Khác biệt, độc đáo, sáng tạo làm nên giá trị. Người ta đi du lịch, trải nghiệm, khám phá cũng là mong tìm tòi cái mới, cái lạ, cái khác biệt. Trong bao nhiêu phương tiện, khí tài được trưng bày tại Bảo tàng Điện Biên Phủ, du khách quốc tế thường dừng lại rất lâu bên một chiếc xe đạp thồ thô sơ. 

Xe đạp ra đời ở châu Âu khoảng đầu thế kỷ XIX, nhanh chóng trở thành phương tiện phổ biến trên thế giới. Nhưng chiếc xe đạp thồ lại là một sáng tạo độc đáo trên chiến trường Việt Nam.

Tượng người dắt chiếc xe đạp thồ được tạo theo nguyên mẫu ông Ma Văn Thắng, quê xã Thanh Minh, thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ. Ông Thắng đã mất, nhưng chiếc xe huyền thoại thì còn mãi. 

Cách đây 66 năm, ông Thắng đã bỏ dở một luống cày bên sông Hồng, đi dân công hỏa tuyến lên Tây Bắc. Mỗi chuyến xe thồ của ông chở được bình quân 337kg lương thực, cao nhất lên đến 370kg. Người nông dân yêu nước với phương tiện thô sơ đã chiến thắng kẻ cướp nước được trang bị tận răng với vũ khí hủy diệt. 

Chiến thắng Điện Biên Phủ là điều bất ngờ với mọi thời đại. Sau bao năm, nó vẫn khiến các sử gia Pháp và phương Tây tìm mọi cách lý giải.

Theo Robert Greene - tác giả cuốn sách “33 chiến lược của chiến tranh” (Nhà xuất bản Trẻ, năm 2019) - quân đội của Tướng Võ Nguyên Giáp là một tập hợp của những người nông dân. Ngoài tinh thần ra trận, họ hầu như không có gì khác. Đội quân của Tướng Giáp phải chiến đấu với những kẻ thù đầy nguồn lực, hỏa lực và sự huấn luyện bài bản gấp nhiều lần.

Tướng Giáp không có xe tải để vận chuyển quân lương; khí tài, thông tin càng lạc hậu. Nếu là những vị tướng khác, họ hẳn sẽ cố gắng để đuổi kịp kẻ thù về trang thiết bị. Tướng Giáp cho rằng, nếu cố gắng làm thế cũng chỉ biến quân đội Việt Nam trở thành một phiên bản yếu kém so với kẻ thù. Vì thế, ông chọn sự khác biệt. 

Ông tìm cách sử dụng tốt nhất cái mà người Việt có, biến những điểm hạn chế của quân đội mình thành những ưu điểm. Xe tải có thể bị phát hiện từ bầu trời, bị đánh bom, nhưng xe thồ thì dễ luồn lách hơn trong rừng. Phi công không thể đánh bom những con đường chuyển vận mà họ không thể nhìn thấy. 

Vận chuyển quân lương bằng xe thồ, kéo pháo bằng tay, vượt sông trên một chiếc cầu dây treo ngay trên mặt nước... Sự khác biệt đã làm nên chiến thắng Điện Biên lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu.

Robert Greene cho rằng, đến tận ngày chiến tranh kết thúc, người Mỹ vẫn không hiểu bằng cách nào quân đội Việt Nam có thể tiếp tế cho các đoàn quân trên khắp chiến trường miền Nam. Để hành quân, tiếp tế và chiến đấu, quân Mỹ dùng trực thăng với tính năng cơ động mạnh. 

Nhưng, cuộc chiến cuối cùng phải diễn ra trên mặt đất. Tướng Giáp không ngừng sáng tạo trong việc sử dụng rừng già để ngụy trang cho các cánh quân của mình, vô hiệu hóa không lực Mỹ, làm mất phương hướng lính đánh bộ Mỹ.

Tướng Giáp không thể hy vọng chiến thắng trong một trận đánh dàn quân chống lại vũ khí siêu cường của Mỹ. Vì thế, ông phát triển những chiến thuật du kích “đột kích và bỏ chạy”. Phương Tây coi đây là chiến thuật “đấu bò tót Tây Ban Nha”. 

Đối mặt với bò tót Tây Ban Nha, đấu sĩ biết rằng tấn công nó và cố chạy tránh nó đều là chuyện sống chết. Thay vì thế, hãy để cho con bò mộng hung hăng tấn công cái khăn đỏ, chẳng cho nó cái gì để húc cả, biến cặp sừng nhọn hoắt của nó trở thành vô dụng. 

Đấu sĩ giỏi là người biết làm cho con bò tót cáu tiết và nổi điên húc vào cái khăn đỏ. Càng tấn công một cách cuồng nộ, nó càng nhanh kiệt sức. Cuối cùng là lúc đấu sĩ Tây Ban Nha dễ dàng hạ gục hung thần. Đây cũng là cách Hàn Tín yếu hơn hẳn về lực nhưng lại đánh thắng Hạng Vũ - một chiến tướng vô địch thiên hạ năm 202 Trước công nguyên.

Với nguồn lực tối thiểu, Tướng Giáp đã tạo nên hiệu quả tối đa nhờ biết tập trung vào các cuộc tấn công mang tính biểu tượng, làm mất tinh thần quân thù. Phóng viên quốc tế đưa những hình ảnh đó lên màn ảnh truyền hình Mỹ. Đông đảo người Mỹ xem truyền hình, phản đối cuộc chiến tranh phù phiếm mà quân đội Mỹ dính líu ở Việt Nam.

Với cách làm trên, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã thực hiện xuất sắc lời Chủ tịch Hồ Chí Minh: cuộc chiến tranh Việt Nam không chỉ ở Việt Nam, phải đưa nó vào mỗi đường phố, mỗi mái nhà của người Mỹ./.