Trong lịch sử phát triển của Việt Nam, chúng ta cũng có những quyết định thể hiện rõ tư duy và hành động đột phá, điển hình như Chỉ thị 100 của Ban Bí thư Trung ương Đảng (khoá IV) về giao ruộng đất cho nông dân, khoán sản phẩm đến nhóm và người lao động trong hợp tác xã nông nghiệp (năm 1981) là một đột phá trong tư duy và hành động trong việc phá bỏ cơ chế quản lý kinh tế tập trung quan liêu, bao cấp cũ, tạo tiền đề cho công cuộc đổi mới. Tiếp sau đó là Chỉ thị 10 của Bộ Chính trị (khoá VI) về đổi mới quản lý kinh tế nông nghiệp (năm 1988). Với hai hành động đột phá đó của Đảng ta, Việt Nam đã từ một nước nghèo đói, thiếu ăn vươn lên trở thành nước xuất khẩu lương thực.

Hành động đột phá đáng kể nhất, đó chính là việc đề ra đường lối đổi mới đất nước, tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI (tháng 12-1986). Sau gần 40 năm đổi mới, có thể khẳng định vững chắc rằng, việc nhận thức lạc hậu về chủ nghĩa xã hội, nhất là quan niệm về công nghiệp hóa, về cải tạo xã hội chủ nghĩa, về cơ chế quản lý, phân phối lưu thông... đã khiến nền kinh tế bị trì trệ, kìm hãm và việc được “cởi trói” với sự đổi mới mang tính chất đột phá trong tư duy lý luận để rồi có những hành động đột phá.

Từ điểm nhấn đột phá của Đại hội VI, Đảng ta tiếp tục đường lối đổi mới với sự bổ sung, phát triển nhiều nội dung, mở rộng tới tất cả các lĩnh vực. Đại hội XI của Đảng (1-2011) đề ra 3 đột phá chiến lược để thúc đẩy sự phát triển đất nước, đó là các đột phá về hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; đột phá về phát triển nhanh nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao và đột phá về xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, với một số công trình hiện đại. Ba đột phá chiến lược này tiếp tục được khẳng định và thực hiện qua các nhiệm kỳ Đại hội XII, XIII của Đảng...

Kết quả là cho đến nay, như khẳng định của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại phiên khai mạc Đại hội Đảng lần thứ XIII, sáng 26-1-2021 là: “Với tất cả sự khiêm tốn, chúng ta vẫn có thể nói rằng: Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay”.

Là “một Việt Nam thu nhỏ”, Quảng Ninh cũng hội tụ, bao chứa trong mình đủ đầy khó khăn, thách thức và những cơ hội phát triển để từ đó bật lên những tư duy và hành động đột phá hết sức cụ thể. Thực tế vốn luôn vận động, phát triển, biến đổi không ngừng, không dễ nắm bắt, kiểm soát. Khi con người tư duy dựa trên thực tiễn khách quan thì sẽ thấy được quy luật của sự vận động, phát triển, thấy được những căn nguyên, bản chất gốc rễ của vấn đề, hiện tượng để rồi tìm ra những giải pháp đủ đầy căn cứ tháo gỡ những “nút thắt”, những trở ngại trong quá trình hoạt động.

Nắm rõ nguyên tắc ấy, vai trò và tầm quan trọng mang tính chất soi đường, dẫn lối của tư duy lý luận, trong suốt quá trình lãnh đạo, các thế hệ tập thể người đứng đầu của Quảng Ninh luôn thấu triệt, thấm nhuần, vận dụng linh hoạt, sáng tạo vào thực tiễn, với những điều kiện khách quan, chủ quan cụ thể, sống động, những khó khăn, thách thức trong từng bối cảnh để rồi bàn bạc kỹ lưỡng, đủ độ chín và ban hành những quyết sách quan trọng trong chỉ đạo, điều hành. Và khi ấy, tư duy đột phá dẫn đến những hành động đột phá, mang lại kết quả hết sức tích cực, nhiều khi được ghi nhận là những kỳ tích, làm thay đổi diện mạo của địa phương, từng bước không ngừng nâng cao đời sống người dân về nhiều phương diện.

Nhưng để có kết quả trong những hành động đột phá, điều hết sức quan trọng là phải có sự thống nhất, xuyên suốt giữa tư duy và hành động. Cao hơn thế, cái bản lề gắn kết giữa tư duy và hành động ấy lại không hề cứng nhắc, mà hết sức linh động, sáng tạo, phù hợp với bối cảnh cụ thể, điều kiện thực tế khách quan sinh động. Ấy là khi con người có thể mạnh dạn, sáng tạo, quyết liệt có những hành động vượt ra ngoài, vượt trước khuôn khổ tư duy lý luận đã có, đã giới hạn. Và khi ấy, rõ ràng, hành động đột phá được tổng kết và quay trở lại bổ sung cho tư duy lý luận, giúp tư duy lý luận có những bước phát triển cao hơn, sát hợp thực tiễn và rồi tạo ra những hành động đột phá tiếp theo, ở những nấc thang, tầm cao phát triển mới.

