Giá trị gấp bội từ 1 USD chi cho báo chí chất lượng

Báo chí chất lượng là điều cần thiết cho một xã hội phát triển. Nó cung cấp cho người dân thông tin chính xác, kịp thời và phù hợp về các sự kiện địa phương, quốc gia và toàn cầu. Không những thế, báo chí chất lượng còn phân tích bối cảnh, giúp người đọc hiểu được tác động của các sự kiện và ý nghĩa của chúng. Ngoài ra, nó đóng vai trò giám sát để bảo đảm những người nắm quyền phải hành động vì lợi ích tốt nhất cho cộng đồng.

Việc xác định và đo lường chất lượng của các phương tiện truyền thông là rất khó, vì các tiêu chí đánh giá phụ thuộc vào góc nhìn khác nhau. Có ý kiến cho rằng báo chí chất lượng được đặc trưng bởi sự đa dạng về chủ đề và nguồn tài liệu, mang tính thời sự, chính xác, chuyên sâu, văn phong rõ ràng, ngắn gọn, không giật gân. Những ý kiến khác thì nhấn đến tính toàn diện về phạm vi đưa tin, sự tập trung vào các chủ đề liên quan đến chính trị, độc lập khỏi các lợi ích kinh tế và chính trị...

Còn nhiều cách hiểu khác nhau về báo chí chất lượng, nhưng có một sự thừa nhận chung rằng nó đóng vai trò quan trọng và tích cực với sự phát triển của bất cứ xã hội và nền kinh tế nào. Trước hết, báo chí chất lượng đóng vai trò là nền tảng của một xã hội có hiểu biết. Nó cung cấp cho người dân thông tin chính xác, kịp thời, giúp họ đưa ra các quyết định chính xác. 

Câu chuyện về cách World Media Group (WMG) - liên minh các tổ chức truyền thông hàng đầu thế giới - cung cấp thông tin về đại dịch COVID-19 là ví dụ điển hình về vai trò thiết yếu của các thương hiệu truyền thông uy tín, tin cậy với xã hội. Trong bối cảnh COVID-19 bị các đảng phái lợi dụng để hạ bệ nhau, nhiều phương pháp chữa trị không khoa học và các loại thuốc chưa được kiểm chứng được quảng bá tràn lan, phòng tin tức của các thành viên WMG đã làm việc suốt ngày đêm để cung cấp thông tin đầy đủ, chuyên sâu về mọi khía cạnh của đại dịch cho người dân, từ phân tích dữ liệu dịch bệnh hàng ngày đến thúc đẩy các biện pháp vệ sinh, phòng dịch, tiêm chủng... 

Vào thời kỳ đỉnh điểm của đại dịch, số lượng người truy cập vào các nguồn của WMG vượt qua con số đáng kinh ngạc 1,5 tỷ người. Ông Belinda Barker - Giám đốc điều hành WMG - nhận xét: “khi thế giới đảo lộn và trở thành vấn đề sinh tử, mọi người tìm đến thương hiệu của WMG để có được những thông tin cần thiết”.

Ở Anh, kết quả cuộc thăm dò dư luận do OnePoll thực hiện cho thấy, báo chí chất lượng quan trọng như thế nào với người dân trong bối cảnh khủng hoảng chi phí sinh hoạt. Gần 62% số người Anh cho rằng các nhà báo đã đóng “vai trò có giá trị”, rằng báo chí chất lượng, thay vì chỉ quảng cáo, là cần thiết để hướng dẫn người tiêu dùng tiêu tiền một cách khôn ngoan trong thời kỳ suy thoái. 

Ngoài ra, chính từ thông tin phát hiện của báo chí, các nhà cung cấp thực phẩm, năng lượng và dịch vụ đã phải cạnh tranh cắt giảm chi phí, giúp giảm giá bán cho người dân. Ông Jo Allan, Giám đốc điều hành Newsworks - tổ chức tiếp thị cho các nhà xuất tin tức ở Anh - đánh giá: “báo chí đáng tin cậy giúp mọi người hiểu rõ ràng về những gì đang diễn ra trên thế giới và nó ảnh hưởng đến họ hàng ngày như thế nào. 

Nó cũng cung cấp những thông tin và lời khuyên quan trọng, đồng thời thách thức những kẻ có quyền lực bằng cách giám sát kỹ lưỡng mọi quyết định được đưa ra. Với bối cảnh kinh tế toàn cầu hiện nay và sự hỗn loạn chính trị ở Anh, vai trò của các nhà báo lúc này không thể quan trọng hơn”.

Báo chí chất lượng còn ảnh hưởng tích cực đến việc thúc đẩy dân chủ và sự tham gia của người dân vào điều hành xã hội. Để bỏ phiếu và tham gia vào đời sống xã hội, người dân cần biết những gì đang xảy ra trong xã hội. Báo chí chất lượng là nguồn đáng tin cậy để họ có được thông tin cần thiết. Bên cạnh đó, nó cũng thúc đẩy trách nhiệm giải trình của chính phủ và doanh nghiệp. 

