Ngày 28-5-2025, xung đột vũ trang bùng phát giữa các binh sĩ Campuchia và Thái Lan tại khu vực biên giới được gọi là “Tam giác Ngọc Lục Bảo”, gần đèo Chong Bok - nơi giao nhau của biên giới 3 nước Thái Lan, Campuchia và Lào. 

Tên gọi “Tam giác Ngọc Lục Bảo” được đặt vào năm 2000 cho dự án hợp tác quốc tế nhằm thúc đẩy hợp tác du lịch và phát triển kinh tế giữa 3 nước. Trong vụ đụng độ này, cả Campuchia và Thái Lan đều cáo buộc lẫn nhau nổ súng trước. Mao Phalla - người phát ngôn của Quân đội Campuchia - cho rằng, binh sĩ Thái Lan đã nổ súng trước nhằm vào các binh sĩ Campuchia đang hiện diện trong một chiến hào cũ mà họ từng sử dụng từ lâu trước đó.

Trong khi đó, Winthai Suvaree - người phát ngôn của Quân đội Thái Lan - lại cho rằng, các binh sĩ của họ đã ra sức thuyết phục phía Campuchia rút lui khỏi khu vực đó nhưng bất thành, buộc phía Thái Lan phải nổ súng. 

Sau cuộc đụng độ này, Thủ tướng Campuchia Hun Manet ngay lập tức lên tiếng và cho biết ông sẽ khởi kiện Thái Lan lên Tòa án Hình sự quốc tế (ICJ) để phán xử về tranh chấp chủ quyền đối với 4 khu vực bao gồm khu Tam giác Lục Ngọc Bảo, các đền Ta Moan Thom, Ta Moan Toch và Ta Krabey, đồng thời khẳng định ông không mong muốn để xảy ra xung đột với Thái Lan.

Ngày 29-5-2025, Đại tướng Phana Khlaeoplotthuk - Tổng tư lệnh Quân đội Hoàng gia Thái Lan và Đại tướng Mao Sophan - Tổng tư lệnh Quân đội Hoàng gia Campuchia tổ chức cuộc gặp để phối hợp nỗ lực nhằm giảm căng thẳng và ngăn ngừa các vụ việc tương tự xảy ra trong tương lai.

Ngày 6-6-2025, Thái Lan triệu tập cuộc họp khẩn cấp của Hội đồng An ninh quốc gia để xác định các biện pháp đối phó thích hợp, bao gồm đóng cửa các trạm kiểm soát biên giới với lý do quân đội Campuchia tiến sâu 200m dọc biên giới tỉnh Ubon Ratchathani. 

Ngày 7-6-2025 Thái Lan tăng cường hiện diện quân sự tại khu vực biên giới đang có tranh chấp với Campuchia. Cũng trong ngày hôm đó, Bộ Quốc phòng Thái Lan ra thông cáo cho biết dân thường Campuchia thường xuyên xâm nhập vào lãnh thổ Thái Lan và rằng những hành động khiêu khích này cùng với việc tăng cường lực lượng quân sự tới khu vực biên giới chứng tỏ Phnom Penh đang có ý định sử dụng vũ lực.

Ngày 15-6-2025, Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra chủ động tổ chức cuộc điện đàm với cựu Thủ tướng Campuchia Hun Sen không theo thủ tục ngoại giao chính thức, chỉ nhằm mục đích trao đổi riêng tư. Trong cuộc điện đàm này, Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra gọi cựu Thủ tướng Campuchia Hun Sen là “chú” và tự xưng mình là “cháu”. Bà Paetongtarn Shinawatra không lường trước được rằng ông Hun Sen đã ghi âm toàn bộ cuộc điện đàm bằng thiết bị di động của mình.

Ngày 18-6-2025, ông Hun Sen đơn phương công bố đoạn ghi âm cuộc điện đàm với bà Paetongtarn Shinawatra. Sự rò rỉ thông tin nhạy cảm này được ví như “quả bom chính trị” làm rung chuyển chính trường Thái Lan.

