Câu chuyện dài chưa hồi kết

Thực phẩm bẩn đã trở thành vấn nạn từ rất lâu, là nguồn cơn dẫn đến những vụ ngộ độc thực phẩm đơn lẻ hoặc tập thể, là nỗi đau đầu của người nội trợ khi lựa chọn đồ ăn, thức uống cho mỗi bữa ăn, là sự khổ đau, mất mát về người và của cùng chi phi khám, chữa bệnh của nhiều gia đình. 

Thực phẩm bẩn ấy có thể là không rõ nguồn gốc, quá hạn sử dụng, ngâm tẩm hóa chất, ôi thiu, hư hỏng, hàng giả... 

Thực phẩm bẩn ấy, do những người cố tình “nhắm mắt làm ngơ” mà sản xuất, buôn bán, qua mặt cơ quan chức năng để đưa đến tay người tiêu dùng, các nhà hàng, bếp ăn tập thể, đe dọa sức khỏe cộng đồng. 

Quá trình lưu hành của thực phẩm bẩn có sự tiếp tay, đồng lõa của những người có trách nhiệm ở các vị trí khác nhau, như nhà bếp, nhân viên công quyền...

Những ví dụ liên quan đến vấn nạn thực phẩm bẩn và hậu quả mà nó gây ra thì rất nhiều, dễ tra cứu, kiểm chứng. 

Ngay trong Tháng hành động vì an toàn thực phẩm (tháng 5-2025), riêng Phòng Cảnh sát kinh tế (PC03) và Cục Quản lý thị trường Hà Nội đã phát hiện 9 vụ thực phẩm bẩn khối lượng lớn: ngày 5-5, lực lượng chức năng phát hiện, thu giữ hơn 7 tấn thực phẩm gồm 2.560kg trứng non, 200kg trứng gà, 3.050kg nầm heo, 1.200kg tràng lợn là thực phẩm đông lạnh chưa qua sử dụng không có hóa đơn chứng từ chứng minh nguồn gốc xuất xứ. 

Trước đó, đêm 28-4, cơ quan chức năng phát hiện gần 11 tấn nội tạng trâu, bò đang có dấu hiệu hư hỏng, bốc mùi; ngày 21-4, lực lượng chức năng thu giữ gần 20 tấn thịt gà đông lạnh, thịt gà ủ muối và nội tạng gia cầm không rõ nguồn gốc...

Không chỉ riêng Hà Nội, vấn nạn thực phẩm bẩn xuất hiện rộng khắp địa bàn cả nước. Giữa tháng 7-2025, Công an tỉnh Thanh Hóa phối hợp với Chi cục Quản lý thị trường tỉnh Thanh Hóa phát hiện, thu giữ hơn 13 tấn chân gà ngâm chất tẩy trắng Interox ST 50 - hóa chất công nghiệp thường dùng trong xử lý nước thải, tẩy trắng giấy, vải, không được phép sử dụng trong thực phẩm. 

Ngày 8-8-2025, Công an thành phố Huế phát hiện, tạm giữ 1 tấn sụn chân gà đã bốc mùi hôi thối trên xe khách chạy tuyến Vientiane (Lào) - Đà Nẵng...

Đáng chú ý, ngày 26-6-2025, Công an tỉnh Hưng Yên thông tin về việc triệt phá chuyên án, bắt giữ 3 nghi phạm, thu giữ trên 1.000 tấn dầu thực vật giả, nhập lậu trên toàn quốc. 

Đau buồn là các nghi phạm vì trốn thuế VAT 8%, nên đã dùng dầu thực vật dùng làm nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi (không phải chịu thuế VAT) rồi tiêu thụ, bán cho nhiều công ty trên cả nước dùng làm nguyên liệu đóng chai dầu thực phẩm bán cho người tiêu dùng. 

Hành vi dùng dầu ăn chăn nuôi biến thành thực phẩm cho con người chỉ vì hám lợi, trốn thuế của các đối tượng khiến Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) phải khuyến cáo các bếp ăn tập thể và đơn vị cung cấp suất ăn cảnh giác với dầu chế biến, bởi “nguy cơ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng”, vì nếu ăn phải loại dầu này trong thời gian dài, người dùng đối mặt với nguy cơ ngộ độc, tổn thương gan, thận, tích lũy các chất độc hại trong cơ thể, tăng nguy cơ mắc các bệnh mạn tính...

Nguy hiểm hơn, thực phẩm bẩn không đơn thuần chỉ là thức ăn, đồ uống, mà còn là sữa giả, thực phẩm chức năng giả, thuốc giả,... bán tràn lan trên thị trường, thậm chí còn được tiếp tay bởi quảng cáo sai sự thật từ những nhân vật nổi tiếng khiến người dân dễ tin tưởng mua và sử dụng. 

