Công cụ hiệu quả giúp cứu sống nhiều người

UAV y tế là hệ thống không người lái được sử dụng để vận chuyển vật tư y tế và nhu yếu phẩm. Không giống như các phương tiện giao thông khác, UAV cung cấp giải pháp nhanh chóng và linh hoạt để khắc phục những hạn chế của phương tiện vận chuyển truyền thống. UAV tránh được tình trạng tắc nghẽn giao thông, dễ dàng vượt qua địa hình hiểm trở và giảm thời gian giao hàng, bảo đảm phản ứng khẩn cấp nhanh hơn và đáng tin cậy hơn.

Ngày nay, sự xuất hiện của y tế từ xa và chăm sóc sức khỏe trực tuyến đã giúp chẩn đoán chính xác và cung cấp các giải pháp chăm sóc sức khỏe cho những bệnh nhân khó tiếp cận. Tuy nhiên, việc vận chuyển thuốc men, vaccine và các vật tư y tế đến các vùng sâu, vùng xa cũng như thu thập mẫu sinh học để xét nghiệm là những rào cản lớn đối với việc ứng dụng rộng rãi y tế từ xa. 

UAV đã mở ra những tiềm năng đáng kinh ngạc, giúp vượt qua các rào cản về giao thông và địa lý, khiến chúng trở thành công cụ hữu hiệu để cải thiện việc cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe.

Nhờ UAV, việc vận chuyển y tế khẩn cấp vốn mất hàng giờ đồng hồ nay có thể được hoàn thành chỉ trong vài phút. Mẫu máu, thuốc men, vaccine và thiết bị y tế,... được vận chuyển đến những nơi cần thiết với tốc độ nhanh chưa từng có, nhất là các vùng sâu, vùng xa, giao thông khó khăn. 

Trong trường hợp khẩn cấp, để cứu sống người bệnh, UAV được sử dụng để vận chuyển các bộ dụng cụ cấp cứu, máy khử rung tim ngoài tự động (AED) và các loại biệt dược. UAV đã cải thiện đáng kể khả năng tiếp cận, hiệu quả giao hàng và chi phí vận chuyển, thực sự trở thành một công cụ hiệu quả giúp cứu sống nhiều người.

Đặc biệt, UAV tỏ ra rất hữu ích trong vận chuyển nội tạng cấy ghép - công việc đòi hỏi cực kỳ khẩn cấp về mặt thời gian. Nhiều khi, quá trình vận chuyển nội tạng từ nơi có nguồn hiến tặng đến nơi tiến hành cấy ghép bị chậm trễ, khiến công việc này không thể thực hiện được. 

Hiện nay, các trung tâm cấy ghép lớn trên thế giới đều phải thuê chuyến bay vận chuyển nội tạng, với chi phí lên tới 10.000 - 40.000 USD mỗi chuyến. Việc thay thế một phần các chuyến bay này bằng UAV (nếu phạm vi cho phép) có thể tạo ra lợi thế kinh doanh, giúp tiết kiệm nhiều chi phí với các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe.

Đại dịch COVID-19 càng thúc đẩy xu hướng sử dụng UAV trong y tế. Nó làm lộ ra những điểm yếu trong chuỗi cung ứng truyền thống và làm gia tăng nhu cầu về các giải pháp không tiếp xúc, linh hoạt. Thị trường đã ghi nhận sự tăng trưởng vượt bậc về nhu cầu với UAV để vận chuyển thuốc men và thiết bị y tế thời COVID-19. Nhiều quốc gia trên thế giới đã thiết lập cơ sở hạ tầng và trang thiết bị phù hợp, cho phép giao hàng bằng UAV để giảm bớt việc phải tiếp xúc, hạn chế sự lây lan của virus corona.

Với việc được tích hợp AI, UAV còn tạo ra bước đột phá về công nghệ. Nhờ khả năng kết nối được cải thiện cùng độ chính xác của hệ thống định vị toàn cầu (GPS) được nâng lên, UAV tích hợp AI đang định hình lại chuỗi cung ứng y tế, mang đến những giải pháp mới cho các vấn đề tồn tại lâu nay trong hậu cần y tế. 

Những đổi mới này đã thúc đẩy sự tăng trưởng nhanh chóng của thị trường UAV y tế toàn cầu, đạt 1,47 tỷ USD vào năm 2024 và dự kiến sẽ đạt tốc độ tăng trưởng kép hằng năm 15,3%, lên tới 4,68 tỷ USD vào năm 2032.

Đa dạng các mô hình ứng dụng UAV trong y tế

Ứng dụng UAV trong lĩnh vực y tế ngày càng trở nên phổ biến trên thế giới. Nhiều mô hình sáng tạo đã xuất hiện, đem lại hiệu quả bất ngờ. Ở Ấn Độ, sự đa dạng về địa lý khiến việc chăm sóc sức khỏe cho người dân gặp nhiều khó khăn. 

