Phát triển bền vững của tỉnh Quảng Ninh bắt đầu từ định hướng đúng và nền tảng vững chắc gắn với 3 trụ cột kinh tế - xã hội - môi trường hài hòa. Trong đó, tỉnh đặc biệt chú trọng chuyển đổi phương thức phát triển từ “nâu” sang “xanh”, lấy con người làm trung tâm, văn hóa làm nền tảng và bền vững là mục tiêu xuyên suốt. 

Nhờ đổi mới tư duy và hành động đột phá, Quảng Ninh đã đạt được những thành tựu toàn diện, nhiều mặt nổi bật mang tính tiên phong, từ kinh tế, xã hội, văn hóa cho đến xây dựng Đảng, hệ thống chính trị. Những kết quả này giúp Quảng Ninh định vị mình như một hình mẫu về phát triển xanh, toàn diện, bền vững - không chỉ dẫn đầu về tốc độ, mà còn có “đà” phát triển thuận lợi, tầm nhìn xa và hướng đi đúng đắn.

Chuyển đổi mô hình tăng trưởng từ “nâu” sang “xanh”

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh lần thứ XV (nhiệm kỳ 2020 - 2025) xác định rõ định hướng chuyển đổi phương thức phát triển từ “nâu” sang “xanh” một cách bền vững, dựa trên 3 trụ cột: thiên nhiên, con người và văn hóa. 

Điều này đồng nghĩa với việc Quảng Ninh từng bước từ bỏ mô hình tăng trưởng dựa vào khai thác tài nguyên thô, chuyển sang phát triển các ngành kinh tế ít phát thải, thân thiện môi trường, đồng thời tái cơ cấu mạnh mẽ nền kinh tế theo hướng công nghiệp hiện đại và dịch vụ. 

Ngay từ đầu nhiệm kỳ, giữa bối cảnh đại dịch COVID-19, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 01-NQ/TU (năm 2021) về phát triển nhanh và bền vững ngành công nghiệp chế biến, chế tạo. 

Triển khai Nghị quyết, tỉnh tập trung thu hút các doanh nghiệp công nghệ cao, công nghệ sạch, sản xuất sản phẩm giá trị gia tăng cao. Kết quả, ngành công nghiệp chế biến, chế tạo của Quảng Ninh tăng trưởng bình quân 23%/năm, trở thành động lực chính cho tăng trưởng kinh tế của tỉnh. 

Tổng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Quảng Ninh giai đoạn 2021 - 2025 đạt gần 9,77 tỷ USD, cao gấp 5,1 lần giai đoạn 2016 - 2020 - một con số cho thấy sức hấp dẫn của môi trường đầu tư mới và cơ cấu kinh tế “xanh” mà tỉnh đang kiến tạo.

Cùng với công nghiệp sạch, Quảng Ninh đẩy mạnh phát triển ngành dịch vụ và du lịch bền vững - lĩnh vực được tỉnh xác định là kinh tế mũi nhọn. Trong những năm qua, tỉnh không ngừng làm mới các sản phẩm du lịch, chú trọng các sản phẩm đặc sắc, đẳng cấp quốc tế, đồng thời tổ chức nhiều sự kiện văn hóa - thể thao quy mô lớn để quảng bá hình ảnh “điểm đến an toàn, thân thiện, hấp dẫn”. 

Ngay cả trong giai đoạn chịu ảnh hưởng của đại dịch, du lịch Quảng Ninh vẫn phục hồi nhanh nhờ chiến lược phát triển bền vững gắn với bảo vệ di sản thiên nhiên (tiêu biểu là Vịnh Hạ Long) và phát huy bản sắc văn hóa địa phương. Tỉnh đặt mục tiêu đến năm 2030 trở thành trung tâm du lịch xanh hàng đầu cả nước, phát triển du lịch bốn mùa gắn với kinh tế ban đêm, kinh tế di sản và công nghiệp văn hóa. 

Định hướng này hứa hẹn đưa Quảng Ninh chuyển từ du lịch mùa vụ sang du lịch quanh năm, gia tăng chi tiêu và kéo dài thời gian lưu trú của du khách, đồng thời bảo tồn tốt hơn các giá trị tự nhiên - văn hóa thông qua việc phân bổ áp lực du lịch.

