Kỳ I: Tăng trưởng 8% trở lên - động lực tất yếu cho ổn định kinh tế vĩ mô và phát triển bền vững

Tăng trưởng cao gắn với ổn định kinh tế vĩ mô chính là chìa khóa giúp Việt Nam vượt qua “bẫy thu nhập trung bình”, nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu. Đòi hỏi này xuất phát từ nội lực của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Mục tiêu này không phải kỳ vọng chủ quan mà dựa trên cơ sở thực tiễn vững chắc, nếu Việt Nam tiếp tục phát huy đồng bộ các động lực mới, cải cách thể chế và khơi thông các điểm nghẽn kinh tế.

Kinh tế thế giới tiềm ẩn nhiều rủi ro, kinh tế Việt Nam vững vàng trước thách thức

Theo Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2024 chỉ đạt 2,8%, dự kiến duy trì trong năm 2025, thấp hơn mức trung bình giai đoạn 2000 - 2019 (3,6%). Tại các nền kinh tế phát triển, tăng trưởng chỉ đạt 1,7%, trong khi các nền kinh tế đang phát triển đạt 4,2%, chủ yếu nhờ khu vực châu Á. 

Báo cáo của Ngân hàng Thế giới (WB) tháng 3-2024 cho thấy, lạm phát toàn cầu giảm nhưng vẫn cao: Mỹ ghi nhận 3,4%, Eurozone 3,2% trong quý I-2024, cao hơn mục tiêu ổn định 2%. Xu hướng “trung lập hóa rủi ro” (de-risking) trong chuỗi cung ứng đang thúc đẩy làn sóng dịch chuyển đầu tư về Đông Nam Á, với ASEAN thu hút 17% dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) toàn cầu quý IV-2023. Bất định địa - chính trị và rủi ro tài chính gia tăng: chỉ số rủi ro chính trị toàn cầu (Eurasia Group) năm 2024 tăng 13% so với năm 2023.

Trong bối cảnh kinh tế thế giới còn nhiều bất định, yêu cầu giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô và thúc đẩy tăng trưởng trở thành nhiệm vụ trọng tâm của Việt Nam. Bất chấp bối cảnh quốc tế khó khăn, kinh tế Việt Nam năm 2024 vẫn duy trì ổn định vĩ mô. 

Theo Tổng cục Thống kê, GDP năm 2024 ước tính tăng 7,09% so với năm trước, vượt mục tiêu đề ra và là mức tăng cao trong giai đoạn 2011 - 2024. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân năm 2024 tăng 3,63%; lạm phát cơ bản tăng 2,71% so với năm 2023. Tỷ giá duy trì ổn định (24.400 - 24.600 VND/USD); lãi suất trung - dài hạn giảm còn 9 - 10%/năm. Tổng vốn FDI đăng ký vào Việt Nam năm 2024 đạt 38,23 tỷ USD, tăng so với năm 2023 (36,6 tỷ USD). Thu ngân sách nhà nước năm 2024 ước đạt 2.025,4 nghìn tỷ đồng, tăng 19,1% so với dự toán, thâm hụt ngân sách và nợ công trong giới hạn kiểm soát.

Theo Tổng cục Thống kê, GDP quý I-2025 tăng 6,93% so với cùng kỳ năm trước, đánh dấu mức tăng trưởng quý I cao nhất trong 5 năm qua. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân quý I-2025 tăng 3,22% so với cùng kỳ năm trước; lạm phát cơ bản tăng 3,01%. Tổng vốn FDI đăng ký vào Việt Nam trong quý I-2025 đạt gần 10,98 tỷ USD, tăng 34,7% so với cùng kỳ năm trước. 

Thu ngân sách nhà nước quý I-2025 đạt 721,3 nghìn tỷ đồng, tương đương 36,7% dự toán năm và tăng 29,3% so với cùng kỳ năm trước. Thặng dư ngân sách trong quý I-2025 vượt 11 tỷ USD, tạo dư địa tài khóa cho các chính sách hỗ trợ tăng trưởng trong bối cảnh toàn cầu nhiều biến động.

Ổn định vĩ mô là nền tảng cho cải cách thể chế, chuyển đổi số, phát triển kinh tế xanh và nâng cao năng lực tự chủ, sức chống chịu của nền kinh tế. Việt Nam đang hội tụ các điều kiện để đạt mục tiêu tăng trưởng 8% năm 2025, tiếp tục kiên định con đường phát triển nhanh, bền vững, hướng tới trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045, như định hướng tại Đại hội XIII của Đảng.

