Việc Việt Nam và Australia nâng cấp quan hệ lên Đối tác Chiến lược toàn diện mở ra một giai đoạn mới đầy hứa hẹn trong quan hệ 2 nước. Thành quả này đạt được dựa trên nhiều yếu tố, trong đó những lợi ích nền tảng của hai bên đối với nhau được coi là cơ sở then chốt đưa quan hệ song phương tiếp tục phát triển mạnh mẽ trong tương lai.

Thúc đẩy quan hệ song phương vì lợi ích chiến lược của mỗi nước

Trong giai đoạn hiện nay, Việt Nam và Australia đều coi trọng vai trò, vị thế của nhau ở khu vực dựa trên nhiều yếu tố cả về địa - chính trị, địa - kinh tế và địa - chiến lược. Australia luôn đặt Việt Nam trong tổng thể quan hệ với khu vực Đông Nam Á, trong đó Australia chủ trương coi trọng vị thế và vai trò trung tâm của ASEAN. 

Tháng 9-2023, việc Australia đề ra Chiến lược kinh tế Đông Nam Á đến năm 2040 cho thấy, nước này mong muốn cùng Đông Nam Á chia sẻ lợi ích sống còn trong bảo vệ một nền kinh tế toàn cầu tự do và rộng mở, cũng như bảo đảm thịnh vượng và ổn định trong khu vực vốn bị giằng co bởi cuộc cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn.

Thực tế, cả Australia và các quốc gia Đông Nam Á đều đối diện áp lực “chọn bên” trong cuộc cạnh tranh nước lớn với nguy cơ làm xói mòn quyền tự chủ, cũng như hạn chế khả năng bảo đảm an ninh của mỗi nước. 

Do đó, Australia cần duy trì quan hệ gắn bó với các quốc gia Đông Nam Á nhằm củng cố mối quan hệ được xây dựng dựa trên sự phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế - thương mại đa phương, cùng với các chuỗi cung ứng đan xen sâu sắc. 

Từ góc độ an ninh, Đông Nam Á tăng trưởng sẽ tạo vành đai an toàn cho Australia trước sức ảnh hưởng ngày càng gia tăng của các cường quốc bên ngoài. Trong khi đó, từ góc độ kinh tế, Đông Nam Á phát triển sẽ cung cấp một thị trường lớn đối với hàng hóa xuất khẩu của Australia, nhất là các sản phẩm năng lượng xanh, như tấm pin mặt trời và tuabin gió.

Ở phạm vi song phương, Australia coi trọng Việt Nam với tư cách là một nền kinh tế mới nổi, cơ cấu dân số trẻ, đang phát triển nhanh chóng cùng nhiều tiềm năng to lớn không chỉ ở khu vực Đông Nam Á, mà còn cả khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Australia chia sẻ lợi ích địa - chính trị với Việt Nam tương tự các quốc khác ở Đông Nam Á, bao gồm lợi ích về an ninh hàng hải, phát triển năng lượng tái tạo và khả năng chống chịu của chuỗi cung ứng.

Về kinh tế, Việt Nam hiện là thị trường xuất khẩu bông sợi đơn lẻ lớn nhất của Australia, chiếm 40% tổng kim ngạch xuất khẩu bông sợi của nước này, gấp 2 lần thị phần năm 2020.

Về đầu tư, Việt Nam có trữ lượng đất hiếm lớn thứ hai thế giới và phần lớn chưa được khai thác. Các doanh nghiệp Australia có chuyên môn trong ngành khai thác mỏ và chế biến đang tìm cách nắm bắt cơ hội này, với dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) ổn định vào ngành này ở ASEAN nói chung. 

Sự phát triển trong hợp tác thương mại giữa 2 nước còn xuất phát từ sự gia tăng lớn trong chi tiêu của người dân Việt Nam, kích thích nhu cầu đối với một số mặt hàng xuất khẩu từ Australia. 

Do đó, trong lĩnh vực sản xuất, mối quan hệ chặt chẽ hơn với Việt Nam cũng có thể giúp Australia thúc đẩy đa dạng hóa chuỗi cung ứng. Hơn nữa, Việt Nam cũng là thị trường “xuất khẩu” giáo dục - đào tạo lớn của Australia, với trên 25.000 du học sinh đang học tập tại Australia.

Về an ninh, là một nước coi trọng an ninh hàng hải, Australia đánh giá cao vị trí địa lý chiến lược của Việt Nam và mong muốn tăng cường hợp tác quốc phòng hơn nữa trên cơ sở tập trung vào các lĩnh vực chia sẻ thông tin tình báo, an ninh mạng, hợp tác giữa cảnh sát và lực lượng bảo vệ bờ biển, cũng như các nỗ lực chống hoạt động đánh bắt cá bất hợp pháp.

Đối với Việt Nam, quyết định nâng cấp quan hệ lên đối tác chiến lược toàn diện với Australia phù hợp với đường lối chính sách đối ngoại của Đại hội XIII của Đảng, nhằm tăng cường quan hệ với các nước trong khu vực. Việt Nam đánh giá cao vai trò và vị thế của Australia với tư cách là một quốc gia tầm trung được nhiều nước lớn coi trọng. 

Việc thúc đẩy quan hệ với Australia góp phần giúp Việt Nam bảo đảm nguồn tài chính, bí quyết kỹ thuật - công nghệ và khả năng tiếp cận thị trường mà Việt Nam cần để đạt được mục tiêu trở thành nền kinh tế có thu nhập cao.

