Ngày 17-8-2006, đồng chí Trương Tấn Sang (trong bài tôi xin được gọi theo tên thân mật là anh Tư Sang hay anh Tư cho gần gũi) - Thường trực Ban Bí thư Trung ương - đến thăm, làm việc với Ban Biên tập Tạp chí Cộng sản. 

Thời gian này, cơ quan Tạp chí đang “sơ tán” tại một tòa nhà trên đường Nguyễn Chí Thanh, gần kề khách sạn Bảo Sơn, do tòa nhà số 26 và 28 Trần Bình Trọng đang xây dựng. Đúng hôm đó mấy khu nhà trên đường Nguyễn Chí Thanh, trong đó có tòa nhà Tạp chí Cộng sản đang ở, bị mất điện. Đầu giờ, Ban Biên tập cùng một số cán bộ Văn phòng đón anh Tư Sang trước cửa nhà. Khi anh Tư Sang đến, tôi trình bày:

- Thưa anh Tư, Ban Biên tập Tạp chí đã chuẩn bị đón và làm việc với anh ở phòng họp trên tầng 5, tuy nhiên không may khu vực bị mất điện, thang máy không hoạt động được, nên xin phép anh Tư cho làm việc tại phòng nhỏ ở ngay tầng 1. Chỉ tiếc rằng, phòng làm việc ở tầng 1 rất nhỏ nên cán bộ lãnh đạo các đơn vị không được dự buổi làm việc.

- Thế thì ta lên tầng 5 làm việc? - Anh Tư Sang nói.

- Báo cáo anh, cầu thang bộ tòa nhà này rất hẹp, bậc cầu thang lại cao, sợ rằng...

Tôi chưa dứt lời, anh Tư Sang nói luôn:

- Mấy ông sợ tôi không leo nổi cầu thang à? Có 5 tầng cầu thang không leo nổi thì làm lãnh đạo kiểu gì! Nào cầu thang ở đâu, ta đi thôi!

Nói rồi, anh Tư Sang vỗ vai tôi và bước đi luôn. Tôi đi trước để lên cầu thang có ý dẫn đường. Cầu thang bộ vừa dốc, vừa hẹp, tôi cũng ái ngại nên thỉnh thoảng nhìn lại. Anh Tư Sang lại vừa cười vừa nói như động viên: “tiến lên đi, đừng dừng lại làm ùn tắc giao thông!”.

Đã gần 20 năm qua rồi, cuộc đến thăm và làm việc của đồng chí Thường trực Ban Bí thư với Ban Biên tập Tạp chí Cộng sản năm ấy vẫn để lại ấn tượng sâu sắc, trở thành một kỷ niệm khó quên đối với tôi. Ấn tượng là hình ảnh giản dị, gần gũi, cởi mở của một đồng chí lãnh đạo cao cấp của Đảng. 

Kỷ niệm sâu sắc bởi chính cuộc làm việc ngày hôm đó, anh Tư Sang đã đồng ý về nguyên tắc để Tạp chí Cộng sản giảm từ 2 số xuống 1 số mỗi tháng, ra thêm 2 số chuyên đề là Hồ sơ sự kiện và Chuyên đề cơ sở.

Tôi còn nhớ, sau khi nghe trình bày về tình hình xuất bản Tạp chí và kiến nghị về giảm bớt từ 2 số xuống 1 số mỗi tháng, đồng thời xuất bản 2 tờ chuyên đề, đồng chí Thường trực Ban Bí thư hỏi kỹ lý do việc thay đổi và việc thay đổi có được các cán bộ ở Tạp chí đồng tình không. 

Tôi báo cáo với anh Tư Sang rằng những vấn đề đó đã được thảo luận trong cơ quan, được Ban Biên tập, Đảng ủy đồng tình rồi mới báo cáo đồng chí. Anh Nguyễn Đăng Tiến - Phó Tổng biên tập - báo cáo thêm việc ra số chuyên đề đã được đặt ra từ lâu rồi, nhưng chưa có điều kiện để thực hiện. Rất mong đồng chí Thường trực Ban Bí thư ủng hộ.

