Từ ấn phẩm in...

Tạp chí Đỏ ra ngày 5-8-1930, được sản xuất vô cùng thô sơ với “khổ 13x19cm, chữ đánh máy, in rô-nê-ô”. Tiếp đó, Tạp chí Cộng sản số 1 ra ngày 1-2-1931 được “in bằng chữ viết trên giấy sáp”. Trong điều kiện hoạt động cách mạng bí mật và thiếu thốn trăm bề, khái niệm “trình bày” khi ấy chỉ đơn giản là làm sao để con chữ hiển thị rõ ràng, dễ đọc, phục vụ mục tiêu truyền bá lý luận cách mạng.

Qua các thời kỳ kháng chiến cứu quốc, với những tên gọi như Sinh hoạt nội bộ, Tạp chí Học tập..., Tạp chí có bước tiến mới khi chuyển sang in ty-pô, một công nghệ tiên tiến thời đó. Đây là giai đoạn mà vai trò của người trình bày được chú trọng hơn. 

Việc sắp xếp con chữ, bố cục các bài viết tuy đơn giản, nhưng đã thể hiện ý thức về việc tổ chức thông tin một cách khoa học, hỗ trợ cán bộ, đảng viên tiếp thu nội dung lý luận hiệu quả hơn.

Từ tháng 1-1991, Tạp chí Cộng sản có sự thay đổi lớn về hình thức: đổi khổ rộng hơn, sắp chữ bằng máy vi tính, cách trình bày cũng được cải tiến rõ rệt. Bìa in offset 4 màu, có minh họa tranh, ảnh phục vụ nội dung từng số. 

Vai trò của họa sĩ thiết kế được định hình rõ hơn với thách thức đặt ra sao cho có sự cân bằng giữa tính lý luận chính trị với tính thẩm mỹ. Mỗi trang bìa, mỗi hình ảnh minh họa đều được cân nhắc kỹ lưỡng, vừa thể hiện tinh thần chủ đề, vừa có sức hấp dẫn về thị giác, lôi cuốn bạn đọc tiếp cận những nội dung lý luận.

Là một trong những ấn phẩm in của Tạp chí Cộng sản, chuyên san Hồ sơ sự kiện, xuất bản số đầu tiên tháng 11-2006, mở ra một không gian mới. Ấn phẩm được bạn đọc yêu mến bởi tính chuyên sâu, hấp dẫn và cập nhật. 

Mỗi số là một chủ đề “nóng” của đời sống chính trị - kinh tế - xã hội trong nước và quốc tế. Người họa sĩ cần có kỹ năng báo chí, khả năng tư duy của biên tập viên, biên tập hình ảnh, lựa chọn và xử lý ảnh, biểu đồ, infographic,... giúp truyền tải thông tin hiệu quả, cô đọng.

Ngày 20-6-2022, Bộ Biên tập Tạp chí Cộng sản ra mắt ấn phẩm “đặc thù” Tạp chí Cộng sản - Chuyên đề, có hàm lượng khoa học và lý luận chính trị cao. Công tác trình bày, thiết kế ấn phẩm cần sự sáng tạo, đổi mới, vừa đáp ứng tính mỹ thuật, hiện đại của ấn phẩm báo chí, vừa thể hiện được tính chính thống, trí tuệ, khoa học và trang trọng, đậm bản sắc Đảng.

... đến ứng dụng chuyển đổi số

Thực hiện Chỉ thị số 60, ngày 22-12-2000, của Bộ Chính trị “Về công tác của Tạp chí Cộng sản trong tình hình mới”, trong đó nhấn mạnh “phải sớm phát hành Tạp chí Cộng sản điện tử”, ngày 3-2-2002, Tạp chí Cộng sản điện tử chính thức ra mắt trên mạng Internet, từng bước đáp ứng tốt hơn yêu cầu của bạn đọc. Từ đây, vai trò của họa sĩ thiết kế chuyển biến căn bản, từ trình bày ấn phẩm in trở thành “kiến trúc sư” của không gian số.

Năm 2019, giao diện Tạp chí Cộng sản điện tử được nâng cấp toàn diện trên nền tảng công nghệ Liferay portal hiện đại, hệ thống quản trị nội dung (CMS) mạnh mẽ và linh hoạt. Giao diện mới được thiết kế phi tuyến tính, cho phép thể hiện các bài viết dưới dạng mega story tích hợp video, audio, infographics với độ phân giải cao. Mục tiêu là chuyển tải bài viết lý luận chính trị trở thành sản phẩm truyền thông đa phương tiện sinh động, trực quan, có sức lan tỏa mạnh mẽ.

Tháng 8-2023, Chuyên trang điện tử Hồ sơ sự kiện chính thức vận hành, đáp ứng nhu cầu thông tin nhanh, sâu và đa chiều của độc giả hiện đại. Giao diện hiện đại, các chuyên đề chuyên sâu trực quan, khoa học, sử dụng tối đa thế mạnh của báo chí dữ liệu và đồ họa. Tiêu chí hàng đầu là sự thuận tiện, dễ tìm kiếm trên mọi thiết bị điện tử nhằm đáp ứng yêu cầu khắt khe của độc giả.

Chuyển đổi số đòi hỏi họa sĩ phải không ngừng học hỏi, cập nhật không chỉ kiến thức báo chí, mỹ thuật mà còn về công nghệ và tâm lý người dùng. Họa sĩ thiết kế trở thành cầu nối giữa những người làm nội dung, đồng thời là “chuyên gia” công nghệ và bạn đọc, lan tỏa hiệu quả tuyên truyền, khẳng định vai trò chủ đạo, dẫn dắt của tạp chí Đảng trong không gian mạng.

Có thể khẳng định rằng, tất cả những nỗ lực đổi mới về nội dung, hình thức và công nghệ đều hướng đến một mục tiêu xuyên suốt: truyền bá sâu rộng, hiệu quả đường lối, chủ trương của Đảng; giá trị lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh đến với cán bộ, đảng viên và nhân dân.

Trong giai đoạn phát triển mới, nhận thức rõ nhiệm vụ chính trị của Tạp chí, đội ngũ họa sĩ thiết kế cần chủ động tìm tòi, sáng tạo đóng góp hết sức mình, trong công tác trình bày, thiết kế, để mỗi ấn phẩm, mỗi sản phẩm của Tạp chí không chỉ là tinh hoa của trí tuệ lý luận mà còn là một tác phẩm mỹ thuật chuẩn mực bắt nhịp với dòng chảy thời đại, góp phần đắc lực vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc./.