Dựa vào thế “tựa sơn, hướng bể”, Quảng Ninh án ngữ ở vị trí cửa ngõ tiền tiêu, phên giậu vùng Đông Bắc của Tổ quốc, có vị trí trọng yếu về địa - chính trị, kinh tế, văn hóa, quốc phòng, an ninh và đối ngoại. Là một trong những cái nôi của người Việt cổ, nơi đây sớm được cư dân tiền sử chọn làm địa bàn tụ cư, sinh sống, sáng tạo nên Văn hóa Soi Nhụ và Văn hóa Hạ Long. Bản sắc, cốt cách Quảng Ninh khắc họa tính địa phương đậm nét, thể hiện ở nền văn hóa đặc sắc, con người hào sảng, thiên nhiên tươi đẹp, in dấu trên 600 di tích và danh thắng được xếp hạng.

Đặc trưng riêng có, giá trị độc đáo của Quảng Ninh bộc lộ ở cả cấu trúc bề ngoài và bản chất chiều sâu của một vùng đất địa linh - nhân kiệt, sơn kỳ - thủy tú, được tỏa sáng qua kỳ quan thiên thế giới Vịnh Hạ Long lung linh huyền ảo; qua Yên Tử linh thiêng - nơi khởi nguồn của thiền phái Trúc Lâm gắn liền với nhà chính trị, nhà văn hoá Trần Nhân Tông; qua chiến thắng Bạch Đằng làm nên bản hùng ca bất hủ trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc; qua thương cảng Vân Đồn khẳng định Việt Nam từ sớm là quốc gia biển, dựa vào kinh tế biển; qua Vùng mỏ anh hùng, cái nôi của giai cấp công nhân và quê hương của phong trào “vô sản hóa”, làm nên tinh thần “kỷ luật và đồng tâm”; qua chiến thắng trận đầu ngày 5/8/1964 trở thành một trong những biểu tượng của tinh thần “Quyết chiến - Quyết thắng” của dân tộc ta; qua pho lịch sử huy hoàng cả trong đấu tranh và xây dựng, giữ nước và dựng nước, được kế thừa và phát triển bằng tinh thần kiên định và đột phá trong sự nghiệp đổi mới.

Giai đoạn 1975 - 1986, trong điều kiện cơ chế kế hoạch hoá và có chiến tranh bảo vệ biên giới, tiếp tục khẳng định là trung tâm công nghiệp khai khoáng và nhiệt điện lớn của đất nước, bước đầu hình thành các ngành kinh tế biển, kinh tế rừng, kinh tế nông thôn sản xuất nhỏ, làm tròn nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biên giới cả trên biển và trên bộ.

Giai đoạn 1986 – 2010, Quảng Ninh tiến hành công cuộc đổi mới, hình thành nhiều ngành nghề và cơ cấu xã hội đa dạng gắn với chuyển đổi sang cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, nhất là từ sau khi Vịnh Hạ Long được UNESCO vinh danh là di sản thiên nhiên thế giới (năm 1994) đã mở ra cơ hội mới cho phát triển du lịch; khôi phục và xây dựng biên giới hoà bình, hữu nghị và hợp tác kinh tế quốc tế sôi động, bảo vệ vững chắc chủ quyền biên giới.

Đặc biệt, từ năm 2011 đến nay, Quảng Ninh đưa công cuộc đổi mới toàn diện đi vào chiều sâu, chuyển đổi phương thức phát triển từ “nâu” sang “xanh”, chuyển dịch mạnh mẽ cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá, xanh hoá, lấy du lịch làm mũi nhọn gắn với phát triển bền vững dựa trên các trụ cột thiên nhiên - con người - văn hoá, chú trọng bảo vệ môi trường, tạo bứt phá về tốc độ phát triển các hạ tầng chiến lược, nhất là hạ tầng giao thông đồng bộ, hiện đại, kết nối; tạo đột phá về chất lượng cải cách hành chính, phát triển cân đối giữa các vùng miền, tạo bước chuyển lớn trong phát triển văn hoá - xã hội, con người, bảo đảm an sinh xã hội, nâng cao mức sống và chất lượng sống nhân dân, thu hẹp chênh lệch vùng miền; bảo đảm vững chắc quốc phòng, an ninh, xây dựng phòng tuyến cạnh tranh và hợp tác kinh tế quốc tế./.