Trong số 30.000 trung tâm chăm sóc sức khỏe ban đầu do nhà nước quản lý, khoảng 5 - 10% gần như không thể tiếp cận được do địa hình hiểm trở hoặc dễ bị thiên tai. Điều này hạn chế nghiêm trọng nhu cầu tiếp cận dịch vụ y tế cơ bản của người dân, đặt ra yêu cầu phải có giải pháp xử lý.

Năm 2019, Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF) đã khởi xướng sáng kiến “Thuốc từ trên trời”, đánh dấu bước tiến đáng kể trong việc sử dụng UAV để nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại các cộng đồng nông thôn. Trong giai đoạn đầu tiên của sáng kiến được triển khai tại bang Telangana, hơn 300 thử nghiệm vận chuyển vaccine bằng UAV đã được thực hiện thành công, đưa sáng kiến này trở thành dự án ứng dụng UAV y tế đầu tiên ở châu Á.

Trên cơ sở thành công tại Telangana, sáng kiến “Thuốc từ trên trời” đã được nhân rộng sang Arunachal Pradesh - một tiểu bang nằm trên dãy núi Himalaya với địa hình đồi núi đặc trưng. Trong giai đoạn này, sáng kiến đã thử nghiệm khả năng chịu tải của các hệ thống UAV trên những địa hình phức tạp và tích hợp chúng vào hệ thống phân phối chăm sóc sức khỏe. Hơn 650 chuyến bay đã vượt qua quãng đường 15.000km để cung cấp 8.000 sản phẩm y tế cho các bệnh nhân. 

Thông qua sáng kiến này, 7 cơ sở y tế đã được trang bị công nghệ UAV, giúp các bệnh nhân tiết kiệm 10.000 giờ di chuyển, giảm đáng kể chi phí phát sinh do phải vượt quãng đường dài để tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe.

Rwanda thì nổi tiếng với chương trình ứng dụng UAV trong vận chuyển các sản phẩm máu đến 20 cơ sở y tế trên khắp đất nước. Mục tiêu của chương trình được Chính phủ Rwanda khởi xướng năm 2016 là giúp giảm thời gian giao hàng và tình trạng thiếu hụt các thành phần máu, thúc đẩy số hóa chuỗi cung ứng. 

Trước đó, việc giao các sản phẩm này chủ yếu được thực hiện bằng đường bộ, thường rất chậm do vị trí xa xôi và điều kiện đường xá yếu kém, nhiều khi ảnh hưởng đến chất lượng máu và các sản phẩm máu. 

Một báo cáo nội bộ của Trung tâm Y sinh Rwanda cho thấy khoảng 6% tổng số đơn vị máu được cấp cho các bệnh viện đã hết hạn trước khi sử dụng, đặc biệt là với các nhóm máu hiếm như nhóm máu Rh âm tính, hoặc các thành phần máu có thời hạn sử dụng ngắn hơn như tiểu cầu. Nguyên nhân là do các bệnh viện có xu hướng tích trữ do lo ngại sự chậm trễ trong quá trình vận chuyển mỗi khi có nhu cầu.     

Với sự hợp tác của Zipline - công ty cung cấp hệ thống vận chuyển hàng hóa trên không tự động - Rwanda đã cho xây dựng 2 trung tâm lưu trữ và phân phối các thành phần máu. Mỗi trung tâm được trang bị tối đa 20 UAV, có khả năng phục vụ các điểm giao hàng trong bán kính 80km, đủ sức bao phủ 90% diện tích đất nước, ngoài Thủ đô Kigali. 

Các UAV này sử dụng động cơ servo điện, thả hàng bằng dù và được thu hồi theo cơ chế tự động. Theo thỏa thuận với Zipline, việc giao hàng khẩn cấp sẽ mất không quá 1 giờ kể từ khi nhận được yêu cầu. Mỗi trung tâm có thể thực hiện tới 500 lượt giao hàng/ngày. 

Quy trình đặt hàng và giao hàng đều được số hóa, cho phép nhanh chóng xử lý các đơn hàng. Chính phủ Rwanda kỳ vọng chương trình này sẽ giảm thiểu lãng phí các sản phẩm máu và hy vọng các bệnh viện sẽ ngừng dự trữ quá nhiều máu, từ đó sẽ giảm số lượng máu hết hạn.

Châu Âu cũng là khu vực mà UAV được ứng dụng hiệu quả trong y tế. Ở Thụy Điển, Công ty Everdrone đã chế tạo một hệ thống UAV có thể đưa máy khử rung tim ngoài tự động (AED) đến hiện trường các ca ngừng tim. Các thiết bị bay này có thể đến hiện trường trước cả xe cứu thương, và với máy khử rung tim, bất kỳ ai cũng có thể thực hiện các biện pháp cứu sống người bệnh cho đến khi xe cứu thương đến. 

Đại học Công nghệ Delft ở Hà Lan cũng phát triển mô hình dùng UAV vận chuyển AED, thuốc men hoặc thiết bị hồi sức tim phổi. Khi UAV đến hiện trường, một chuyên gia y tế sẽ hướng dẫn trực tuyến bạn bè người bệnh hoặc người qua đường cách sử dụng máy khử rung tim qua điện thoại để cứu sống bệnh nhân./.