Tại vòng đàm phán vào cuối tháng 10 ở Osaka (Nhật Bản), Liên minh châu Âu (EU) và Australia không đạt được thỏa thuận cuối cùng về hiệp định thương mại tự do song phương, mà còn bị phía Australia bất ngờ đặt thêm điều kiện. Cách đây mấy tháng, EU ký kết thỏa thuận thương mại tự do (FTA) với một quốc gia láng giềng của Australia là New Zealand. 

Đàm phán thương mại giữa EU và Australia trở nên bế tắc. Phía Australia thậm chí còn cho rằng, phải sau cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu tới vào năm 2025, hàm ý phải chờ đến khi có đội ngũ nhân sự mới trong Ủy ban EU, đàm phán mới có thể được nối lại. Cũng có thể hiểu thông điệp của Australia theo hướng, Australia không còn sẵn sàng đàm phán với đội ngũ lãnh đạo hiện tại của EU về thỏa thuận thành lập khu vực mậu dịch tự do song phương.

Như thế không thể không cay đắng đối với EU. Trước vòng đàm phán ở Osaka với Australia, phía EU tỏ ra rất lạc quan là ngay trong năm nay có thể kết thúc tiến trình đàm phán được khởi động từ năm 2018 với Australia về khu vực mậu dịch tự do song phương. Song, mọi việc không như dự định, EU còn bị phía Australia làm cao khi đưa ra điều kiện tiên quyết mới. 

Australia chỉ là đối tác thương mại thứ 16 của EU, trong khi EU là đối tác thương mại quan trọng thứ 3 của Australia. Nhưng thỏa thuận thương mại với Australia có ý nghĩa rất quan trọng đối với EU vì EU hiện muốn đóng vai trò là động lực và đi tiên phong cho thúc đẩy thương mại tự do trên thế giới, vì EU muốn vươn tới khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và gây dựng mạng lưới các FTA song phương để chắc chân ở khu vực này. 

Và vì EU muốn khai phá, chinh phục nguồn cung ứng đất hiếm và thị trường ô tô ở Australia nhằm giảm bớt mức độ lệ thuộc vào cung ứng đất hiếm từ Trung Quốc và vào thị trường ô tô ở Trung Quốc.

Mộng lớn của EU chưa thành, bởi phía Australia phải toan tính khác để đối phó với tình huống mới. Chính phủ Australia của Thủ tướng Anthony Albanese phải trì hoãn thỏa thuận FTA với EU, đặt thêm điều kiện cho EU để tranh thủ giới kinh tế nông nghiệp, nông dân và cử tri sống ở vùng nông thôn. 

Diện này đã làm chính phủ thất bại trong cuộc trưng cầu dân ý vừa qua về xác lập trong Hiến pháp một số quyền của người bản địa. Ông Albanese tranh thủ cử tri và dư luận cho cuộc bầu cử quốc hội sắp tới ở Australia.

Mặt khác, Trung Quốc và Australia đang xúc tiến giảm căng thẳng trong quan hệ song phương. Ông Albanese chủ trương cân bằng quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc. 

Ngừng vô thời hạn đàm phán với EU về FTA ngay trước khi ông Albanese sang thăm Trung Quốc - là Thủ tướng Australia đầu tiên thăm Trung Quốc kể từ 7 năm nay - là cách để tỏ thiện chí và tranh thủ Trung Quốc nhờ phát đi thông điệp EU không quan trọng bằng Trung Quốc.

Đối với EU, mộng lớn này mới chỉ chưa thành thôi, chứ chưa đến mức bị tan vỡ./.