Tổng thống Nga V. Putin nói về tương lai của Wagner

Ngày 29-6-2023, Tổng thống Nga V. Putin tổ chức cuộc họp tại Điện Kremlin với các chỉ huy cấp cao của Wagner, có cả người đứng đầu tập đoàn là Evgeny Prigozhin. Tổng cộng có 35 người tham gia cuộc họp kéo dài hơn 3 giờ đồng hồ. Trong cuộc họp, Tổng thống V. Putin lắng nghe các chỉ huy Wagner đưa ra đánh giá của họ về những gì đã xảy ra vào ngày 24-6-2023 và đưa ra 3 phương án lựa chọn việc làm tiếp theo cho các chiến binh Wagner. Các chỉ huy Wagner bảo đảm cam kết với Tổng thống Nga V. Putin rằng họ là những người ủng hộ trung thành với Tổng Tư lệnh tối cao của Các lực lượng vũ trang Nga và là những người lính trung thành với nước Nga và tiếp tục chiến đấu vì Tổ quốc Nga.

Theo Tổng thống V. Putin, Wagner vẫn tiếp tục tồn tại và có 3 phương án lựa chọn cho các chiến binh của tổ chức này. Một là, ký hợp đồng với Bộ Quốc phòng hoặc các cơ quan thực thi pháp luật khác của Nga. Hai là, trở về nhà với những người thân yêu. Ba là, đi sang Belarus. Tổng thống V. Putin chắc chắn rằng, dù các chiến binh Wagner lựa chọn theo phương án nào cũng sẽ là sự lựa chọn của những người lính Nga. Tổng thống V. Putin đề xuất một trong những chỉ huy cấp cao của Wagner nắm quyền lãnh đạo tập đoàn quân sự tư nhân này thay cho Yevgeny Prigozhin. Người này có bí danh “Sedoy” (Tóc xám). Theo các tài liệu về cấm vận của Liên minh châu Âu (EU) và Pháp, Sedoy tên thật là Andrey Troshev, một đại tá quân đội Nga đã nghỉ hưu, vừa là thành viên sáng lập, vừa là Giám đốc điều hành Tập đoàn Wagner. Andrey Troshev từng là tham mưu trưởng của Wagner trong cuộc chiến chống khủng bố ở Syria từ năm 2015 đến năm 2017, là cựu chiến binh từng tham chiến ở Chechnya và Afghanistan, được tặng thưởng nhiều huân và huy chương của Chính phủ Nga.

Liên quan tới tương lai của Wagner ở châu Phi, tùy thuộc vào mức độ quan tâm của các chính phủ về việc tiếp tục hình thức hợp tác này như thế nào để bảo đảm an ninh quốc gia cho chính quyền sở tại. Từ phía Moscow, dưới sự bảo trợ của Bộ Quốc phòng, các chuyên gia quân sự của Liên bang Nga từng giúp Cộng hòa Trung Phi trong một thời gian dài theo hợp đồng giữa các nhà nước để giúp quân đội quốc gia này đào tạo hàng nghìn sĩ quan. Tổng thống và Chính phủ Cộng hòa Trung Phi đánh giá rất cao công việc của các chuyên gia Nga.

Ông Andrey Krasov - Phó Chủ tịch thứ nhất Ủy ban Quốc phòng Duma Quốc gia Nga (Hạ viện Nga) cho biết, trong các cuộc thảo luận của các nghị sĩ về triển vọng sử dụng các lực lượng Wagner trong các lực lượng vũ trang Nga, theo đó Nga có thể xây dựng một lực lượng đặc biệt từ những sĩ quan của Wagner bởi họ sở hữu kinh nghiệm chiến đấu dày dạn và cũng là những người yêu nước, hoàn toàn có thể được sử dụng để bảo vệ lợi ích của nước Nga. Theo ông Andrey Krasov, điều này được Tổng thống Nga V. Putin nêu rõ, trong cuộc bạo loạn ngày 23-6-2023 chỉ có một số ít người của Wagner tham gia xuất phát từ mục tiêu ích kỷ của họ, còn hầu hết các binh lính của Wagner đều là những công dân có lương tâm với nước Nga. Ông Andrey Krasov nhận định: “đa số các chiến binh Wagner là những người yêu nước đích thực, lại có nhiều kinh nghiệm nhất trong các hoạt động quân sự, thậm chí là những chuyên gia quân sự thực sự”. Ông Andrey Krasov đặt câu hỏi: “vậy thì tại sao chúng ta không sử dụng lực lượng này để bảo vệ lợi ích và an ninh của nước Nga?”. Theo ông Krasov, các lực lượng Wagner có thể ký hợp đồng với Bộ Quốc phòng và trở thành một phần của các lực lượng vũ trang Nga.

