Trưởng ty về hưu với chiếc ba lô

Hôm ấy, vào một buổi trưa cuối năm 1995, ông A Bốn - con trai ông làm việc trên Huyện ủy Đăk Hà, tỉnh Kon Tum - vừa về đến cổng đã reo to: “cả nhà ơi, ba được phong Anh hùng đây này”. 

A Bốn chạy thẳng ra vườn, nơi ông đang làm cỏ cà phê, giở tờ báo Quân đội nhân dân ra đọc to cho ông nghe. Sững sờ, không tin đó là sự thật. Ông bỏ cuốc vào nhà lấy kính để xem. Đúng rồi. Cả họ tên lẫn quê quán nữa đây, không thể sai được...

Sau đó vài ngày, tháng 12-1995, ông nhận được giấy mời về tỉnh nhận danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Một niềm vui quá bất ngờ, quá lớn mà ông chưa bao giờ nghĩ tới trong cuộc đời đi làm cách mạng, khi ông đã bước sang tuổi 70. 

Ông là Trần Dũng, sinh năm 1925, quê ở xã Đức Chánh, huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi, trú quán ở thôn 7, xã Đăk Ui, huyện Đăk Hà, tỉnh Kon Tum. 

Trong 21 năm tham gia 2 cuộc kháng chiến gian khổ, từ năm 1954 đến năm 1975, ông chỉ làm nhiệm vụ giao liên trong rừng sâu núi cao giữa bạt ngàn núi rừng Tây Nguyên hùng vĩ, dọc đường Trường Sơn với những câu chuyện như trong huyền thoại.

Trước khi về hưu năm 1979, ông là Trưởng ty Bưu điện tỉnh Gia Lai - Kon Tum, là thương binh hạng 2/4. Làm đến chức trưởng ty mà khi về hưu, tài sản của ông chỉ vỏn vẹn có chiếc ba lô đúng nghĩa. 

Hôm ấy, ông cùng với vợ là bà Y Nây, dân tộc Xơ Đăng, cùng 2 người con nhỏ tiếp tục đi bộ hơn 30km từ thị xã Kon Tum về xã Đăk Ui, huyện Đăk Hà. Đến một khu đất trống, ông chỉ vào một vạt đất ven đồi: “ta làm nhà ở đây”. 

Từ đó, vợ chồng ông bắt đầu khai cơ lập nghiệp giữa thâm u của núi rừng. Ông nghĩ cuộc đời đã toại nguyện lắm rồi, thời trai trẻ dấn thân phục vụ cách mạng, lúc nghỉ hưu phải có trách nhiệm gầy dựng cuộc sống cho gia đình, phải lo cho vợ con. “Tôi không bao giờ nghĩ mình lại trở thành Anh hùng”, ông Dũng nói.

Mưu trí vượt qua “vùng trắng”

Là một thanh niên to lớn, khỏe mạnh, đoạn đường rừng núi giữa đại ngàn Tây Nguyên khi ấy từ trạm này sang trạm khác anh em trong đơn vị phải đi bộ hết một ngày thì Trần Dũng đi chỉ non một buổi. 

Đi khỏe nên ăn cũng khỏe. Một hôm, ông ở nhà nấu 7 lon gạo cho cả tổ ăn. Nhưng rồi anh em mải việc không ai về. Thế là một mình ông ăn sạch cả nồi. 

Từ đó, anh em gọi đùa là Bảy, rồi gắn với vóc người cao lớn mà “chết” danh Bảy Cao từ ấy. Vì thế, nếu gọi Trần Dũng thì rất ít người biết, còn tên Bảy Cao thì huyện, tỉnh khá tường tận.

Từ năm 1955 đến năm 1959, ngoài nhiệm vụ giao liên, Bảy Cao còn được giao phụ trách đường dây liên lạc của Trung ương đi qua tỉnh Kon Tum. 

Trên địa bàn Kon Tum lúc ấy, từ phía Nam giáp với tỉnh Gia Lai đến phía Bắc giáp tỉnh Quảng Nam, Bảy Cao cho lập 6 trạm thông tin liên lạc là: Đăk Pét, Đăk Xơ Hó, Tu Than, Kon Chôn, Kon Plin, Kon Biên dài trên chặng đường hơn 200km. Ngày ngày, ông đi lại như con thoi, mang tin tức liên lạc giữa các trạm phục vụ chiến trường.

Không nhớ nổi bao nhiêu lần ông nhận trách nhiệm đưa đường, dẫn các đồng chí lãnh đạo cao cấp của Khu ủy Khu 5 và Tỉnh ủy Kon Tum đi công tác an toàn. 

Ông nhớ có một lần vào khoảng đầu năm 1961, ông đưa đoàn cán bộ trên 50 người đi qua vùng kiểm soát gắt gao của địch, trong đó có các đồng chí Võ Chí Công, khi ấy là Bí thư Khu ủy Khu 5 (sau là Chủ tịch Hội đồng Nhà nước); Bùi San, khi ấy là Bí thư Tỉnh ủy Kon Tum.

Lúc ấy, địa hình phức tạp và đặc biệt nguy hiểm nên thường được gọi là “vùng trắng”; cây rừng rậm rạp, nếu chừng ấy người đi sẽ để lại dấu vết, địch phát hiện sẽ rất nguy hiểm. 

Bảy Cao đã nghĩ ra một kế nhằm xóa dấu vết. Ông nhờ được một già làng tên là A Phích, người dân tộc Xơ Đăng, vạch đường chỉ lối. Gà gáy lần đầu, Bảy Cao dẫn đoàn người qua “vùng trắng”. Tất cả đều được quán triệt: “không được bẻ cây cối dọc đường đi và không được chống gậy sâu”. 

Đoàn vừa đi qua an toàn, già làng A Phích đã huy động trên 100 con trâu trong làng lùa qua để xóa dấu vết. Thế là thành công.

Trở về với buôn làng

Nhớ lại hồi tôi gặp Anh hùng Trần Dũng, ông đã bước sang tuổi gần 80. Ông kể: “từ ngày được phong là Anh hùng đến giờ, mình thường xuyên phải đi họp, kể ra cũng mệt lắm nhưng nghĩ đến trách nhiệm, nghĩa tình nên cũng gắng đi”.

Đêm ấy, nắm chặt tay ông trên vùng cao nông thôn mới Đăk Ui núi đồi xanh thẳm, ánh điện tỏa sáng mọi nhà. 

Trên nhà rông ở đầu làng, chiếc loa truyền thanh vang lên bài hát “Đường tôi đi dài theo đất nước” của nhạc sĩ Vũ Trọng Hối: “Đời giao liên bước tôi đi dài theo theo đất nước/ Dẫu thác lũ băng băng, dẫu bão núi giông rừng, dù đường trơn trời nghiêng hề chi, đường Trường Sơn từng qua nhịp đi, những bước chân coi khinh gian nguy...” như gieo vào lớp lớp thế hệ niềm tự hào, khâm phục và kính trọng một con người huyền thoại.

Giữa những ngày tháng tư lịch sử này, chúng tôi trở về xã Đăk Ui gặp lại bà Y Nây đã 86 tuổi. Bà cho biết, ông Trần Dũng mất năm 2005. Ông bà sinh được 7 người con, trong đó có ông A Bốn, hiện là Phó Bí thư Đảng ủy xã Ngọk Vang, huyện Đăk Hà, tỉnh Kon Tum./.