Tăng trưởng của Việt Nam: Nhiều tiềm năng và dư địa

Phục hồi nhanh sau đại dịch, tạo nền tảng vững chắc cho tăng trưởng dài hạn

Đại dịch COVID-19 đặt ra thách thức chưa từng có đối với kinh tế toàn cầu và Việt Nam. Tuy nhiên, dưới sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng, điều hành linh hoạt của Chính phủ và sự đồng lòng của toàn dân, Việt Nam đã nhanh chóng kiểm soát dịch bệnh, ổn định đời sống nhân dân và phục hồi kinh tế - xã hội hiệu quả. 

Theo Ngân hàng Thế giới (2023), tăng trưởng GDP năm 2022 của Việt Nam đạt 8,02% - cao nhất trong hơn 1 thập niên, trong khi lạm phát được kiểm soát ở mức 3,15%. Các lĩnh vực then chốt phục hồi mạnh mẽ: giá trị gia tăng công nghiệp chế biến - chế tạo năm 2023 tăng 6,4% (Tổng cục Thống kê); kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đạt 53,01 tỷ USD, tăng 9,2% (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, 2024); du lịch đón 12,6 triệu lượt khách quốc tế, doanh thu đạt 678 nghìn tỷ đồng, gấp 3,4 lần so với năm 2022 (Tổng cục Du lịch, 2024).

Theo Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, thị trường lao động và tiêu dùng nội địa cũng phục hồi tích cực. Tỷ lệ thất nghiệp cuối năm 2023 giảm còn 2,28%, lực lượng lao động đạt 52,4 triệu người; tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tăng 9,6% (Tổng cục Thống kê). 

Những kết quả này không chỉ khẳng định khả năng chống chịu và phục hồi của nền kinh tế Việt Nam, mà còn tạo nền móng vững chắc cho quá trình chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng bền vững, đổi mới sáng tạo và bao trùm, hiện thực hóa các mục tiêu phát triển đến năm 2030, tầm nhìn 2045 theo định hướng Đại hội XIII của Đảng.

Cải cách thể chế, phát triển kết cấu hạ tầng - tạo dư địa mới cho tăng trưởng

Trước bối cảnh kinh tế thế giới biến động phức tạp, Việt Nam chủ động mở rộng dư địa phát triển dựa trên 2 trụ cột chiến lược: cải cách thể chế và đầu tư cho phát triển kết cấu hạ tầng.

Về cải cách thể chế, Việt Nam đang triển khai một đợt cải cách sâu rộng, mang tính hệ thống, toàn diện, với trọng tâm là hoàn thiện hệ thống pháp luật, tạo hành lang pháp lý minh bạch, ổn định và thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội. 

Tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV (tháng 5-2025), nhiều đạo luật quan trọng tiếp tục được đưa ra thảo luận và thông qua, góp phần cụ thể hóa các mục tiêu của Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2021 - 2030. Đặc biệt, 3 đạo luật trụ cột đã được thông qua tại các kỳ họp trước, có hiệu lực từ ngày 1-1-2025, đánh dấu những bước tiến đột phá. 

Trong đó, Luật Đất đai (sửa đổi) bổ sung trên 200 điều khoản mới, lần đầu tiên công nhận quyền tiếp cận đất đai công bằng giữa các thành phần kinh tế; tăng cường tính công khai, minh bạch trong quy hoạch, định giá và thu hồi đất; đẩy mạnh phân cấp cho địa phương; Luật Nhà ở (sửa đổi) mở rộng quyền sở hữu nhà ở cho người nước ngoài có thời hạn; khuyến khích phát triển nhà ở xã hội thông qua ưu đãi thuế, tín dụng, và quỹ đất; đặt mục tiêu xây dựng 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội đến năm 2030, phục vụ người thu nhập thấp và công nhân khu công nghiệp; Luật Đấu thầu (sửa đổi) thúc đẩy chuyển đổi số trong toàn bộ quy trình đấu thầu; rút ngắn 30 - 40% thời gian thủ tục hành chính, đồng thời tiết kiệm hàng chục nghìn tỷ đồng ngân sách mỗi năm thông qua cơ chế cạnh tranh minh bạch và hiệu quả. 

Những cải cách này không chỉ góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia mà còn tạo nền tảng thể chế vững chắc để thu hút đầu tư, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và phát triển kinh tế bền vững trong giai đoạn tới.

