Vài nét về hợp tác giữa 2 nước

Tận dụng hiệu quả, đồng thời là thành viên chung của Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) và Hiệp định Thương mại tự do ASEAN - Australia - New Zealand (AANZFTA), trong những năm gần đây, thương mại giữa hai nước tăng trưởng ổn định. 

Năm 2022, kim ngạch thương mại song phương đạt 15,7 tỷ USD (tăng 26,9% so với năm 2021); năm 2023, đạt gần 14 tỷ USD. Australia tiếp tục là đối tác thương mại lớn thứ 7 của Việt Nam (đứng thứ 13 về xuất khẩu và đứng thứ 9 về nhập khẩu).

Ở chiều ngược lại, Việt Nam là đối tác thương mại lớn thứ 10 của Australia (đứng thứ 10 về xuất khẩu sang Australia và đứng thứ 10 về nhập khẩu từ Australia). Các mặt hàng xuất khẩu chính của Việt Nam bao gồm sản phẩm và linh kiện điện thoại, máy móc, linh kiện điện tử, máy tính, dầu thô, quần áo và dệt may, giày dép và thủy sản. Đồng thời, Việt Nam chủ yếu nhập khẩu than, quặng, bông, lúa mì, kim loại và rau quả từ Australia.

Về đầu tư, hiện các doanh nghiệp Australia đã đầu tư vào Việt Nam 631 dự án, với tổng vốn đăng ký hơn 2 tỷ USD. Trong đó, dẫn đầu là lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo với 133 dự án, có tổng vốn đăng ký 954,68 triệu USD; dịch vụ lưu trú và ăn uống đứng thứ 2 với 31 dự án, có tổng vốn đăng ký 154,32 triệu USD; lĩnh vực nông, lâm nghiệp và thủy sản đứng thứ 3 với 25 dự án, có tổng vốn đăng ký 120,04 triệu USD. Việt Nam cũng đã đầu tư sang Australia hơn 90 dự án với tổng vốn đầu tư hơn 550 triệu USD.

Về hợp tác phát triển, Australia là một trong những đối tác phát triển hàng đầu của Việt Nam với tổng vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) lũy kế xấp xỉ 3 tỷ AUD. Trong đó, hai bên đã phối hợp triển khai nhiều dự án quan trọng trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo, phát triển hạ tầng, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao...

Bên cạnh đó, năm 2023, Australia là thị trường cung cấp nguyên liệu đầu vào quan trọng cho một số ngành công nghiệp và năng lượng của Việt Nam, như than đá (chiếm 45,77% tổng kim ngạch nhập khẩu nhóm hàng này từ thế giới), quặng và các loại khoáng sản (chiếm 44,78%). Australia là nhà cung cấp than lớn cho Việt Nam Năm 2023, xuất khẩu than của Australia sang Việt Nam tăng 17%, lên 20 triệu tấn, chiếm 39% tổng lượng than nhập khẩu của Việt Nam.

Tháng 5-2021, Chính phủ Australia đã chấp thuận cho Tập đoàn Hòa Phát của Việt Nam mua lại 100% vốn cổ phần trong Dự án quặng sắt Lobo Valley ở Australia, tương đương bổ sung thêm 320 triệu tấn trữ lượng và tăng trưởng hằng năm, đưa khối lượng khai thác lên đến 4 triệu tấn.

Bên cạnh AANZFTA, CPTPP và RCEP, hai nước đã nhất trí và lần đầu tiên công bố kế hoạch thực hiện Chiến lược tăng cường hợp tác kinh tế (EEES, tháng 11-2021), với các biện pháp cụ thể đến năm 2025. Điều này tạo cơ sở vững chắc cho sự phát triển của quan hệ kinh tế, thương mại hai nước trong thời gian tới.

Tuy đạt tốc độ tăng trưởng nhanh, nhưng xuất khẩu của Việt Nam sang Australia còn thiếu ổn định và chưa đạt yêu cầu tăng trưởng bền vững. Nguyên nhân chủ yếu do tính cạnh tranh còn thấp, bởi những hạn chế về quy mô, trình độ sản xuất và năng suất lao động. Nhiều doanh nghiệp Việt Nam thiếu thông tin và chưa nắm bắt hết cơ hội được tạo ra từ các cam kết FTA.

Định hướng trong tương lai

Australia là một trong những đối tác chiến lược toàn diện có nhiều hợp tác thực chất, hiệu quả với Việt Nam. Trong tuyên bố chung về nâng cấp quan hệ song phương Việt Nam - Australia, hai bên đã có nhiều cam kết liên quan đến việc củng cố, tăng cường quan hệ thương mại và đầu tư.