Một trong những nội dung gây tranh cãi nhất trong cuộc trò chuyện bị rò rỉ là Thủ tướng Paetongtarn Shinawatra coi Lực lượng vũ trang Hoàng gia Thái Lan là “phe đối lập” với chính quyền của bà và chia sẻ với ông Hun Sen rằng chính phủ của bà đang gặp nhiều khó khăn với giới quân nhân, rằng “tất cả họ đều thuộc phe đối lập”, đặc biệt là Trung tướng Boonsin Padklang - Tư lệnh Quân khu 2. 

Mặc dù sau đó Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra chính thức xin lỗi Tướng Boonsin Padklang và giải thích rằng cuộc trò chuyện diễn ra không chính thức, không nhằm mục đích hạ thấp vị thế của bất kỳ ai. Tuy nhiên, làn sóng chỉ trích từ công chúng vẫn hết sức gay gắt và tiếp tục đặt dấu hỏi nghi vấn về sự thiếu thận trọng trong ngoại giao của Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra, đồng thời cảnh báo về những hệ lụy sâu rộng đối với việc xây dựng mối quan hệ cá nhân với các lãnh đạo nước ngoài có thể gây tổn hại đến lợi ích quốc gia của Thái Lan.

Tình hình chính trị Thái Lan càng trở nên trầm trọng khi Đảng Bhumjaithai - một đối tác chủ chốt trong liên minh cầm quyền của Thái Lan - tuyên bố chính thức rút khỏi liên minh. Diễn biến chính trị này khiến chính quyền của Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra mất thế đa số trong Quốc hội, đẩy nội các Thái Lan lâm vào khủng hoảng. 

Pavin Chachavalpongpun - một học giả nổi tiếng chuyên về quan hệ đối ngoại Thái Lan - cho rằng, cuộc trò chuyện qua điện thoại giữa Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra và cựu Thủ tướng Campuchia Hun Sen chứng tỏ nhà lãnh đạo Thái Lan ở vào vị thế “phục tùng” trước một lãnh đạo nước ngoài. 

Ông cho rằng, hành vi của Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra thể hiện sự thiếu kinh nghiệm ngoại giao và gây rủi ro đối với chủ quyền của Thái Lan và ảnh hưởng đến lập trường đối ngoại của Thái Lan trong quan hệ với Campuchia.

Ngày 16-7-2025, 3 binh sĩ của Quân đội Hoàng gia Thái Lan bị thương nặng trong khi đi tuần tra tại khu vực Tam giác Ngọc Lục Bảo do giẫm phải một quả mìn. Ban đầu, giới quan sát suy đoán rằng quả mìn này là tàn dư từ thời Chiến tranh lạnh. 

Tuy nhiên, phía Thái Lan lại cho rằng đó là loại mìn PMN-2 do Campuchia rải gần đây và dự định sẽ đưa vụ việc này lên Liên hợp quốc vì Campuchia là quốc gia đã ký kết Hiệp ước Ottawa về cấm sử dụng mìn sát thương. 

Trong khi đó, Heng Ratana - đại diện của Trung tâm quản lý bom mìn của Campuchia - tuyên bố rằng, chính lực lượng vũ trang Thái Lan đã rải mìn ở khu vực này. Do đó, Campuchia sẽ đưa vụ việc này lên ICJ.

Ngày 23-7-2025, một nhóm tuần tra khác của Thái Lan gồm 5 binh sĩ bị trọng thương do vướng mìn của Campuchia, trong đó 1 người bị thương nặng. Vụ việc xảy ra tại huyện Nam Yuen, tỉnh Ubon Ratchathani. Ngay sau đó, Quân đội Hoàng gia Thái Lan thông báo sẽ đóng cửa vô thời hạn 4 cửa khẩu biên giới và 2 ngôi đền Ta Muen Thom và Ta Krabey, đồng thời đặt các lực lượng vũ trang trong khu vực vào tình trạng sẵn sàng chiến đấu. 