Đầu tư hạ tầng hiện đại và chuyển đổi số toàn diện - nền tảng của phát triển bền vững

Song song với chuyển dịch cơ cấu kinh tế, Quảng Ninh đặc biệt coi trọng đầu tư phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội đồng bộ, hiện đại và thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện, xem đây là những “đòn bẩy” để hiện thực hóa mô hình tăng trưởng xanh, bền vững. 

Những năm gần đây, tỉnh trở thành điểm sáng quốc gia về phát triển hạ tầng chiến lược, là một trong số ít địa phương có đủ 5 loại hình giao thông, gồm: đường bộ, đường sắt, đường biển, đường thủy nội địa và hàng không, tạo nên hệ thống hạ tầng đa phương thức, đồng bộ, liên thông vùng, quốc gia và quốc tế. 

Việc hoàn thành tuyến cao tốc Vân Đồn - Móng Cái giúp Quảng Ninh trở thành tỉnh duy nhất có mạng lưới cao tốc dài trên 176km, kết nối trực tiếp với Hà Nội và các trung tâm kinh tế trọng điểm Bắc Bộ.

Hiện nay, Quảng Ninh tiếp tục đặt ưu tiên đột phá mạnh mẽ vào hệ thống hạ tầng giao thông chiến lược, hiện đại, đa phương thức. Trọng tâm là hoàn thiện đồng bộ kết nối giữa sân bay, cảng biển, hệ thống logistics và đường bộ, đường sắt, đường ven biển. 

Giai đoạn 2026 - 2030, hàng loạt dự án trọng điểm sẽ được tập trung nguồn lực triển khai: nâng cấp quốc lộ 4B đoạn qua Quảng Ninh; tuyến đường sắt Yên Viên - Hạ Long; tuyến đường sắt Hải Phòng - Hạ Long - Móng Cái; tuyến đường sắt cao tốc Hà Nội - Hạ Long; cầu Bắc Luân 3; tuyến đường ven biển phía Tây Bắc Vịnh Cửa Lục - cầu Trới 2 - cầu Tình Yêu; đường bao biển kéo dài từ Trần Quốc Nghiễn - cầu Bình Minh - cầu Bang; tuyến đường ven biển phía Bắc Vịnh Cửa Lục kéo dài đến đường dẫn cầu Bình Minh...

Cùng với hạ tầng vật chất, Quảng Ninh đang nổi lên như địa phương tiên phong về chính quyền điện tử và chuyển đổi số. Năm 2023, tỉnh đặt mục tiêu phấn đấu thuộc nhóm dẫn đầu cả nước về Chỉ số chuyển đổi số (DTI), trở thành mô hình mẫu về chuyển đổi số toàn diện cấp tỉnh trên cả 3 lĩnh vực: chính quyền số, kinh tế số và xã hội số. 

Để cụ thể hóa mục tiêu này, ngay từ tháng 2-2022, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Ninh đã ban hành Nghị quyết số 09-NQ/TU “Về chuyển đổi số toàn diện tỉnh Quảng Ninh đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”, coi chuyển đổi số là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt, vừa cấp bách vừa lâu dài.

Trong nhiệm kỳ 2020 - 2025, tỉnh Quảng Ninh đã triển khai nhiều nghị quyết để thực hiện chuyển đổi số như: Nghị quyết số 09-NQ/TU, ngày 5-2-2022, của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về chuyển đổi số toàn diện tỉnh Quảng Ninh đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 (Nghị quyết 09); Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia (Nghị quyết 57). Qua đó, Quảng Ninh đã thu được nhiều thành tựu đáng ghi nhận trên cả 3 trụ cột: chính quyền số, kinh tế số và xã hội số.

Hiện nay, các địa phương, ban, ngành đã ứng dụng phần mềm quản lý văn bản tại tất cả các phòng chuyên môn. Đến hết năm 2024, Quảng Ninh đã có trên 15 triệu văn bản được trao đổi văn bản điện tử có chữ ký số qua mạng.