Câu chuyện thực phẩm bẩn đã được báo động, gióng lên những hồi chuông cảnh tỉnh từ rất lâu, nhưng vẫn chưa có hồi kết và sức khỏe cộng đồng vẫn hằng ngày, hằng giờ bị đe dọa.

Cần quyết liệt ngăn chặn thực phẩm bẩn

Vấn nạn thực phẩm bẩn đã diễn ra từ lâu, nhiều nạn nhân đã phải hứng chịu hậu quả, thậm chí cả tính mạng, cả những vụ tập thể nhiều người ngộ độc, tử vong. 

Đấy còn chưa kể những độc tố âm thầm tích trữ trong cơ thể mỗi người, chờ dịp phát tác, gây bệnh, cả những căn bệnh nan y như ung thư. 

Không ít đối tượng đã bị bắt, xử lý hình sự, nhưng vì lợi nhuận, nhiều người vẫn liều lĩnh, tàn độc với chính đồng bào mình. Tuyên truyền, kêu gọi sự nhân văn, nghĩa đồng bào với những đối tượng liên quan đến sản xuất, chế biến, buôn bán thực phẩm bẩn là việc làm cần thiết, thường xuyên. 

Tuy nhiên, không chỉ kêu gọi đánh thức lương tâm của các đối tượng có liên quan, mỗi cá nhân chúng ta cũng cần chú trọng hơn vấn đề an toàn thực phẩm, bởi ngay cả chính những “thượng đế” nhiều khi cũng “nhắm mắt làm ngơ”, “khuất mắt trông coi” mà không ngại ngần sử dụng thực phẩm bẩn đã qua chế biến. 

Ở cổng các trường học, rất nhiều học sinh mua những loại đồ ăn, thức uống không rõ nguồn gốc, không bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm. 

Ở các vỉa hè, không ít thực phẩm bẩn được bày bán, tiêu thụ, mà chính những chủ nhân tương lai của đất nước cũng vẫn vô tư ăn những “xiên bẩn” mà chính họ gọi. Các cửa hàng, quán xá cũng không là ngoại lệ...

Chính “thượng đế” nhiều khi cũng cho rằng “ăn bẩn sống lâu” và âm thầm tích trữ mầm bệnh vào cơ thể. Tất nhiên, đó là điều không ai mong muốn, bởi không ăn thì chết trước, ăn thì luôn cảm thấy sợ hãi về nguồn gốc đồ ăn, thức uống. 

Vì sao số lượng người mắc bệnh ung thư ở Việt Nam ngày một nhiều hơn? Vì sao có những người không hề uống rượu, hút thuốc lại mắc ung thư? 

Câu hỏi đau lòng ấy liệu có khiến những người dính líu đến chuỗi cung ứng thực phẩm bẩn chợt thấy nhói lòng và suy nghĩ lại, bởi họ đã cố ý đầu độc đồng bào mình, chỉ vì món lợi nhuận kiếm được? 

Trước khi có thể đánh thức lương tâm những người “nhắm mắt làm ngơ”, vì tiền bạc, rất cần sự vào cuộc quyết liệt, trách nhiệm, bền bỉ của các cơ quan chức năng trong việc ngăn chặn, kiểm soát thực phẩm bẩn, chứ không chỉ riêng trong những Tháng hành động vì an toàn thực phẩm hằng năm. 

Chỉ có xử lý nghiêm những vi phạm về an toàn vệ sinh thực phẩm mới nhen nhóm hy vọng đồ ăn, thức uống được bảo đảm an toàn cho sức khỏe con người.

Ngày 20-5-2025, Quốc hội đã nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Bộ luật Hình sự (sửa đổi). Tại dự thảo Bộ luật Hình sự (sửa đổi), Bộ Công an đề xuất tội phạm về an toàn thực phẩm có thể bị phạt tiền đến 3 tỷ đồng; án tù tối thiểu nâng từ 1 năm lên 3 năm, tối đa 20 năm. 

Đây là tội nằm trong nhóm bị nâng mức phạt cao nhất, tăng tiền phạt gấp 6 lần, để bảo đảm tính răn đe, bảo vệ quyền, lợi ích của công dân. 

Hy vọng, với mức hình phạt tăng nặng đủ sức răn đe này, nếu được Quốc hội thông qua, sẽ khiến những đối tượng sản xuất, chế biến, lưu thông, buôn bán thực phẩm bẩn chùn tay để bớt đi những mầm bệnh, mối họa xã hội, bảo đảm sức khỏe cộng đồng, tránh những thiệt hại không đáng về người và của./.