Cùng ngày, Thái Lan hạ cấp quan hệ ngoại giao với Campuchia sau vụ việc này và triệu hồi đại sứ của họ từ Phnom Penh về nước, đồng thời trục xuất đại diện ngoại giao của Campuchia khỏi Bangkok.

Ngày 24-7-2025, phía Thái Lan thông báo máy bay không người lái (UAV) của Campuchia bay vào không phận xung quanh khu vực phía trước đền Ta Muen Thom, đồng thời phát hiện 6 binh sĩ Campuchia có vũ trang đang tiến lại gần hàng rào thép gai phía trước một căn cứ đồn trú của Thái Lan. 

Trong khi đó, chính quyền Phnom Penh cáo buộc quân đội Thái Lan chủ động tấn công có vũ trang vào lực lượng Campuchia và quyết định phong tỏa khu vực tiếp cận đền Moan Thom. Theo người phát ngôn của Bộ Quốc phòng Campuchia, lực lượng Campuchia hành động trong khuôn khổ phòng vệ chính đáng nhằm đáp trả hành động xâm lấn của quân đội Thái Lan.

Cũng trong ngày 24-7-2025, quân đội Thái Lan cáo buộc lực lượng của Campuchia đột nhập vào khu vực xung quanh đền Ta Kwai mà Bangkok coi là thuộc lãnh thổ Thái Lan, buộc Thái Lan phải đáp trả bằng hỏa lực pháo binh. 

Ngoài ra, 6 máy bay F-16 của Không quân Hoàng gia Thái Lan đã ném bom vào các vị trí của Campuchia tại Chong An Ma, thuộc tỉnhUbon Ratchathani. Một trạm xăng tại tỉnh Si Saket của Thái Lan bị trúng đạn được cho là từ hệ thống pháo phản lực nhiều nòng BM-21 Grad của Campuchia. 

Đáp trả, Quân đội Hoàng gia Thái Lan pháo kích phá hủy 2 xe tăng của Campuchia tại Khao Sattasom, đồng thời mở cuộc tấn công trên bộ và trên không mang mật danh “Chiến dịch Yuttha Bodin” nhằm đẩy lùi lực lượng của Campuchia dọc biên giới. Đại sứ quán Thái Lan tại Phnom Penh yêu cầu công dân Thái Lan đang sinh sống tại Campuchia lập tức trở về nước.

Trong bối cảnh đó, cựu Thủ tướng Hun Sen tuyên bố Campuchia không còn lựa chọn nào khác ngoài việc đáp trả Thái Lan. Ông cáo buộc quân đội Thái Lan leo thang xung đột và đang có kế hoạch phong tỏa lối vào khu vực đền Ta Moan Thom - một ngôi đền được xây dựng vào thế kỷ XI thời kỳ Quốc vương Angkor hưng thịnh. 

Đồng thời, cựu Thủ tướng Campuchia Hun Sen yêu cầu Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc triệu tập cuộc họp khẩn cấp để xem xét “Chiến dịch Yuttha Bodin” của Thái Lan là “hành động xâm lược”, đe dọa nghiêm trọng đến hòa bình và ổn định khu vực. Trong khi đó, Thái Lan cũng lên án hành động của Campuchia là “xâm lược”.

Ngày 25-7-2025, các cuộc đụng độ tiếp tục diễn ra tại khu vực đền Preah Vihear và Ta Krabey, trong đó hai bên sử dụng pháo hạng nặng. Theo người phát ngôn của Quân đội Hoàng gia Thái Lan Richa Sooksuwanon, chính phía Campuchia khai hỏa trước bằng vũ khí hạng nhẹ và cả hạng nặng, buộc Quân đội Hoàng gia Thái Lan phải đáp trả bằng hỏa lực của pháo binh. 