Phát triển toàn diện về văn hóa - xã hội, không để ai bị bỏ lại phía sau

Giảm nghèo bền vững là điểm sáng đặc biệt của Quảng Ninh trong giai đoạn 2021 đến nay. Với những chính sách đúng đắn và cách làm bài bản, tỉnh đã hoàn thành mục tiêu xóa nghèo sớm 3 năm so với kế hoạch quốc gia, trở thành địa phương đầu tiên trong cả nước được Chính phủ công nhận hoàn thành mục tiêu giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025 (từ năm 2022). 

Theo báo cáo, đầu năm 2021, Quảng Ninh còn 1.526 hộ nghèo (chiếm 0,41% tổng số hộ); đến cuối năm 2023, tỉnh không còn hộ nghèo theo chuẩn Trung ương, không còn xã nghèo hay thôn bản đặc biệt khó khăn. 

Thu nhập bình quân khu vực đồng bào dân tộc thiểu số của tỉnh đạt khoảng 83,8 triệu đồng/người/năm, tăng hơn 40 triệu đồng so với năm 2020 và cao gấp khoảng 1,4 lần mức bình quân chung cả nước. Đây thực sự là những “kỳ tích giảm nghèo” trong bối cảnh cả nước vẫn còn nhiều địa bàn khó khăn.

Cùng với giảm nghèo, các lĩnh vực giáo dục, y tế, phát triển văn hóa ở Quảng Ninh cũng đạt nhiều kết quả tích cực, đóng góp vào chất lượng nguồn nhân lực và đời sống tinh thần của nhân dân. 

Tỉnh đã sớm hoàn thành phổ cập giáo dục mầm non, tiểu học, trung học cơ sở với chất lượng cao. Hệ thống trường lớp, bệnh viện không ngừng được đầu tư khang trang, hiện đại bằng nguồn lực ngân sách và xã hội hóa. 

Đáng chú ý, Quảng Ninh tiên phong trong việc đưa nội dung chuyển đổi số vào chương trình giáo dục ở tất cả các cấp học, đào tạo kỹ năng số cho học sinh, sinh viên để thích ứng với kinh tế số mai sau. Song song, tỉnh cũng đi đầu về triển khai mô hình “trường học hạnh phúc”, “bệnh viện thông minh” và các phong trào văn hóa - thể thao quần chúng, nâng cao đời sống tinh thần người dân.

Phát huy những thành tựu đã đạt được, trong giai đoạn tới, tỉnh Quảng Ninh cần tiếp tục bám sát các giá trị cốt lõi đã làm nên thành công: luôn đặt mục tiêu phát triển bền vững lên hàng đầu trong mọi quyết sách; không ngừng đổi mới sáng tạo trong cách nghĩ, cách làm; coi người dân và doanh nghiệp là trung tâm phục vụ; tích cực học hỏi kinh nghiệm quốc tế để hoàn thiện mô hình phát triển. 

Đồng thời, tỉnh cần tăng cường chia sẻ bài học với các địa phương khác, bởi sự phát triển bền vững không phải là cuộc đua “một mình một đường”, mà cần sự lan tỏa trên phạm vi cả nước. 

Những sáng kiến hay của Quảng Ninh nếu được thể chế hóa và nhân rộng sẽ góp phần thúc đẩy cả Việt Nam tiến nhanh trên con đường tăng trưởng xanh, bao trùm, bền vững. Ngược lại, sự hợp tác, liên kết vùng chặt chẽ hơn (với Hải Phòng, Hà Nội, các tỉnh phía Bắc...) sẽ đem lại cho Quảng Ninh sức mạnh cộng hưởng và nguồn lực lớn hơn để hiện thực hóa khát vọng phát triển.

Chặng đường phía trước còn nhiều việc phải làm, nhưng với nền tảng vững chắc đã tạo dựng, Quảng Ninh hoàn toàn có cơ sở để vững bước tiến mới, trở thành một trung tâm phát triển thịnh vượng, văn minh, bền vững của quốc gia. Quảng Ninh đang tiếp thêm niềm tin và động lực cho hành trình phát triển xanh, toàn diện, bền vững của Việt Nam trong tương lai./.