UAV mang lại lợi thế độc đáo bằng cách cung cấp dữ liệu thời gian thực, cho phép ra quyết định và phân bổ nguồn lực nhanh chóng. Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) nhấn mạnh việc nhiều quốc gia ngày càng áp dụng UAV để hạn chế tác động của thảm họa. Từ việc cung cấp vật tư y tế đến các địa điểm xa xôi, hay khảo sát thiệt hại ở những khu vực khó tiếp cận, UAV đang định hình lại các chiến lược ứng phó khẩn cấp, cải thiện kết quả trong những thời điểm quan trọng.

Phân bổ nguồn lực đến nơi cần thiết

UAV rất có giá trị trong ứng phó thảm họa nhờ khả năng đánh giá và lập bản đồ nhanh chóng các khu vực bị ảnh hưởng một cách chính xác và hiệu quả. Các phương pháp truyền thống, như khảo sát mặt đất và máy bay có người lái, thường tốn thời gian, rủi ro và phức tạp. Ngược lại, máy bay không người lái có thể được triển khai nhanh chóng, bao phủ các khu vực rộng lớn một cách kịp thời, cung cấp dữ liệu quan trọng mà không gây nguy hiểm đến tính mạng con người.

Vào tháng 8-2020, một vụ nổ lớn đã tàn phá cảng Beirut (Lebanon), gây tàn phá trên diện rộng và thiệt hại đáng kể về người. Nhiệm vụ trước mắt là đánh giá thiệt hại và lập kế hoạch phục hồi. Máy bay không người lái đóng vai trò quan trọng trong quá trình này. Các chuyên gia thuộc Công ty Dịch vụ máy bay không người lái FEDS (Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất) đã hợp tác với Geospatial Minds để sử dụng công nghệ máy bay không người lái tiên tiến lập bản đồ toàn diện thành phố và địa điểm xảy ra vụ nổ.

UAV của FEDS, được trang bị camera độ phân giải cao và cảm biến LiDAR (phát hiện và đo khoảng cách bằng ánh sáng), đã chụp được hình ảnh chi tiết và dữ liệu ba chiều chính xác. Sự kết hợp này cho phép các chuyên gia tạo ra các bản đồ thiệt hại chính xác và chi tiết.

Từ hình ảnh trên không và dữ liệu thu thập được, các cơ quan chức năng đánh giá toàn diện mức độ tàn phá, ưu tiên các khu vực cần cứu trợ và phối hợp các hoạt động phục hồi. Dữ liệu thời gian thực và hình ảnh có độ phân giải cao từ máy bay không người lái của FEDS bảo đảm phản ứng nhanh chóng và hiệu quả, đồng thời phân bổ nguồn lực đến nơi cần thiết nhất.

Việc sử dụng UAV đã giảm nhu cầu hiện diện của con người tại các khu vực nguy hiểm, từ đó giảm thiểu rủi ro cho lực lượng ứng cứu. Công nghệ này giúp tăng tốc độ và độ chính xác của việc đánh giá thiệt hại, đồng thời bảo đảm an toàn cho những người tham gia cứu hộ.

Nổi lên từ đại dịch COVID-19

UAV ngày càng được sử dụng rộng rãi để vận chuyển hàng cứu trợ đến các khu vực khó tiếp cận. Tại các khu vực bị thiên tai, đường sá và cơ sở hạ tầng bị hư hại thường khiến các phương tiện giao thông truyền thống gặp khó khăn trong việc vận chuyển hàng cứu trợ. 

UAV ứng phó thiên tai có thể vượt qua những trở ngại này bằng cách bay qua chúng và cung cấp vật tư y tế, thực phẩm và các nhu yếu phẩm khác trực tiếp đến những người cần. Ví dụ, sau vụ nổ ở Beirut, UAV đã vận chuyển vật tư y tế và thực phẩm đến các khu vực bị cô lập, bỏ qua các chướng ngại vật và đống đổ nát gây cản trở giao thông đường bộ.

