Vùng đất địa đầu có điều kiện tự nhiên đặc biệt

Hà Giang là một tỉnh thuộc vùng Đông Bắc Việt Nam. Phía Đông giáp tỉnh Cao Bằng, phía Tây giáp tỉnh Yên Bái và Lào Cai, phía Nam giáp tỉnh Tuyên Quang, phía Bắc giáp nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.

Hà Giang có diện tích tự nhiên là 7.884,37km², chỗ rộng nhất từ Tây sang Đông dài 115km và từ Bắc xuống Nam dài 137km. Tại điểm cực Bắc của tỉnh, cũng là điểm cực Bắc của Tổ quốc, cách Lũng Cú chừng 3km về phía Đông, có vĩ độ 23013'00"; điểm cực Tây cách Xín Mần khoảng 10km về phía Tây Nam, có kinh độ l04024'05"; mỏm cực Đông cách Mèo Vạc 16km về phía Đông - Đông Nam có kinh độ l05030'04".

Nằm trong khu vực địa bàn vùng núi cao phía Bắc lãnh thổ Việt Nam, Hà Giang là một quần thể núi non hùng vĩ, địa hình hiểm trở, có độ cao trung bình từ 800 - 1.200m so với mực nước biển. Đây là vùng tập trung nhiều ngọn núi cao. Theo thống kê, trên dải đất Hà Giang có tới 49 ngọn núi cao từ 500m - 2.500m (10 ngọn cao 500 - 1.000m, 24 ngọn cao 1.000 - 1.500m, 10 ngọn cao 1.500 - 2.000m và 5 ngọn cao từ 2.000 - 2.500m). Tuy vậy, địa hình Hà Giang về cơ bản có thể phân thành 3 vùng sau:

- Vùng cao phía Bắc, còn gọi là cao nguyên đá Đồng Văn, gồm các huyện: Quản Bạ, Yên Minh, Đồng Văn, Mèo Vạc, với 90% diện tích là núi đá vôi, đặc trưng cho địa hình Karst. Nơi đây có những dải núi đá tai mèo sắc nhọn, những khe núi sâu và hẹp, nhiều vách núi dựng đứng. Ngày 3-10-2010, Cao nguyên đá Đồng Văn đã gia nhập mạng lưới công viên địa chất toàn cầu với tên gọi: Công viên địa chất toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn.

- Vùng cao phía Tây, gồm các huyện Hoàng Su Phì, Xín Mần; là một phần của cao nguyên Bắc Hà, thường được gọi là vòm nâng sông Chảy, có độ cao từ 1.000m đến trên 2.000m. Địa hình nơi đây phổ biến dạng vòm hoặc nửa vòm, quả lê, yên ngựa xen kẽ các dạng địa hình dốc, đôi khi sắc nhọn hoặc lởm chởm dốc đứng, bị phân cắt mạnh, nhiều nếp gấp.

- Vùng núi thấp, bao gồm địa bàn các huyện, thị còn lại, kéo dài từ Bắc Mê, thành phố Hà Giang qua Vị Xuyên đến Bắc Quang. Khu vực này có những dải rừng già xen kẽ những thung lũng tương đối bằng phẳng nằm dọc theo sông, suối.

Tiềm năng du lịch Hà Giang

Hà Giang được thiên nhiên ưu đãi với nền văn hoá lâu đời thuộc niên đại đồ đồng Đông Sơn, có các di tích người tiền sử ở Bắc Mê, Mèo Vạc. Đây cũng là tỉnh có nhiều đồng bào dân tộc thuộc vùng Đông Bắc sinh sống, với 22 dân tộc có nhiều phong tục tập quán, văn hoá truyền thống và những lễ hội rất sinh động đã làm Hà Giang trở thành nơi hấp dẫn du khách đến tham quan. 