Trong vụ pháo kích này, phía Thái Lan đã có ít nhất 14 binh sĩ và 32 dân thường bị thương. Trong khi đó, Campuchia có 4 dân thường bị thương và 4.000 người đã phải sơ tán. Quyền Thủ tướng Thái Lan Phumtham Wechayachai cảnh báo xung đột có thể leo thang thành cuộc chiến tranh toàn diện.

Ngày 26-7-2025, xung đột Campuchia - Thái Lan mở rộng ra biển. Trong đó, Hải quân Hoàng gia Thái Lan phát động chiến dịch mang tên “Trat Pikhat Pairee 1” sau khi lực lượng Campuchia tấn công khu vực Ban Chamrak thuộc tỉnh Trat của Thái Lan. 

Trong chiến dịch này, Thái Lan triển khai một nhóm tác chiến gồm 4 tàu bao gồm tàu pháo tấn công nhanh và tàu tuần tra vũ trang trên vùng biển đang tranh chấp với Campuchia. Đồng thời, không quân Hoàng gia Thái Lan sử dụng 2 tiêm kích F-16 và 2 tiêm kích Gripen tiến hành không kích vào một căn cứ chiến lược của Campuchia tại khu vực xung quanh đền Ta Kwai thuộc tỉnh Surin.

Cũng trong ngày 26-7-2025, đứng trước nguy cơ xung đột giữa Campuchia và Thái Lan leo thang thành chiến tranh, Tổng thống Mỹ Donald Trump điện đàm với cựu Thủ tướng Campuchia Hun Sen và Quyền Thủ tướng Thái Lan Phumtham Wechayachai và đe dọa Mỹ sẽ áp thuế cao đối với Campuchia và Thái Lan nếu hai bên không chấp nhận ngồi vào bàn đàm phán để chấm dứt xung đột.

Ngày 29-7-2025, trước sức ép từ “vũ khí thuế” của Mỹ, thông qua vai trò trung gian của Malaysia - đương kim Chủ tịch luân phiên của ASEAN trong năm 2025 - Campuchia và Thái Lan phải ngồi vào bàn đám phán và đã đạt được thỏa thuận ngừng bắn gồm nhiều nội dung. 

Một là, hai bên nhất trí kiềm chế việc di chuyển quân để giảm thiểu nghi ngờ và duy trì ổn định trong khi chờ đợi cuộc họp của Ủy ban biên giới chung giữa 2 nước dự kiến vào ngày 4-8-2025. Ngoài ra, chỉ huy ở tất cả các cấp của Campuchia và Thái Lan được phép liên lạc trực tiếp trong trường hợp khẩn cấp. 

Hai là, cuộc thảo luận giữa Quân khu 2 của Thái Lan và Quân khu 4 của Campuchia sẽ được tổ chức tại trạm kiểm soát Chong Chom ở huyện Kap Choeng, tỉnh Surin, do Tư lệnh Quân khu 2 của Thái Lan chủ trì. 

Ba là, lệnh ngừng bắn được hai bên thực thi ngay lập tức, cấm sử dụng vũ lực hoặc vũ khí chống lại dân thường, ngừng tăng viện hoặc tái bố trí quân đội để tránh hiểu lầm và tạo điều kiện thuận lợi cho việc hồi hương những người bị thương và tử vong. 

Bốn là, hai bên nhất trí thành lập một nhóm điều phối chung gồm 4 nhân viên từ mỗi bên để giải quyết các vấn đề cấp bách và ngăn ngừa các sự cố tiếp theo. 

Năm là, sẽ tổ chức cuộc họp giữa lực lượng biên phòng Chanthaburi-Trat của Thái Lan và Quân khu 3 của Campuchia theo chế độ trực tuyến và do Tư lệnh Lực lượng phòng vệ biên giới Chanthaburi-Trat chủ trì để tái khẳng định các mục tiêu chung về giảm leo thang./.

Kỳ 3: Nguyên nhân dẫn tới xung đột Campuchia - Thái Lan