Thực tế, cùng với Nhật Bản, Australia là nước đóng góp lớn nhất cho Việt Nam về viện trợ phát triển chính thức (ODA), với hơn 650 triệu USD kể từ năm 2000 và khoảng 40 triệu USD/năm trong 5 năm qua. Bên cạnh đó, Việt Nam có nhu cầu khá lớn về nguồn tài nguyên thiên nhiên mà Australia có thể cung cấp để phát triển nền kinh tế. 

Hiện nay, Australia là thị trường cung cấp nguyên liệu đầu vào quan trọng cho một số ngành công nghiệp và năng lượng của Việt Nam, như than đá (chiếm 45,77% tổng kim ngạch nhập khẩu nhóm hàng này từ thế giới), quặng và các loại khoáng sản (chiếm 44,78%).

Với tư cách là nước xuất khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) lớn thứ hai thế giới, Australia trở thành đối tác thương mại hấp dẫn của Việt Nam vì LNG là nguồn tài nguyên quan trọng để Việt Nam phát triển kinh tế và chuyển đổi năng lượng. 

Đồng thời, trong khuôn khổ quan hệ đối tác chiến lược toàn diện, Việt Nam và Australia sẽ có thêm nhiều thuận lợi để thúc đẩy các mối quan hệ đối tác thương mại đa phương hiện có, như Hiệp định thương mại tự do ASEAN - Australia - New Zealand (AANZFTA), Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) và Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTTP).

Chia sẻ tầm nhìn chung, mục tiêu chung

Những nhu cầu của thời đại Cách mạng công nghiệp lần thứ tư cũng mang lại những động lực mới cho 2 nước mở rộng và phát triển các lĩnh vực hợp tác mới, như đổi mới sáng tạo, kinh tế xanh, kinh tế số, chuyển đổi số, chuyển đổi năng lượng sạch, môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu. 

Đây đều là những lĩnh vực ưu tiên của cả Việt Nam và Australia trong trung hạn và dài hạn, là nền tảng quan trọng để 2 nước tiếp tục đưa quan hệ song phương phát triển ngày càng mạnh mẽ và sâu rộng, vì lợi ích của nhân dân 2 nước, vì hòa bình, ổn định và phát triển phồn vinh ở khu vực, cũng như trên thế giới.

Hơn nữa, Việt Nam và Australia đều thể hiện sự tin cậy và chia sẻ tầm nhìn chiến lược giữa 2 nước trong việc duy trì một khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương hòa bình, ổn định, thịnh vượng và tuân thủ luật pháp quốc tế. 

Quan hệ mới sẽ mở ra cơ hội để 2 nước tăng cường hợp tác an ninh trong các lĩnh vực an ninh hàng hải, an ninh mạng, chống khủng bố, gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc và đối phó với các thách thức an ninh phi truyền thống.

Việc nâng cấp quan hệ khi 2 nước vừa kỷ niệm 50 năm Ngày thiết lập quan hệ ngoại giao (1973 - 2023) sẽ góp phần thúc đẩy cấu trúc khu vực mở và tự do khi quan hệ mới nhấn mạnh cam kết của 2 nước trong việc duy trì một trật tự khu vực dựa trên luật lệ, tôn trọng luật pháp quốc tế và bảo đảm tự do hàng hải, hàng không trong khu vực. 

Thực tế cho thấy, tại Hội nghị cấp cao đặc biệt kỷ niệm 50 năm quan hệ ASEAN - Australia, diễn ra ở Thủ đô Melbourne (Australia), từ ngày 5 đến 6-3-2024, Thủ tướng Australia Anthony Albanese nhấn mạnh, an ninh hàng hải, thương mại và năng lượng sạch sẽ định hình tương lai mối quan hệ Australia - ASEAN.

Thủ tướng Anthony Albanese khẳng định, Australia và Việt Nam có rất nhiều tiềm năng sẽ được hiện thực hóa thông qua việc tăng cường quan hệ song phương.

 Trong bối cảnh thế giới và khu vực biến động không ngừng hiện nay, quan hệ Việt Nam - Australia ngày càng có tầm quan trọng cao hơn đối với an ninh khu vực. Việc Việt Nam và Australia nâng cấp quan hệ lên mức cao nhất sẽ giúp cân bằng lợi ích và tăng cường ổn định trong khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, nơi đang diễn ra những cọ xát chiến lược giữa các cường quốc.
Việc chia sẻ chung tầm nhìn, mục tiêu góp phần tăng cường sự tin cậy chính trị giữa 2 nước. Với tầm mức quan hệ hiện nay, “niềm tin chính trị”giúp hai bên cởi mở hơn với nhau, “mở khóa” những mảng hợp tác quốc phòng - an ninh mang đậm tính chiều sâu và thực chất hơn.

Quyết tâm và thiện chí của hai bên, cùng những lợi ích chiến lược song trùng sẽ vừa là điểm tựa, vừa là động lực cho quan hệ 2 nước tiếp tục phát triển trong thời gian tới. Những thành tựu hợp tác quan trọng, phù hợp với lợi ích của cả 2 nước sau hơn 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao tiếp tục là động lực quan trọng để hai bên không ngừng đẩy mạnh quan hệ song phương và những cơ hội xuất phát từ nhu cầu mới sẽ là nền tảng cho một chương mới trong quan hệ Việt Nam - Australia./.