Kỳ I: Dấu ấn của Quốc hội trong bước chuyển mình của dân tộc

Quốc hội khóa XV là khóa Quốc hội được bầu trong bối cảnh chưa từng có - bầu cử giữa đại dịch COVID-19 nguy hiểm bậc nhất lịch sử nhân loại. Với tinh thần đổi mới quyết liệt, Quốc hội khóa XV đã để lại những dấu ấn rất đậm nét, đặc biệt trong việc thể chế hóa kịp thời các quyết sách lớn của Đảng để đất nước vững bước vào giai đoạn phát triển mới.

Thể chế hóa kịp thời các quyết sách lớn của Đảng

Quốc hội khóa XV đã để lại nhiều dấu ấn quan trọng, đặc biệt trong các kỳ họp gần đây với việc thông qua nhiều luật, nghị quyết quan trọng, giải quyết các vấn đề lớn về kinh tế - xã hội và cải cách bộ máy nhà nước. Quốc hội đã thể hiện rõ tinh thần đổi mới, trách nhiệm cao trong việc quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước. Những dấu ấn này cho thấy Quốc hội khóa XV đã thể hiện sự đổi mới và trách nhiệm cao trong hoạt động của mình và có những đóng góp quan trọng trong việc xây dựng và phát triển đất nước.

Ngay sau Hội nghị Trung ương 10 Khóa XIII tháng 9-2024, với chủ trương mở ra cánh cửa lịch sử bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, Kỳ họp thứ 8 Quốc hội Khóa XV tháng 10 và tháng 11-2024 đã biểu quyết thông qua 18 luật, xem xét, thông qua 21 nghị quyết, trong đó có 4 nghị quyết quy phạm pháp luật với tỷ lệ tán thành cao và cho ý kiến lần đầu đối với 10 dự án luật khác. 

Cũng tại kỳ họp, Quốc hội đã xem xét, thông qua theo quy trình, thủ tục rút gọn tại một kỳ họp đối với 7 luật, 4 nghị quyết quan trọng với nhiều quy phạm pháp luật mới được đánh giá là chính sách đột phá, kịp thời tháo gỡ ngay những khó khăn cho hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh, đẩy nhanh tiến độ các dự án đầu tư công, thúc đẩy tăng trưởng; đồng thời, với tầm nhìn dài hạn, khẩn trương xây dựng hành lang pháp lý cho những vấn đề mới, xu hướng mới, tạo khuôn khổ pháp lý để thực hiện thành công cuộc cách mạng về chuyển đổi số, tăng tốc phát triển kinh tế - xã hội.

Để thực hiện nhiệm vụ quan trọng mà Nghị quyết số 18-NQ/TW đặt ra, tạo tiền đề để thực hiện tổng rà soát, đánh giá và nghiên cứu sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước, Kỳ họp bất thường lần thứ 9 Quốc hội Khóa XV, từ ngày 12-2 đến ngày 19-2-2025 đã xem xét, thông qua 4 luật gồm: Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi); Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi); Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội; Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi); Nghị quyết về xử lý một số vấn đề liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước và 4 nghị quyết để thực hiện việc sắp xếp tổ chức bộ máy của Quốc hội, Chính phủ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV; thông qua 6 nghị quyết nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và các cơ chế, chính sách đặc thù đối với một số dự án quan trọng, công trình trọng điểm quốc gia. 

Kỳ họp đã tạo nền tảng pháp lý để kiến tạo bộ máy hành chính nhà nước tinh gọn, thể hiện sự lãnh đạo, chỉ đạo tập trung, thống nhất của Đảng và Nhà nước.

Khi Trung ương đưa ra các chỉ đạo, yêu cầu, Quốc hội, Chính phủ đã kịp thời phối hợp, thể chế hóa thành các quy định của pháp luật. Đặc biệt, thể chế hóa kịp thời “bộ tứ trụ cột” 4 nghị quyết: Nghị quyết số 57-NQ/TW, ngày 22-12-2024, của Bộ Chính trị, “Về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia”; Nghị quyết số 59-NQ/TW, ngày 24-1-2025, của Bộ Chính trị, “Về hội nhập quốc tế trong tình hình mới”; Nghị quyết số 66-NQ/TW, ngày 30-4-2025, của Bộ Chính trị, “Về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật” và Nghị quyết số 68-NQ/TW, ngày 4-5-2025, của Bộ Chính trị, “Về phát triển kinh tế tư nhân”. 

Kỳ họp thứ 9 (Quốc hội khóa XV) đã thông qua hàng loạt đạo luật, nghị quyết quan trọng, mang tính định hình tương lai đất nước, như Nghị quyết Về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh; Nghị quyết sửa đổi Hiến pháp và Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi). 

Đặc biệt, Quốc hội thảo luận và thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp với tỷ lệ đồng thuận tuyệt đối, cùng với nhiều luật, nghị quyết đồng bộ, tạo cơ sở pháp lý cho việc đổi mới, sắp xếp bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp. Những văn bản này không chỉ giải quyết các vấn đề cấp bách mà còn mở ra không gian phát triển mới, tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho giai đoạn phát triển tiếp theo.