Sergei Mironov - lãnh đạo của Đảng Nước Nga công bằng-vì sự thật trong Duma Quốc gia Nga - cho rằng, các công ty quân sự tư nhân của Nga nên được đặt dưới sự kiểm soát của Cơ quan Tình báo đối ngoại. Theo ông, hiện tại đang có một số vấn đề cần giải quyết về việc hợp pháp hóa các công ty quân sự tư nhân, trong đó có Wagner. Tuy nhiên, những vấn đề này có thể giải quyết được theo một chiến lược tối ưu. Duma quốc gia Nga đang chuẩn bị xem xét dự luật về các công ty quân sự tư nhân bởi các tổ chức này đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ lợi ích quốc gia của nhà nước Nga không chỉ trong chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraina mà còn ở các quốc gia xa xôi, chủ yếu ở châu Phi. Ví dụ, Wagner đã hoạt động ở Cộng hòa Trung Phi, Mali, Burkina Faso, Sudan, Libya và các quốc gia khác.

Wagner sẽ tiếp tục hiện diện ở châu Phi

Wagner có một “di sản” đồ sộ ở châu Phi. Công ty này từng có mặt ở nhiều quốc gia châu Phi như Mali, Cộng hòa Trung Phi và một số quốc gia khác và đóng vai trò đặc biệt trong việc bảo vệ lợi ích của chính quyền sở tại trong các cuộc xung đột với các chế độ thực dân mới và chống khủng bố. Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Lavrov cho biết, Wagner sẽ vẫn tiếp tục hoạt động ở Cộng hòa Trung Phi. Cố vấn của Tổng thống Cộng hòa Trung Phi Fidel Guandjika từng nói với báo Financial Times rằng, Chính phủ Cộng hòa Trung Phi tuyên bố họ sẵn sàng đón nhận bất kỳ lực lượng an ninh nào khác đến từ Nga nếu không phải là “dàn nhạc Wagner” thì có thể là “dàn nhạc Beethovens” hoặc “dàn nhạc Mozarts”.

Sự hiện diện của Wagner ở châu Phi còn liên quan đến Belarus. Theo giới phân tích ở Minsk, sau khi chuyển sang Belarus sau cuộc bạo loạn vũ trang ngày 24-6-2023, Wagner có thể được sử dụng để thực hiện một số nhiệm vụ ở châu Phi trong bối cảnh Belarus cũng đang tăng dần sự hiện diện của mình trên châu lục này. Tổng thống A. Lukashenko đã tới thăm Zimbabwe và coi quốc gia này là một trung tâm để mở rộng dần ảnh hưởng của Minsk ở châu Phi như hợp tác để phát triển các doanh nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp và cơ khí. Belarus không thể hợp tác kinh doanh với các nước châu Phi trong điều kiện an ninh bất ổn nên rất cần lực lượng bảo vệ. Các lực lượng của Wagner có thể đáp ứng yêu cầu bảo đảm an toàn cho các công nhân của Belarus lao động ở châu Phi. Truyền thông phương Tây thậm chí còn cho rằng, các chiến binh Wagner sẽ không ở lại Belarus lâu và có thể hướng đến các quốc gia châu Phi khác như Mali, Libya và Cộng hòa Trung Phi. Hiện tại đã có 25 quốc gia châu Phi quan tâm đến sự hiện diện của Wagner. Dĩ nhiên, Belarus sẽ không cạnh tranh lợi ích với Nga ở châu Phi vì Nga và Belarus là các quốc gia thuộc Nhà nước liên minh Nga - Belarus.