Bên cạnh đó, Hà Giang có cảnh quan môi trường độc đáo của một tỉnh miền núi với những dãy núi cao đá tai mèo ở phía Bắc và những cánh rừng bạt ngàn ở phía Nam. Năm 2010, Công viên địa chất Cao nguyên đá Đồng Văn được UNESCO công nhận là thành viên của mạng lưới Công viên địa chất toàn cầu; tháng 9-2012, Ruộng bậc thang Hoàng Su Phì được công nhận là Di tích quốc gia Ruộng bậc thang Hoàng Su Phì.

Với mạng lưới sông suối luồn lách qua những đồi núi thấp hình thành những hồ lớn vào mùa mưa, tạo ra những điểm du lịch hấp dẫn như hồ Noong. Do có nhiều núi đá vôi nên trong tỉnh có nhiều suối nước nóng là những địa điểm du lịch lý tưởng. 

Hà Giang có nhiều di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh ít nơi có được như: suối Tiên, cổng Trời, thác nước Quảng Ngần, khu Nậm Má, khu chum vàng, chum bạc và di tích nhà họ Vương... Đặc biệt là Công viên địa chất Cao nguyên đá Đồng Văn và Ruộng bậc thang Hoàng Su Phì.

Một thế mạnh khác của Hà Giang là việc khai thác du lịch quá cảnh sang tỉnh Vân Nam (Trung Quốc), quan hệ du lịch và thương mại hai chiều nếu được mở ra sẽ góp phần đáng kể vào sự tăng trưởng kinh tế của tỉnh.

Thực hiện mục tiêu phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, thời gian qua, tỉnh Hà Giang ban hành nhiều chủ trương, chính sách, chương trình thúc đẩy việc phát triển du lịch, như: Chương trình số 62-CTr/TU, ngày 29-3-2013, của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, “Về phát triển văn hóa gắn với du lịch, giai đoạn 2013 - 2020”; Nghị quyết số 01-NQ/ĐH, ngày 29-9-2015, của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Hà Giang lần thứ XVI nhiệm kỳ 2015 - 2020, “Về xây dựng chương trình phát triển du lịch bền vững”; Chương trình hành động số 29-CTr/TU, ngày 24-7-2017, của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, về “Thực hiện Nghị quyết số 08-NQ/TW, ngày 16-1-2017, của Bộ Chính trị về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn”; Nghị quyết số 11-NQ/TU, ngày 2-8-2021, của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, “Về phát triển du lịch Hà Giang giai đoạn 2021 - 2025”... 

Với sự lãnh đạo, chỉ đạo kịp thời và quyết liệt của Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh, sự phối hợp của các ban, ngành, đoàn thể và đặc biệt có được sự ủng hộ, đồng lòng của nhân dân, ngành du lịch tỉnh Hà Giang đã đạt được một số kết quả nổi bật.

Đến nay, trên địa bàn toàn tỉnh đã xây dựng và đưa vào hoạt động được 35 làng văn hóa du lịch cộng đồng, trong đó có 15 làng văn hóa du lịch tiêu biểu, một số làng thu hút được lượng khách lớn đến tham quan. 

Đặc biệt, năm 2017, cơ sở homestay Dao Lodge ở thôn Nặm Đăm, xã Quản Bạ, huyện Quản Bạ vinh dự được nhận danh hiệu “nhà ở có phòng cho khách du lịch thuê đạt tiêu chuẩn ASEAN”, là dấu ấn khẳng định về chất lượng và thương hiệu của dịch vụ cung ứng du lịch. 

Các lễ hội truyền thống gắn với phát triển du lịch được quan tâm, phát triển, tổ chức bài bản, thu hút được đông đảo du khách nội địa và quốc tế. Một số lễ hội được tổ chức thường niên tạo được ấn tượng sâu sắc với du khách như: Lễ hội hoa tam giác mạch; Tuần văn hóa di sản ruộng bậc thang Hoàng Su Phì; Festival Khèn Mông; Ngày hội văn hóa các dân tộc;... đã trở thành thương hiệu của ngành du lịch Hà Giang, có chỗ đứng vững chắc trên bản đồ du lịch Việt Nam. 