Nghe xong, anh Tư Sang căn dặn: “lý luận là một công tác rất quan trọng của Đảng. Tạp chí Cộng sản là cơ quan lý luận của Trung ương Đảng nên có trách nhiệm rất to lớn, nặng nề trong công tác lý luận của Đảng. Trách nhiệm của Tạp chí không chỉ tuyên truyền, giáo dục, truyền bá lý luận, nâng cao nhận thức lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên, mà còn phải tham gia tích cực vào nghiên cứu tổng kết thực tiễn, làm sáng tỏ những vấn đề lý luận từ thực tiễn sinh động, làm cho lý luận cách mạng của Đảng gắn bó chặt chẽ với thực tiễn đổi mới. Đồng thời, từ tổng kết thực tiễn đổi mới xây dựng, phát triển đất nước để góp phần làm cho kho tàng lý luận của Đảng giầu có, phong phú thêm lên. Nghĩa là chúng ta làm theo chỉ dẫn của Bác Hồ: “Thực tiễn không có lý luận hướng dẫn thì thành thực tiễn mù quáng. Lý luận mà không có liên hệ với thực tiễn là lý luận suông”.

Đồng chí Thường trực Ban Bí thư cũng chỉ đạo cụ thể: “nghe các đồng chí trình bày, tôi thấy việc ra 2 tờ chuyên đề là sáng kiến hay, tôi rất ủng hộ. Các đồng chí hoàn chỉnh đề án rồi trình lên, tôi sẽ cho ý kiến”.

Thực ra, không phải đến hôm xuống làm việc với Tạp chí, đồng chí Trương Tấn Sang mới nghe về ý tưởng xuất bản 2 tờ chuyên san. Trước đó, mấy ngày sau khi về nhận công tác ở Tạp chí Cộng sản, tôi đã đến chào đồng chí Trương Tấn Sang, người mới chuyển từ Ban Kinh tế Trung ương sang làm Thường trực Ban Bí thư từ tháng 4-2006. 

Trong câu chuyện, tôi có trình bày và xin ý kiến của đồng chí về việc ra tờ chuyên san Hồ sơ sự kiện và tờ Chuyên đề cơ sở. Hôm đó, anh Tư Sang đã hỏi tôi rất kỹ về lý do tại sao không tiếp tục ra 2 số chính mỗi tháng nhưng lại ra 2 chuyên san; nội dung, cách thức ra các chuyên san thế nào; nguồn lực con người và tài chính bảo đảm như thế nào; liệu ý tưởng này có được mọi người trong Tạp chí ủng hộ không; dự báo thế nào về khả năng đón nhận của người đọc... 

Sau một hồi trao đổi, anh Tư Sang nói rất ủng hộ, về cho chuẩn bị đề án để anh sớm xuống thăm, làm việc với Tạp chí và cho ý kiến chính thức. Anh còn nhắc tôi rằng, “vạn sự khởi đầu nan”, mới về cơ quan mà chỉ đạo làm những việc mới như thế là không đơn giản. Nên vấn đề là phải được tập thể lãnh đạo đồng thuận, cán bộ cơ quan ủng hộ mới có thể thành công. Nhưng đây là việc có lợi cho Đảng, cho đất nước nên anh sẽ tạo điều kiện để ủng hộ.

Sau cuộc làm việc của anh Tư Sang ngày 17-8-2006, Bộ Biên tập quyết định ưu tiên ra Hồ sơ sự kiện trước. Các công việc chuẩn bị ra Hồ sơ sự kiện được thúc đẩy nhanh nhất có thể. Ngoài trách nhiệm chỉ đạo chung của tôi, anh Trần Quang Nhiếp - Phó Tổng Biên tập thường trực - được giao trực tiếp phụ trách thực hiện kế hoạch xuất bản Tạp chí Cộng sản; anh Nguyễn Đăng Tiến - Phó Tổng Biên tập - phụ trách làm việc với Văn phòng Trung ương, chuẩn bị các điều kiện vật chất, tài chính cho xuất bản chuyên san; anh Phạm Tất Thắng - Ủy viên Ban Biên tập - phụ trách hoàn thiện đề án và phối hợp chuẩn bị nhân lực. 

Mọi việc, từ nội dung đến hình thức, nhân lực đến tài chính, từ điều chỉnh tên chuyên đề đến trình bày bìa, Ban Biên tập đều ngồi lại trao đổi kỹ với nhau rồi mới làm. Tôi cứ nghĩ, thật may mắn là Ban Biên tập lúc đó rất đoàn kết, ai cũng chỉ nghĩ và làm vì công việc chung, vì thế công việc của Hồ sơ sự kiện được “thuận buồm xuôi gió”!

