Củng cố đoàn kết, sức mạnh của liên minh

Hội nghị thượng đỉnh Liên minh kinh tế Á - Âu (EAEU) do lãnh đạo các nước Nga, Belarus và Kazakhstan thành lập vào ngày 29-5-2014. Một năm sau (năm 2015), EAEU kết nạp thêm Armenia và Kyrgyzstan làm thành viên. Ưu tiên hàng đầu của EAEU là thúc đẩy hợp tác về kinh tế giữa các nước trong liên minh thông qua hình thành một chính sách thống nhất trong lĩnh vực kinh tế, thương mại, tài chính và thuế, hướng tới mục tiêu đạt hiệu quả hội nhập kinh tế giữa các nước thành viên ở mức cao nhất.

Trong cuộc họp của Hội đồng Kinh tế Á - Âu tối cao diễn ra cùng ngày 25-12-2023, các nhà lãnh đạo đã xem xét những thành tựu của liên minh trong những năm qua, thảo luận về triển vọng hợp tác trong tương lai và thông qua tuyên bố về thúc đẩy hơn nữa hợp tác kinh tế trong khuôn khổ liên minh đến năm 2030 và tầm nhìn năm 2045.

Đánh giá về thành quả hợp tác, Tổng thống V. Putin khẳng định, hợp tác trong EAEU đang tiến triển khá thành công, điều này chính là minh chứng rõ nét về tiềm năng kinh tế của các quốc gia thành viên trong liên minh. 

Đến nay, EAEU đã hoạt động được gần 10 năm và trong thời gian này, khối lượng thương mại giữa các quốc gia thành viên tăng gần 2 lần; đồng thời, tổng sản phẩm nội địa (GDP) của các nước EAEU tăng từ 1,6 nghìn tỷ USD lên 2,5 nghìn tỷ USD. 

Những con số này cho thấy hợp tác giữa các nước thành viên đã mang lại những kết quả cụ thể. Các thị trường chung chuyên sâu về hàng hóa, dịch vụ, vốn và nguồn lao động được hình thành, hoạt động theo quy tắc thống nhất.

Tổng thống V. Putin cũng nhấn mạnh, EAEU đã hoạt động thành công với tư cách là một tổ chức quốc tế có uy tín với nền tảng tốt và cơ cấu hiệu quả, góp phần nâng cao phúc lợi cũng như cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân. Các mối liên hệ trong liên minh đang tiếp tục phát triển tích cực trên các lĩnh vực quan trọng, ngay cả khi có những khó khăn nổi lên do biến động của tình hình quốc tế. 

Tỷ trọng đồng tiền quốc gia trong trao đổi thương mại giữa các nước thành viên đã vượt hơn 90% và con số này được dự báo sẽ tiếp tục tăng lên, cho thấy các nước có thể tự chủ về đồng tiền thanh toán, giao dịch thương mại, tránh phụ thuộc vào các đồng ngoại tệ khác. 

Trong 9 tháng đầu năm 2023, trao đổi thương mại giữa các nước thành viên của liên minh tăng 8,9%, cơ cấu thương mại được cải thiện, tăng tỷ lệ trao đổi các sản phẩm công nghệ cao, giảm trao đổi các nguyên vật liệu ở dạng thô. Ước tính, GDP của Nga trong năm 2023 tăng 3,5% và con số này dự kiến cũng tăng ở các quốc gia thành viên EAEU.

Một trong những kết quả quan trọng đạt được tại hội nghị là việc các nhà lãnh đạo EAEU thông qua tuyên bố về lộ trình phát triển của khối đến năm 2045. Lộ trình này đưa ra những biện pháp cụ thể nhằm tăng cường nỗ lực chung trong các lĩnh vực then chốt, cũng như xác định các lĩnh vực hợp tác bổ sung, như chương trình nghị sự về khí hậu, y tế, du lịch và một số lĩnh vực khác. 

Với tài liệu mang tính định hướng này, EAEU muốn khẳng định quyết tâm của các nước thành viên trong hợp tác về lâu dài, tầm nhìn năm 2045 với những hợp tác thiết thực cho tất cả các nước thành viên.

Mở rộng hợp tác quốc tế

Trên khía cạnh hợp tác quốc tế, hoạt động của EAEU cũng có những bước phát triển mới. Trong khuôn khổ hội nghị lần này, EAEU và đại diện của Chính phủ Iran đã ký kết thỏa thuận thương mại tự do toàn diện, chính thức, thay thế thỏa thuận tạm thời có hiệu lực kể từ năm 2019. 

