài ra, nhiều công ty có thể thiếu chuyên môn kỹ thuật cần thiết để triển khai, quản lý các hệ thống truy xuất nguồn gốc phức tạp, điều này có thể gây khó khăn cho việc bảo đảm tính chính xác, nhất quán của dữ liệu.

Thứ tư, mối quan ngại về quyền riêng tư và bảo mật dữ liệu. Vì hệ thống truy xuất nguồn gốc thực phẩm dựa vào việc thu thập, chia sẻ dữ liệu giữa nhiều bên trong chuỗi cung ứng, nên có thể nảy sinh những lo ngại về quyền riêng tư và bảo mật dữ liệu. Thông tin nhạy cảm, chẳng hạn như bí mật thương mại hoặc thông tin cá nhân, có nguy cơ bị lộ hoặc sử dụng sai mục đích, qua đó có thể gây tổn hại đến danh tiếng của công ty, làm xói mòn lòng tin của người tiêu dùng.

Cuối cùng, “không chịu” thay đổi. Việc “không chịu” thay đổi có thể là một thách thức đáng kể trong việc triển khai các hệ thống truy xuất nguồn gốc hiệu quả. Nhiều công ty có thể phản đối việc triển khai các công nghệ mới hoặc thay đổi các quy trình đã được thiết lập, đặc biệt nếu chúng được coi là tốn kém hoặc mất thời gian. Điều này có thể gây khó khăn cho việc triển khai các hệ thống truy xuất nguồn gốc hiệu quả, cũng như cải thiện tính minh bạch, trách nhiệm giải trình của chuỗi cung ứng.

Có thể thấy, hệ thống truy xuất nguồn gốc thực phẩm là rất cần thiết cho ngành công nghiệp thực phẩm. Bất kể phương pháp nào được sử dụng, việc truy xuất thực phẩm hiệu quả đòi hỏi nỗ lực phối hợp từ tất cả các bên liên quan đến chuỗi cung ứng. Bằng cách cho phép theo dõi và giám sát các sản phẩm thực phẩm trong toàn bộ chuỗi cung ứng, hệ thống truy xuất nguồn gốc thực phẩm có thể bảo vệ sức khỏe cộng đồng, bảo đảm tuân thủ các quy định, cải thiện hiệu quả chuỗi cung ứng, nâng cao niềm tin của người tiêu dùng./.