Ban Biên tập thống nhất mời đồng chí Hà Đăng làm chuyên gia kiểm soát nội dung cho Tạp chí Cộng sản, đồng chí Hữu Thọ đọc soát cho Hồ sơ sự kiện. Việc chọn người trực tiếp phụ trách Ban Hồ sơ sự kiện được cân nhắc rất kỹ. 

Theo giới thiệu của các đồng chí trong Ban Biên tập, tôi đã gặp gỡ nói chuyện với một số đồng chí cán bộ nhưng khi đưa ra tập thể Ban Biên tập thì không có được sự đồng thuận. Nói đến anh Võ Thủ Phương, tôi thấy ưng, nhưng một số đồng chí sợ anh ấy không nhận do đang là “thầy hot” trong luyện thi đại học. Tôi nghĩ “nói vậy chưa chắc đã phải vậy” và tìm đến phòng làm việc nói chuyện với anh Phương. 

Không ngờ khi nghe tôi đề nghị làm Trưởng ban Hồ sơ sự kiện, anh Phương hồ hởi nhận lời với câu nói để đời: “làm báo mà được thủ trưởng tin dùng thì còn gì bằng!”. Và anh Phương nhận lời làm Trưởng ban Hồ sơ sự kiện. Và anh Phương trở thành một người tổ chức thực hiện rất tốt những công việc ở Ban Hồ sơ sự kiện. Và anh Phương là người có công lớn đối với Hồ sơ sự kiện. 

Rất buồn là anh Phương đã sớm rong ruổi lên đường mây gió. Cho đến hôm nay, tôi vẫn nhớ như in hình ảnh anh Võ Thủ Phương, một nhà báo hào hoa, một người bạn chân thành, giản dị, một nhân cách trong sáng, đàng hoàng mà tôi rất quý, rất cảm phục!

Tháng 11-2006, tức là chỉ hơn 2 tháng sau khi được phép của đồng chí Thường trực Ban Bí thư, Hồ sơ sự kiện số đầu tiên ra đời với chủ đề: “Khủng bố và chống khủng bố quốc tế”. Trong khi cả cơ quan vui mừng chào đón đứa con tinh thần của mình thì tôi nhận được tin từ văn phòng anh Tư Sang là có đơn kiện. Hỏi lại thì được cho biết rằng ai đó đã nặc danh kiện Hồ sơ sự kiện có khuynh hướng thương mại hóa, đi sai quan điểm báo chí của Đảng. Kết luận nếu đúng như vậy thì kinh khủng cho cá nhân tôi và cả cơ quan. 

Tôi gọi điện hỏi thì anh Tư Sang nói: “không có vấn đề gì lắm đâu. Ngày mai lên đây, tôi nói cụ thể”. Hôm sau, tôi lên gặp và được anh Tư Sang thông báo đại ý: có thư nặc danh kiện Hồ sơ sự kiện viết về khủng bố vì mục đích thương mại, trình bày thì máu me phản cảm, như vậy là “sai phạm về quan điểm báo chí của Đảng”, cần phải xem xét nghiêm túc, nhất là trách nhiệm người đứng đầu. 

Tôi đã cho các chuyên gia xem xét, không có vấn đề gì như thế nên các đồng chí cũng không phải giải trình. Nhưng Ban Biên tập cũng rút kinh nghiệm về trình bày, sao cho hấp dẫn nhưng tránh hiểu lầm. Anh Tư còn nhắc, chắc đây là vấn đề nội bộ, cần chú ý làm công tác tư tưởng để tạo sự đồng thuận về sau! Tôi thầm cảm ơn anh Tư Sang, một người lãnh đạo từng trải, sáng suốt và rất nhân văn.

Bây giờ, Hồ sơ sự kiện đã có gần 20 năm phát triển, sức vóc chững chạc lắm rồi. Song cũng xin nhắc lại mấy chuyện cũ thay lời bày tỏ sự biết ơn đối anh Tư Sang, người lãnh đạo đã rất cảm thông và ủng hộ như “bà đỡ” cho Hồ sơ sự kiện thuở ban đầu; cảm ơn những người đã góp công sức, trí tuệ cho ấn phẩm ngay từ trong trứng nước. 

Song cũng xin nhắc lại với mong ước cháy bỏng rằng Hồ sơ sự kiện sẽ tiếp tục phát triển, trưởng thành hơn, tiếp tục góp mặt trong đội ngũ báo chí hùng mạnh của đất nước trong kỷ nguyên phát triển mới của dân tộc! ./.