Về sự hiện  diện của Wagner ở Belarus

Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko từng đóng vai trò trung gian hòa giải để đạt được thỏa thuận với Tổng thống Nga V. Putin nhằm thuyết phục Yevgeny Prigozhin chấm dứt cuộc bạo loạn vũ trang của môt nhóm lực lượng Wagner. Theo đó, chính quyền Belarus cho phép Yevgeny Prigozhin và các binh sĩ Wagner chuyển sang đồn trú trên lãnh thổ nước này. Chuyên gia quân sự Belarus Alexander Alesin cho biết: “tôi nghĩ Wagner ở dạng thức trước khi xảy ra cuộc bạo loạn ngày 24-6-2023 sẽ không thể hiện diện ở Belarus. Thứ nhất, luật pháp của chúng tôi không cho phép sự hiện diện của một tổ chức như vậy trong nước. Trên thực tế, đại diện của đơn vị này là thành viên của một tổ chức quân sự bất hợp pháp. Thứ hai, hệ thống quyền lực ở Belarus cũng như bản chất hệ thống quản lý của Tổng thống Alexander Lukashenko hoàn toàn khác biệt với tổ chức quân sự tư nhân”. Ở Belarus, bộ máy quyền lực phải chịu sự chỉ huy thống nhất của một trung tâm duy nhất. Tuy nhiên, Minsk sẽ cố gắng khai thác sử dụng tiềm năng của Wagner. Trước hết, các lực lượng vũ trang Belarus có thể hợp tác với các chiến binh Wagner với tư cách là các cố vấn huấn luyện do họ có nhiều kinh nghiệm chiến đấu trong hàng chục cuộc xung đột trên khắp thế giới. Rõ ràng là kỹ năng của họ có thể hữu ích trong công tác huấn luyện các binh sĩ mới cho Belarus.

Theo thỏa thuận giữa Bộ Quốc phòng Belarus và Yevgeny Prigozhin, Bộ chỉ huy Wagner sẽ soạn thảo lộ trình huấn luyện và chuyển giao kinh nghiệm chiến đấu tốt nhất cho các lực lượng vũ trang Belarus. Theo Tổng thống Belarus Lukashenko, kiến thức và kỹ năng thực tiễn của Wagner về chiến thuật quân sự trong tấn công và phòng thù, về sử dụng vũ khí đều là “vô giá”. Vì thế, Tổng thống Lukashenko cho biết, Minsk cho phép Wagner sử dụng một số doanh trại cũ của các lực lượng vũ trang Belarus từ thời Liên Xô, trong đó có căn cứ ở Osipovichy, cách biên giới Ukraina khoảng 200km. Theo nhà lãnh đạo Belarus, các lực lượng của Wagner sẽ được đưa từ Nga sang Belarus với những điều kiện nhất định, trong đó có yêu cầu sẽ được triển khai ngay lập tức khi cần bảo vệ quốc gia này trước nguy cơ bị xâm lược. Để chính thức hóa thỏa thuận này, Tổng thống A. Lukashenko cho biết, Wagner sẽ được yêu cầu ký hợp đồng với chính quyền Minsk để loại bỏ những nghi ngại về một cuộc binh biến có thể xảy ra ở Belarus.

Ngày 14-7-2023, Bộ Quốc phòng Belarus công bố đoạn video cho thấy một số thành viên nhóm Wagner đang tiến hành hoạt động huấn luyện quân sự cho các binh sĩ thuộc các lực lượng vũ trang Belarus. Đây là dấu hiệu chính thức đầu tiên cho thấy Wagner đã hiện diện ở Belarus sau cuộc bạo loạn bất thành. Hoạt động huấn luyện quân sự của Wagner diễn ra tại một doanh trại gần Osipovichi, cách thủ đô Minsk khoảng 100km về phía Đông Nam. Maksim Payevskiy - sĩ quan chỉ huy thuộc Bộ Tổng tham mưu Belarus cho biết, đây là một hình thức huấn luyện mới để đào tạo kỹ năng chiến đấu cho các lực lượng bảo vệ lãnh thổ quốc gia. Mô hình đào tạo này có thể được mở rộng trên phạm vi toàn quốc trong tương lai./.