1. Trong nhiều năm qua, cải cách thể chế luôn là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Đảng và Nhà nước nhằm tạo điều kiện cho nền kinh tế phát triển, nâng cao chất lượng quản lý nhà nước và đời sống nhân dân. Tuy nhiên, theo nhận định của Tổng Bí thư Tô Lâm, thể chế chính là “điểm nghẽn của điểm nghẽn”, cần phải nhanh chóng tháo gỡ để không làm lỡ nhịp phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới​.

Phát biểu tại Kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa XV ngày 21/10/2024, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm khẳng định: “Những tồn tại, hạn chế kéo dài nhiều năm cần khẩn trương khắc phục, không để cản trở phát triển, gây lãng phí, lỡ thời cơ phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới”. Tiếp nối quan điểm này, tại phiên thảo luận về dự án Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi), Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) vào ngày 13/2/2025, Tổng Bí thư Tô lâm nhấn mạnh: "Không có cách nào khác. Phát huy năng lực phát triển của toàn xã hội thì bộ máy phải phục vụ xã hội, động viên nhân dân. Những gì cản trở ta phát triển, cái gì là điểm nghẽn thì phải giải quyết. Cả xã hội chuyển mình, ai cũng phải nghĩ để thực hiện”.

Trên cơ sở chỉ đạo của Đồng chí Tổng Bí thư, Tạp chí Cộng sản đã tổ chức các hội thảo khoa học, tọa đàm chuyên đề với sự tham gia của nhiều chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý để nhận diện rõ hơn về các điểm nghẽn thể chế hiện nay, đồng thời đề xuất các giải pháp tháo gỡ hiệu quả. Kết quả từ các hội thảo này là nền tảng để hình thành ấn phẩm chuyên đề đặc biệt với chủ đề “Khơi thông điểm nghẽn thể chế để đất nước vươn mình trong kỷ nguyên mới”.2. Lễ ra mắt ấn phẩm chuyên đề đặc biệt do Tạp chí Cộng sản tổ chức diễn ra vào lúc 8h30, thứ Ba, ngày 25/2/2025 tại Hội trường tầng 8, Tạp chí Cộng sản, 28 Trần Bình Trọng, Nguyễn Du, Hai Bà Trưng, Hà Nội, nhằm mục đích:

- Công bố và giới thiệu nội dung ấn phẩm đến các cơ quan, tổ chức, giới học thuật và độc giả quan tâm.

- Đánh giá thực trạng thể chế hiện nay, xác định những điểm nghẽn đang kìm hãm sự phát triển của đất nước.

- Đề xuất giải pháp cải cách thể chế theo hướng linh hoạt, đồng bộ, hiệu quả.

- Tạo diễn đàn thảo luận giữa các nhà lãnh đạo, chuyên gia, doanh nghiệp nhằm tìm ra hướng đi phù hợp trong bối cảnh hiện nay.

3. Ấn phẩm chuyên đề đặc biệt “Khơi thông điểm nghẽn thể chế để đất nước vươn mình” là một công trình nghiên cứu chuyên sâu về những rào cản thể chế đang kìm hãm sự phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam, cũng như kinh nghiệm thế giới. Nội dung ấn phẩm không chỉ phân tích lý luận mà còn đưa ra những đề xuất cải cách thiết thực, nhằm thúc đẩy tăng trưởng và đổi mới mô hình phát triển quốc gia trong kỷ nguyên mới, cụ thể như:

- Nhận diện và phân loại các điểm nghẽn thể chế

Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong công cuộc đổi mới, song vẫn tồn tại những điểm nghẽn thể chế cản trở sự phát triển. Những điểm nghẽn này bao gồm: Bộ máy quản lý nhà nước cồng kềnh, thiếu liên kết giữa các cấp, dẫn đến tình trạng đùn đẩy trách nhiệm; Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật còn chồng chéo, thiếu đồng bộ, gây khó khăn cho doanh nghiệp và nhà đầu tư​; Cơ chế vận hành của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa còn không ít rào cản, chưa tạo được động lực mạnh mẽ cho khu vực kinh tế tư nhân​; Một số quy định về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, giải quyết tranh chấp thương mại còn chưa hoàn thiện, gây khó khăn cho môi trường kinh doanh.

- Tác động của cải cách thể chế đến sự phát triển kinh tế - xã hội

Cải cách thể chế có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển của đất nước. Nếu khơi thông các điểm nghẽn, Việt Nam có thể đạt được các mục tiêu sau: Tạo môi trường thuận lợi để thu hút đầu tư, phát triển doanh nghiệp, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia​; Tinh gọn bộ máy hành chính, nâng cao hiệu quả thực thi chính sách, giảm thiểu tham nhũng​; Cải cách thể chế giúp thúc đẩy phát triển giáo dục, y tế, an sinh xã hội, tạo điều kiện để người dân tiếp cận các dịch vụ công thuận lợi hơn; Cải cách thể chế sẽ giúp Việt Nam hội nhập quốc tế sâu rộng hơn, tận dụng tốt các cơ hội từ nền kinh tế số và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

- Giải pháp tháo gỡ điểm nghẽn thể chế

Trên cơ sở nhận diện các rào cản, ấn phẩm đề xuất một số giải pháp cải cách nhằm thúc đẩy phát triển, bao gồm: Rà soát, loại bỏ các quy định lỗi thời, xây dựng cơ chế chính sách phù hợp với yêu cầu của nền kinh tế số​; Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, xây dựng chính phủ điện tử, cải cách thủ tục hành chính theo hướng tinh gọn, hiệu quả; Thực hiện cơ chế giám sát chặt chẽ, thúc đẩy cải cách hành chính dựa trên nguyên tắc công khai, minh bạch​; Cải thiện môi trường đầu tư, hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp, đẩy mạnh chuyển đổi số trong sản xuất và dịch vụ​.