Thỏa thuận lần này được đánh giá sẽ mang lại hiệu quả, lợi ích thiết thực cho cả hai bên. Quan hệ thương mại giữa Iran và các nước thành viên EAEU sẽ được tiến hành thuận lợi hơn khi các khâu thanh toán, hải quan, thuế,... được đơn giản hóa; đồng thời, nhờ sự phát triển của thương mại mà các lĩnh vực hợp tác khác, như giáo dục, y tế, du lịch,... cũng được thúc đẩy. 

Đặc biệt, với ưu thế về vị trí địa lý, Iran sẽ có thể đóng một vai trò lớn hơn, trở thành trung tâm vận chuyển hàng hóa từ các nước thành viên EAEU ra thế giới. Theo người đứng đầu Tổ chức Hàng không dân dụng Iran Mohammad Mohammadi Bakhsh, Iran có khả năng tiếp cận các vùng biển rộng, thuận lợi trong vận chuyển hàng hóa dọc theo hành lang Bắc - Nam. Khi kết nối vận tải với các quốc gia thành viên EAEU ngày càng phát triển, Iran sẽ trở thành một trung tâm vận tải lớn.

Bên cạnh đối tác Iran, EAEU cũng mở rộng quan hệ với một số đối tác khác. Theo đó, EAEU và Ai Cập đang đàm phán một thỏa thuận hợp tác với nhiều ưu đãi giữa hai bên. Tổng thống V. Putin cho biết, quá trình đàm phán đang tiến triển khá tốt; đồng thời, đánh giá Ai Cập là một trong những đối tác chính của EAEU trong thế giới Arab và trên lục địa châu Phi. 

EAEU cũng nhất trí đàm phán về hiệp định thương mại tự do song phương với Indonesia. Indonesia đánh giá EAEU là khu vực có nền kinh tế đầy tiềm năng và thị trường lớn, Indonesia coi EAEU là đối tác thương mại quan trọng. 

Xa hơn, trên lục địa châu Mỹ, Cuba cũng mong muốn thúc đẩy quan hệ với EAEU. Chủ tịch Cuba Miguel Diaz-Canel từng cho biết, Cuba có thể làm cầu nối giữa EAEU với khu vực Mỹ Latin và Caribe. Cuba có quan hệ đa phương và rộng rãi với các quốc gia ở khu vực này, các nước trong khu vực cũng có tiềm năng lớn để tăng cường hợp tác với EAEU nhờ nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú và nguồn nhân lực dồi dào. 

Với tư cách là quan sát viên của EAEU trong hơn 2 năm qua, Cuba quan tâm đến việc phát triển, củng cố quan hệ và tăng cường hội nhập với liên minh này nhằm mục đích duy trì hợp tác cùng có lợi giữa hai bên. Nhà lãnh đạo Cuba nhắc lại đề xuất đã được các nước thành viên EAEU tán đồng về việc thành lập cụm công nghiệp của EAEU tại Mariel - khu kinh tế đầu tiên và duy nhất tại Cuba hiện nay. Theo các nhà lãnh đạo Cuba, cụm công nghiệp của EAEU sẽ giúp hai bên thúc đẩy phát triển các dự án chung và hợp tác cùng có lợi.

Thúc đẩy xu hướng đa cực hóa

Mặc dù kết quả còn khiêm tốn, song với những thành quả hợp tác và mở rộng quan hệ quốc tế của EAEU, có thể nói sự hợp tác và phát triển của EAEU đang góp phần thúc đẩy xu hướng đa cực hóa trên thế giới, với nhiều tầng nấc, diễn đàn hợp tác đa dạng, phong phú, phù hợp với lợi ích các nước thành viên. 

Đây cũng là nhận định mà Tổng thống V. Putin từng đưa ra. Tại Hội nghị thượng đỉnh EAEU mở rộng diễn ra ngày 25-5-2023, Tổng thống V. Putin từng khẳng định: “tôi vui mừng nhận thấy hợp tác trong khuôn khổ EAEU tiếp tục được tăng cường và liên minh của chúng ta ngày càng được củng cố thành một trong những trung tâm độc lập và tự chủ của thế giới đa cực đang hình thành”.

Trong hội nghị lần này, Tổng thống V. Putin đề nghị tổ chức hội nghị thượng đỉnh kỷ niệm 10 năm thành lập EAEU tại Thủ đô Moscow (Nga) vào tháng 5-2024. Có thể thấy, chặng đường gần 10 năm không phải là quá dài nếu so với các liên minh, tổ chức quốc tế khác trên thế giới, song EAEU đã tỏ rõ triển vọng của một khối liên minh với nhiều tiềm năng, góp phần nâng cao phúc lợi và cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân, cũng như thúc đẩy xu thế đa cực hóa, dân chủ hóa đời sống quốc tế./.