Australia là thị trường tiềm năng đối với cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam. Đây là nền kinh tế lớn thứ 13 trên thế giới với kim ngạch nhập khẩu hàng hóa gần 250 tỷ USD/năm. Đặc biệt, mặc dù quy mô dân số khá nhỏ, chỉ 25,7 triệu dân nhưng đây là thị trường rất tiềm năng bởi người dân sẵn sàng trả giá cao cho sản phẩm chất lượng và với hàng hóa nhập khẩu.

Thời gian qua, một số mặt hàng của Việt Nam, đặc biệt là các mặt hàng nông sản đang được thị trường Australia ưa chuộng. Đây là lợi thế để doanh nghiệp Việt Nam tiếp tục đầu tư, nâng cao chất lượng sản phẩm để thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa, trong đó có nông sản sang thị trường Australia.

Bên cạnh đó, Australia có nền nông nghiệp phát triển xanh, bền vững. Vì thế, việc thúc đẩy hợp tác trên lĩnh vực này sẽ mang lại cơ hội để doanh nghiệp Việt Nam nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng các tiêu chuẩn của thị trường quốc tế. Ở chiều ngược lại, các doanh nghiệp Việt Nam có thể mở rộng đầu tư sang Australia trên các lĩnh vực tiềm năng như nông nghiệp. 

Australia cũng được biết đến là quốc gia có hệ thống hành chính tiên tiến. Đây là yếu tố quan trọng, tạo thuận lợi và có tác động tích cực đến hoạt động giao thương, xuất nhập khẩu của hai nước trong thời gian tới.

Australia là nước sản xuất lớn các khoáng sản quan trọng, là một cường quốc khai thác mỏ nổi tiếng thế giới, trữ lượng và sản lượng tài nguyên khoáng sản như than đá, quặng sắt, bauxite và đồng thuộc loại tốt nhất. Đặc biệt, trữ lượng than chiếm gần 1/10 tổng trữ lượng thế giới, trữ lượng quặng sắt lên tới 50 tỷ tấn, chiếm vị trí dẫn đầu về xuất khẩu quặng sắt toàn cầu.

Đồng thời, Australia cũng đi đầu về công nghệ khai thác khoáng sản, mang lại sự bảo đảm cho việc khai thác tài nguyên khoáng sản hiệu quả và an toàn. Việt Nam có trữ lượng khoáng sản dồi dào đang chờ khai thác và thuộc tốp đầu thế giới, được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực như điện thoại thông minh, ô tô... 

Đất hiếm là nguyên liệu thô quan trọng trong năng lượng mới, vật liệu mới và các lĩnh vực khác, có triển vọng ứng dụng rộng rãi. Tài nguyên đất hiếm của Việt Nam phân bố chủ yếu ở khu vực miền Bắc và miền Trung, có chất lượng và có giá trị khai thác cao. 

Vì vậy, Chính phủ Australia mong muốn tổ chức đối thoại thường niên với Việt Nam về các vấn đề khoáng sản quan trọng. Sự hợp tác trên lĩnh vực này không chỉ phù hợp với lợi ích kinh tế của hai bên mà còn nhằm đa dạng hóa chuỗi cung ứng khoáng sản toàn cầu và giảm sự phụ thuộc vào bên ngoài.

Mới đây, Thủ tướng Australia A. Albanese tuyên bố, Việt Nam đã trở thành đối tác thương mại chính của Australia. Hai bên sẽ tăng cường hơn nữa hợp tác thương mại, đầu tư, tổ chức đối thoại cấp bộ trưởng hằng năm về năng lượng và khoáng sản, đồng thời tăng cường hợp tác giữa hai bên trong lĩnh vực năng lượng và tài nguyên, bao gồm cả chuỗi cung ứng khoáng sản quan trọng. 

Ngoài ra, Thủ tướng A. Albanese cho biết, Australia đang thực hiện Chiến lược Kinh tế Đông Nam Á đến năm 2040, trong đó bao gồm tăng cường hợp tác thương mại giữa Australia và Việt Nam, đồng thời thúc đẩy đầu tư giữa hai nước.

Có thể nói, Việt Nam và Australia có rất nhiều tiềm năng hợp tác và bổ sung cho nhau. Mặc dù còn đối diện với nhiều thách thức, khó khăn trong quá trình hợp tác, nhưng với sự nỗ lực, đồng lòng , hợp tác giữa hai bên được kỳ vọng sẽ gặt hái thêm nhiều thành quả nổi bật, đặc biệt là trong quan hệ kinh tế, thương mại và đầu tư, đáp ứng nhu cầu của mỗi nước, cũng như thích ứng với bối cảnh tình hình mới của khu vực và thế giới./.