Về đầu tư cho phát triển kết cấu hạ tầng, nhiều dự án trọng điểm đang được đẩy nhanh tiến độ. Tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông dài 2.063km, vốn đầu tư 393.600 tỷ đồng, đã đưa vào khai thác hơn 900km và dự kiến hoàn thành toàn tuyến vào năm 2026. Sân bay quốc tế Long Thành (giai đoạn 1) với tổng vốn 109.000 tỷ đồng, công suất 25 triệu lượt khách/năm, sẽ trở thành trung tâm trung chuyển hàng không hiện đại bậc nhất Đông Nam Á vào cuối năm 2026. Hệ thống trung tâm logistics tại Hải Phòng, Đà Nẵng, Thành phố Hồ Chí Minh và Cần Thơ đang được triển khai nhằm giảm tỷ trọng chi phí logistics xuống còn 12 - 14% GDP đến năm 2030.

Sự kết hợp đồng bộ giữa cải cách thể chế và phát triển kết cấu hạ tầng chiến lược đang tạo ra động lực mới để Việt Nam hiện thực hóa mục tiêu trở thành nước thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và nước thu nhập cao vào năm 2045, theo định hướng Đại hội XIII của Đảng.

Tăng trưởng 8% trở lên trong năm năm 2025: Mục tiêu chủ động, cần thiết và khả thi

Mục tiêu tăng trưởng kinh tế 8% năm 2025 được đánh giá là khả thi nhờ động lực phục hồi nội tại mạnh mẽ, môi trường vĩ mô ổn định và niềm tin thị trường gia tăng.

Thứ nhất, nền kinh tế có “độ bật” cao sau giai đoạn điều chỉnh. Quý I-2025, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tăng 9,2%; giải ngân vốn đầu tư công đạt 17,9%, tăng 2,4 điểm phần trăm so với cùng kỳ; xuất khẩu tăng 15,1%, trong đó các mặt hàng chủ lực như điện tử, dệt may phục hồi mạnh nhờ nhu cầu tại Mỹ, Liên minh châu Âu (EU) và Trung Quốc.

Thứ hai, môi trường vĩ mô ổn định. CPI quý I-2025 tăng 3,1%, nằm trong mục tiêu kiểm soát dưới 4,5%. Tỷ giá, lãi suất ổn định, lãi suất cho vay giảm 0,3 - 0,5 điểm phần trăm. Cán cân thương mại thặng dư 5,6 tỷ USD, củng cố ổn định kinh tế vĩ mô.

Thứ ba, niềm tin doanh nghiệp cải thiện. 84,1% số doanh nghiệp công nghiệp chế biến chế tạo kỳ vọng sản xuất kinh doanh quý II-2025 sẽ ổn định hoặc tốt lên. Chỉ số PMI đạt 52,4 điểm, cao nhất 12 tháng qua.

Thứ tư, môi trường kinh doanh tiếp tục cải thiện. Theo WB, quý I-2025 có hơn 38.000 doanh nghiệp thành lập mới, tăng 7,8%. Việt Nam duy trì vị trí hấp dẫn đầu tư tại ASEAN.

Thứ năm, dư địa chính sách còn rộng. Bội chi ngân sách năm 2024 ở mức 3,3% GDP, nợ công dưới 40% GDP, tạo điều kiện tiếp tục hỗ trợ tăng trưởng năm 2025.

Mục tiêu tăng trưởng 8% trở lên trong năm 2025 mang tính chủ động đột phá chuyển trọng tâm sang chất lượng năng suất nhân tố tổng hợp (TFP) đóng góp vào tăng trưởng GDP khẳng định xu hướng phát triển dựa trên năng suất và đổi mới sáng tạo. Nghị quyết số 57-NQ/TW đặt mục tiêu nâng tỷ lệ này lên 55% trong giai đoạn 2025 - 2030. Tái định vị trong chuỗi giá trị toàn cầu: vốn FDI đăng ký mới năm 2023 đạt 36,61 tỷ USD, tăng 32,1% so với năm 2022. 

Lĩnh vực thu hút FDI chủ yếu là công nghiệp chế biến, chế tạo, đặc biệt trong các ngành điện tử, bán dẫn và công nghệ xanh. Thúc đẩy tăng trưởng xanh và bao trùm: theo Quy hoạch điện VIII, tỷ trọng năng lượng tái tạo trong tổng công suất điện quốc gia dự kiến đạt khoảng 24,3 - 25,7% vào năm 2030. 

Việt Nam cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Chủ động bứt phá trong bối cảnh toàn cầu bất định: WB dự báo Việt Nam có thể đạt tăng trưởng 6,5 - 7,8% nếu đẩy mạnh cải cách thể chế và chuyển đổi số.

Tóm lại, mục tiêu tăng trưởng 8% trở lên trong năm 2025 không chỉ khả thi mà còn là bước đi chiến lược chủ động, thể hiện tầm nhìn dài hạn nhằm định hình mô hình phát triển năng suất cao, sáng tạo, xanh và hội nhập sâu rộng vào chuỗi giá trị toàn cầu./.