Nhiều dự án văn hóa, lễ hội được phục dựng, bảo tồn và duy trì hằng năm, như: lễ hội nhảy lửa dân tộc Pà Thẻn, lễ hội Bàn Vương của dân tộc Dao, lễ hội Gầu tào của dân tộc Mông, lễ hội Lồng Tồng của dân tộc Tày. 

Nhiều dự án bảo tồn và phát triển du lịch được triển khai đồng bộ, như: Dự án “Bảo vệ và phát huy các giá trị di sản văn hóa phi vật thể trong danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia”; dự án “Phục dựng, bảo tồn một số lễ hội dân gian truyền thống các dân tộc thiểu số tỉnh Hà Giang, giai đoạn 2016 - 2020” và “Bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể dân tộc Bố Y”... 

Một số tuyến du lịch trải nghiệm, du lịch mạo hiểu được tiến hành khảo sát và đưa vào khai thác, như: chinh phục đỉnh Tây Côn Lĩnh gắn với danh thắng quốc gia ruộng bậc thang Hoàng Su Phì; tuyến đi bộ ngắm cảnh đèo Mã Pì Lèng tại xã Pải Lủng và Pả Vi, huyện Mèo Vạc; làng du lịch cộng đồng đa trải nghiệm; khảo sát xây dựng tuyến đạp xe tại thôn Thiên Hương, Má Pắng; hoạt động giải trí, dã ngoại ở khu vực đường vách trắng tại Mã Pì Lèng; chèo thuyền kayak và du thuyền trên sông Nho Quế thám hiểm di sản hẻm vực Tu Sản; bay dù lượn trên Công viên địa chất; bay khinh khí cầu tại thành phố Hà Giang; nhảy dù, đu dây mạo hiểm ở Pa’ Piu...

Hà Giang hiện có 106 điểm du lịch được đầu tư, nâng cao chất lượng dịch vụ. Đồng thời, tỉnh đã xây dựng, hình thành các sản phẩm du lịch đặc sắc, nổi bật là phát triển du lịch cộng đồng. Toàn tỉnh hiện có 40 làng văn hóa du lịch, trong đó, nhiều làng được công nhận sản phẩm OCOP 3 - 4 sao; Làng Văn hóa cộng đồng thôn Nặm Đăm, xã Quản Bạ, huyện Quản Bạ nhận giải thưởng ASEAN về lĩnh vực du lịch cộng đồng năm 2023; Khu nghỉ dưỡng H’Mong Village đạt giải thưởng Khách sạn xanh ASEAN... 

Tỉnh cũng nâng cấp một số làng văn hóa du lịch cộng đồng tiêu biểu để nhân rộng như: Làng văn hóa Lô Lô Chải, Làng văn hóa du lịch cộng đồng dân tộc Mông, Làng văn hóa du lịch thôn Lũng Cẩm trên... 

Theo lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Hà Giang, để từng bước đưa du lịch cộng đồng trở thành sản phẩm du lịch đặc trưng, ngành chú trọng nâng cao chất lượng các dịch vụ, đặc biệt là đào tạo nguồn nhân lực tại chỗ cho các điểm du lịch cộng đồng. Công tác quảng bá được tăng cường, phát triển đội văn nghệ dân gian... 

Hiện nay, các làng văn hóa trên địa bàn được đầu tư theo hướng chất lượng cao, hình thành hệ thống bungalow, khu nghỉ dưỡng mini gắn với du lịch cộng đồng, hấp dẫn du khách. Đồng thời, tích cực triển khai đề án hỗ trợ người dân và phát triển làng du lịch cộng đồng để hình thành chuỗi liên kết trong phát triển du lịch.

Thời gian qua, Hà Giang chú trọng phát triển du lịch dựa trên giá trị di sản và phát triển sản phẩm du lịch văn hóa. Toàn tỉnh có 30 di sản văn hóa phi vật thể được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia; 61 di tích, danh thắng được xếp hạng, trong đó, 31 di tích, danh thắng cấp quốc gia, 30 di tích, danh thắng cấp tỉnh. 