Một nghiên cứu ở Mỹ cho thấy ở nhiều địa phương, khi các tờ báo bị đóng cửa do khó khăn kinh tế, số vụ vi phạm của các doanh nghiệp ngay lập tức tăng lên. Trong cuốn sách “Kinh tế của báo chí điều tra”, tác giả James Hamilton đã chỉ ra rằng, “mỗi USD chi cho các câu chuyện có thể tạo ra hàng trăm USD lợi ích cho xã hội” nhờ vạch trần nạn tham nhũng và giám sát chi tiêu của các cơ quan công quyền.

Biện pháp trợ giúp “hàng hóa công cộng” thiết yếu

Nếu báo chí chất lượng biến mất, chúng ta sẽ gặp rắc rối nghiêm trọng. Thực tế cho thấy tất cả mọi người, kể cả những người không đầu tư vào lĩnh vực báo chí, đều được hưởng lợi từ những thông tin đáng tin cậy và hữu ích từ báo chí. 

Tuy nhiên, báo chí chất lượng đang chịu áp lực từ những thay đổi công nghệ và xu hướng mới trên thị trường. Biến động liên tục trong thị trường quảng cáo và sự chuyển dịch ngày càng nhiều của người đọc sang kỹ thuật số khiến báo chí gặp nhiều khó khăn.

Tại Mỹ, trong năm 2023, khoảng 20.000 việc làm trong lĩnh vực truyền thông, báo chí đã bị mất, gấp khoảng 6 lần so với năm trước. Mỗi tuần, lại có thêm 2 - 3 tờ báo địa phương bị đóng cửa, biến nhiều vùng đất rộng lớn thành “sa mạc tin tức”. Nhiều tòa soạn chuyển sang tồn tại dưới dạng “phòng tin ma”, nghĩa là chỉ dựa vào những nội dung được chia sẻ hoặc tổng hợp chứ không tự sản xuất.

Báo chí chất lượng cao phải được coi là “hàng hóa công cộng” thiết yếu, chứ không phải là hàng hóa đơn thuần. Nó không thể được cung cấp đầy đủ trên thị trường tự do. Chính vì thế, bên cạnh việc các cơ quan báo chí phải đổi mới chính mình, rất cần sự trợ giúp của chính phủ, các tổ chức xã hội, nhà từ thiện... 

Các chính phủ cần có trách nhiệm trong việc bảo đảm cung cấp hàng hóa công này thông qua các biện pháp hỗ trợ gián tiếp như miễn và giảm thuế giúp giảm chi phí cho các nhà cung cấp tin tức, hoặc hỗ trợ trực tiếp như tài trợ cho các loại hình sản xuất, tiếp thị và phân phối tin tức khác nhau, hay tài trợ dài hạn cho các phương tiện truyền thông dịch vụ công, chẳng hạn như Anh trợ giúp cho Tập đoàn phát thanh và truyền hình BBC.

Một vấn đề khác nữa là trong 2 thập niên qua, sự phát triển nhanh chóng của các nền tảng kỹ thuật số và sự trỗi dậy của “báo chí công dân” trên mạng xã hội đã làm gia tăng sự lan truyền thông tin sai lệch, nội dung kích động và tin tức giả mạo. Để hạn chế xu hướng nay, các chính phủ cần thúc ép các công ty công nghệ có biện pháp hạn chế thông tin sai lệch và nội dung bạo lực trên mạng, tạo không gian cho thông tin chất lượng lan truyền rộng rãi hơn trong xã hội.

Theo truyền thống, báo chí chủ yếu dựa vào mô hình kết hợp đăng ký độc giả và quảng cáo. Tuy nhiên, sự cạnh tranh ngày càng tăng từ các nền tảng kỹ thuật số, đặc biệt là mạng xã hội, gây áp lực cả về số lượt đăng ký và doanh thu quảng cáo. Công nghệ mới đang thúc đẩy thói quen của người đọc hướng vào các nội dung miễn phí hoặc trả tiền càng ít càng tốt để truy cập các dịch vụ truyền thông.

Trong bối cảnh đó, từ cuối năm 2023, khoảng 50% số nhà xuất bản hàng đầu thế giới đã ngừng cho phép các nền tảng trí tuệ nhân tạo (AI) lớn truy cập nội dung của họ. Con số này dao động từ gần 80% các nhà xuất bản hàng đầu ở Mỹ đến dưới 20% ở Mexico. 

Mới đây, một thỏa thuận mang tính bước ngoặt giữa nhà xuất bản Axel Springer (Đức) và công ty OpenAI (Mỹ) - chủ sở hữu của ứng dụng ChatGPT nổi tiếng - đã được ký kết. Thỏa thuận trị giá hàng chục triệu euro mỗi năm này cho phép OpenAI khai thác nội dung tin tức chọn lọc từ các thương hiệu truyền thông của Axel Springer, bao gồm Politico, Business Insider, Bild và Welt. Đây có thể là sự khởi đầu của một ngành công nghiệp rộng lớn hơn, giúp thúc đẩy tin tức và thông tin chất lượng cao từ các nguồn đáng tin cậy./.