Tinh thần đổi mới quyết liệt

Cùng với đó, nhiều cơ chế, chính sách để giải quyết kịp thời các vấn đề quốc kế dân sinh, tháo gỡ nhanh nhất các khó khăn, điểm nghẽn liên quan đến cơ chế, chính sách, các dự án, đất đai, tạo điều kiện thúc đẩy sản xuất, kinh doanh phát triển, giải phóng các nguồn lực, hỗ trợ, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân, đáp ứng yêu cầu cấp bách của thực tiễn đang đặt ra đã được Quốc hội khóa XV xem xét, thông qua.

Tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội đã xem xét, quyết định nhiều vấn đề quan trọng, tháo gỡ kịp thời khó khăn, vướng mắc, hỗ trợ người dân, doanh nghiệp, tạo đột phá để hoàn thiện kết cấu hạ tầng, phát huy tối đa nguồn lực, kiến tạo không gian phát triển mới, như thông qua với tỷ lệ tán thành cao chủ trương đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam; điều chỉnh Quy hoạch sử dụng đất quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050; điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành; thành lập thành phố Huế trực thuộc Trung ương... 

Đặc biệt, chủ trương đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam là minh chứng rõ ràng cho tư duy đổi mới trong phát triển hạ tầng quốc gia, không tiếp cận đơn lẻ, cục bộ mà được hoạch định trên góc nhìn tổng thể, kết hợp hài hòa giữa các mục tiêu kinh tế, xã hội và môi trường.

Tại Kỳ họp bất thường lần thứ 9, những luật, nghị quyết được thông qua không chỉ có ý nghĩa lớn về mặt pháp lý mà còn là nền tảng vững chắc để đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. 

Việc sửa đổi, ban hành các văn bản tạo cơ sở pháp lý cho việc đổi mới, sắp xếp bộ máy tinh gọn, hiệu quả; bảo đảm toàn hệ thống cơ quan nhà nước có thể hoạt động liên tục, bình thường trong và sau khi sắp xếp; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; thúc đẩy Chính phủ kiến tạo phát triển và phát huy tính chủ động, sáng tạo, tự chịu trách nhiệm của chính quyền địa phương...

Kỳ họp thứ 9 là dấu mốc quan trọng trong lịch sử lập hiến, lập pháp của Quốc hội khóa XV. Quốc hội thông qua 34 luật, chiếm 52,3% tổng số luật được ban hành tại 17 kỳ họp của nhiệm kỳ khóa XV; thông qua 34 nghị quyết và cho ý kiến 6 dự án luật. Kỳ họp đã quyết định nhiều vấn đề quan trọng, đặc biệt là trong công tác lập pháp, cải cách thể chế, sắp xếp tổ chức bộ máy và các giải pháp chiến lược cho giai đoạn phát triển mới. 

Các quyết sách, đạo luật được thông qua tại kỳ họp này có tính cách mạng, khởi đầu cho những cải cách thể chế một cách căn cơ, định hướng những nhiệm vụ cho giai đoạn phát triển mới của đất nước. Kỳ họp để lại dấu ấn sâu đậm về chất lượng, hiệu quả các văn bản quy phạm pháp luật được thông qua với tinh thần đồng thuận chính trị cao vì lợi ích quốc gia.

Trong nhiệm kỳ này, đặc biệt các kỳ họp gần đây, Quốc hội phải tổ chức thẩm tra, chỉnh lý và hoàn thiện nhiều dự án luật, nghị quyết trong thời gian ngắn, với nội dung phức tạp, liên quan đến nhiều lĩnh vực. Để hoàn thành nhiệm vụ, Quốc hội đã áp dụng phương thức làm việc “cuốn chiếu” khiến tiến độ xử lý các nội dung càng gấp rút, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa các đơn vị.

Đồng thời, Quốc hội cũng đổi mới hoạt động tại kỳ họp theo hướng giảm thời gian thảo luận tại hội trường, tăng thời gian thảo luận tại tổ để bảo đảm nhiều đại biểu Quốc hội được phát biểu ý kiến, trao đổi, thảo luận dân chủ và khách quan. 

Các dự thảo luật, nghị quyết được trình Quốc hội đã qua nhiều vòng thẩm tra, lấy ý kiến rộng rãi của các chuyên gia, nhà khoa học, tổ chức xã hội và nhân dân. Các báo cáo thẩm tra, giải trình, tiếp thu đều chi tiết, minh bạch, giúp đại biểu có cái nhìn toàn diện và sâu sắc hơn về từng vấn đề được thảo luận.

Một điểm mới nữa, trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, có một số kỳ họp bất thường được tổ chức. Các kỳ họp bất thường được triệu tập để giải quyết các vấn đề cấp bách, quan trọng của đất nước, thể hiện tính chủ động, linh hoạt của Quốc hội trong việc đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Như Kỳ họp bất thường lần thứ 9 thông qua nhiều luật, nghị quyết quan trọng liên quan đến sắp xếp, tinh gọn bộ máy và công tác nhân sự.

Với tinh thần đổi mới quyết liệt nên tuy khối lượng công việc rất lớn, nhưng chất lượng các văn bản quy phạm pháp luật được thông qua đều được đánh giá cao. Chính áp lực trong giai đoạn lịch sử này đã thúc đẩy Quốc hội đổi mới phương thức làm việc, phát huy tinh thần chủ động và trách nhiệm, hướng tới một nền lập pháp linh hoạt, đáp ứng nhanh hơn yêu cầu từ thực tiễn./.

Kỳ 2: Thực tiễn là thước đo chân lý