UNDP ủng hộ việc sử dụng UAV để vận chuyển hàng cứu trợ nhân đạo, đặc biệt là ở các khu vực xung đột hoặc nạn đói. UAV có thể nhanh chóng vận chuyển thuốc men, thực phẩm và các nhu yếu phẩm khác đến những ngôi làng xa xôi mà nếu không có thiết bị này, việc tiếp cận sẽ rất khó khăn. Khả năng này là chìa khóa để bảo đảm sự sống còn của người dân ở những khu vực này.

Trong đại dịch COVID-19, UAV đóng vai trò quan trọng trong việc vận chuyển vật tư y tế và mẫu xét nghiệm ở cả khu vực thành thị và nông thôn. Tại các quốc gia châu Phi như Rwanda và Ghana, UAV đã vận chuyển mẫu máu, vaccine và thiết bị bảo hộ cá nhân (PPE) giữa các bệnh viện và trung tâm xét nghiệm, giúp giảm đáng kể thời gian giao hàng và bảo đảm phản ứng y tế nhanh hơn. 

Tương tự, tại các khu vực dễ bị lũ lụt như Kerala (Ấn Độ), UAV đã vận chuyển thực phẩm và thuốc men cho những người bị mắc kẹt, chứng tỏ vai trò vô cùng quý giá ngay sau thảm họa. Những ví dụ này nhấn mạnh tính linh hoạt và vai trò thiết yếu của máy bay không người lái trong các nỗ lực nhân đạo, bảo đảm việc phân phối viện trợ nhanh chóng và hiệu quả.

Định vị người mất tích trong môi trường khắc nghiệt

Từ nhiều thế kỷ, các đội cứu hộ truyền thống đã dũng cảm tìm kiếm và cứu hộ những người bị ảnh hưởng bởi thiên tai và các trường hợp khẩn cấp. Nhưng giờ đây, UAV ứng phó khẩn cấp có thể cải thiện hoạt động của các đội cứu hộ và giảm thiểu rủi ro thông qua việc sử dụng các công nghệ mới nhất. 

Được trang bị camera ảnh nhiệt và các cảm biến khác, UAV có thể định vị người mất tích trong những môi trường khắc nghiệt như rừng rậm, núi non hoặc các tòa nhà đổ nát. Khả năng phát hiện nhiệt độ cơ thể cho phép máy bay không người lái tìm thấy người sống sót ngay cả trong bóng tối hoàn toàn hoặc trong khói dày đặc, hỗ trợ trong những giờ vàng sau thảm họa, khi khả năng cứu sống là cao nhất.

Máy bay không người lái cũng có thể được trang bị camera độ phân giải cao và cảm biến LiDAR để tạo bản đồ chi tiết về địa hình. Những bản đồ này hỗ trợ lực lượng cứu hộ định hướng trong môi trường khó khăn và xác định vị trí tiềm ẩn của những người bị mắc kẹt. Với khả năng bao phủ nhanh chóng các khu vực rộng lớn và tiếp cận những nơi mà các đội cứu hộ mặt đất không thể tiếp cận, hoạt động tìm kiếm và cứu nạn bằng máy bay không người lái vừa hiệu quả vừa an toàn hơn.

Ngoài ra, UAV cũng hữu ích cho việc giám sát nông nghiệp, giảm thiểu tác động của mất mùa đối với an ninh lương thực. Sử dụng camera đa phổ và camera nhiệt, các doanh nghiệp có thể thực hiện giám sát sức khỏe cây trồng bằng máy bay không người lái. 

Điều này cho phép họ phát hiện bệnh và xác định sâu bệnh sớm, cho phép áp dụng các biện pháp phòng ngừa như phun thuốc trừ sâu có mục tiêu và điều chỉnh hệ thống tưới tiêu. Chúng cũng cung cấp dữ liệu độ ẩm đất chính xác, giúp tối ưu hóa việc sử dụng nước và giảm thiểu lãng phí, vô cùng hữu ích ở các khu vực dễ bị hạn hán./.