Ngoài ra, tỉnh quan tâm bảo tồn, phát huy giá trị các di vật, cổ vật đã được công nhận. Duy trì, tổ chức thường niên gần 40 lễ hội quy mô và có khả năng thu hút du lịch như: Lễ hội hoa tam giác mạch; Tuần văn hóa di sản Ruộng bậc thang Hoàng Su Phì; Festival Khèn Mông; Ngày hội văn hóa các dân tộc... Qua đó, góp phần tôn vinh các giá trị văn hóa, tạo điểm nhấn, sản phẩm du lịch trải nghiệm, thương hiệu đặc thù trong khai thác du lịch. 

Song song với đó, tỉnh Hà Giang tập trung phát triển các sản phẩm du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng với việc đưa sản phẩm du lịch nông nghiệp vào khai thác. Điểm nhấn là tăng cường phát triển vùng trồng cây dược liệu gắn với tham quan, trải nghiệm mô hình trồng, chăm sóc, thu hái, chế biến. 

Tỉnh thúc đẩy khảo sát các tuyến du lịch mới, xây dựng con đường du lịch trải nghiệm thứ tư, các tuyến du lịch đi bộ trong vùng Công viên địa chất. Đồng thời, tổ chức các hoạt động du lịch thể thao, mạo hiểm như: đua xe mô tô, ô tô địa hình; trèo thuyền Kayak, thuyền ván đứng (SUP); đi bộ chinh phục vách đá trắng; Giải Marathon quốc tế chạy trên con đường Hạnh Phúc; bay dù lượn...

Chú trọng xây dựng cơ chế, chính sách, tạo điều kiện thu hút đầu tư sẽ tạo ra tiền đề quan trọng hướng tới sự chuyên nghiệp, hiện đại và phát triển du lịch bền vững. Do vậy, thời gian qua, Hà Giang đã tranh thủ nguồn hỗ trợ từ các dự án đầu tư cho phát triển du lịch; nổi bật là Dự án Du lịch Thụy Sĩ vì sự phát triển bền vững tại Việt Nam (Dự án ST4SD), do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch là cơ quan chủ quản. 

Giai đoạn 2023 - 2027, Hà Giang là địa phương tại miền Bắc được lựa chọn thực hiện dự án. Dự án được đề xuất vào thời điểm quan trọng khi Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030 và Chiến lược Marketing du lịch Việt Nam đến năm 2030 mới được phê duyệt. 

Bên cạnh đó, ngành du lịch vừa trải qua cuộc khủng hoảng lớn kéo dài do đại dịch COVID-19. Trong bối cảnh này, cùng với các chiến lược quốc gia về phát triển du lịch và các dự án khác, Dự án ST4SD với mục tiêu hỗ trợ triển khai thực hiện các chính sách và ưu tiên về phát triển du lịch bền vững tại Việt Nam.

Thực tế tại Hà Giang, mặc dù tỉnh đã xây dựng, ban hành nhiều đề án, chiến lược, kế hoạch phát triển du lịch; tuy nhiên, chưa định hình được rõ ràng các mục tiêu, mô hình cũng như nhiệm vụ cụ thể trong phát triển và đo lường tính bền vững của hoạt động du lịch. Bên cạnh đó, việc hỗ trợ và huy động sự tham gia của các doanh nghiệp vào các hoạt động hợp tác phát triển du lịch, tham gia vào công tác quản lý điểm đến còn nhiều hạn chế. 

Do đó, Dự án ST4SD đựợc kỳ vọng sẽ góp phần phục hồi ngành du lịch sau tác động của đại dịch COVID-19, xây dựng kế hoạch hành động cụ thể thúc đẩy du lịch Hà Giang phát triển bền vững. Dựa trên những thách thức đang gặp phải, dự án sẽ triển khai một số hoạt động đề xuất, hỗ trợ hình thành mô hình đối thoại công - tư trong phát triển du lịch bền vững thông qua xây dựng bộ chỉ số, tiêu chuẩn phù hợp. Hỗ trợ xây dựng khung chương trình chứng nhận, đề xuất các hoạt động phù hợp, mang lại lợi ích cho khách du lịch, doanh nghiệp và toàn ngành du lịch./.