- Học hỏi kinh nghiệm quốc tế trong cải cách thể chế

Ấn phẩm giới thiệu các mô hình cải cách thể chế thành công từ nhiều quốc gia trên thế giới, bao gồm: Chính sách quản trị hiệu quả, môi trường kinh doanh minh bạch, thu hút đầu tư nước ngoài mạnh mẽ của Singapore​; Cải cách thể chế hành chính, tinh giản bộ máy chính quyền, thúc đẩy đổi mới sáng tạo của Trung Quốc; Xây dựng hệ thống pháp luật chặt chẽ, bảo vệ quyền lợi của doanh nghiệp và người lao động tại Đức và Nhật Bản​. Việt Nam có thể vận dụng các bài học này để thúc đẩy cải cách thể chế theo hướng linh hoạt, phù hợp với thực tiễn trong nước​.

Ấn phẩm “Khơi thông điểm nghẽn thể chế để đất nước vươn mình” không chỉ mang giá trị nghiên cứu mà còn có ý nghĩa thực tiễn cao. Đây sẽ là tài liệu hữu ích, giúp các nhà hoạch định chính sách trong đề xuất những biện pháp cải cách phù hợp, góp phần hoàn thiện hệ thống thể chế quốc gia; giúp doanh nghiệp và nhà đầu tư về xu hướng cải cách thể chế, định hướng phát triển kinh tế trong thời gian tới; giúp giới nghiên cứu và học thuật trong vấn đề tạo cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo về thể chế, chính sách và quản trị công. Ấn phẩm có sự tham gia cộng tác của các chuyên gia, nhà khoa học: GS, TS. Trần Ngọc Đường, Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn Dân chủ và Pháp luật, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam; PGS, TS. Vũ Văn Phúc, Nguyên Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản; PGS, TS. Nguyễn Ngọc Ánh, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; TS. Nguyễn Văn Tạo, Học viện Hành chính Quốc gia; PGS, TS. Phạm Văn Hồng, Hiệu trưởng Trường Đại học Đại Nam; TS. Khổng Quốc Minh, Cục Sở hữu trí tuệ, Bộ Khoa học và Công nghệ; TS. Nguyễn Thị Phong Lan, Viện Kinh tế, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; TS. Trần Văn, Nguyên Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội; PGS, TS. Trần Kim Chung, nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương; PGS, TS. Phạm Duy Đức, nguyên Viện trưởng Viện Văn hoá và Phát triển, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; PGS, TS. Phạm Thị Túy, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; PGS, TS. Bùi Quang Bình, Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng; PGS, TS. Nguyễn Ngọc Vũ, Giám đốc Đại học Đà Nẵng; TS. Nguyễn Duy Thụy, Ủy viên Hội đồng LLTW, Viện trưởng Viện Xã hội học vùng Tây Nguyên; PGS, TS. Đỗ Phú Trần Tình, Viện trưởng Viện Chính sách, Đại học Quốc gia Tp. Hồ Chí Minh; TS. Trần Việt Trường, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam; ông Trần Đức Mậu, Đại sứ, nguyên Vụ trưởng Vụ Chính sách đối ngoại, Bộ Ngoại giao… và nhiều nhà khoa học khác

4. Là cơ quan nghiên cứu, tuyên truyền lý luận chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Tạp chí Cộng sản luôn giữ vai trò định hướng tư tưởng, chính trị, đồng thời cung cấp những luận cứ khoa học phục vụ công tác lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng và Nhà nước. Trong nhiều năm qua, Tạp chí Cộng sản đã không ngừng đổi mới nội dung, hình thức và phương pháp tiếp cận để phù hợp với yêu cầu của thực tiễn, góp phần thúc đẩy cải cách thể chế, đổi mới mô hình phát triển và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Chuyên đề đặc biệt “Khơi thông điểm nghẽn thể chế để đất nước vươn mình” là một trong những nỗ lực quan trọng của Tạp chí nhằm cung cấp cái nhìn toàn diện về vấn đề cải cách thể chế - yếu tố then chốt quyết định sự phát triển của Việt Nam trong bối cảnh mới. Đây không chỉ là một công trình nghiên cứu, mà còn là một tài liệu tham khảo quan trọng dành cho các nhà hoạch định chính sách, chuyên gia, doanh nghiệp và công chúng quan tâm đến các vấn đề chiến lược của đất nước.

Trong thời gian tới, nhằm tiếp tục phát huy vai trò, chức năng, nhiệm vụ của mình, Tạp chí Cộng sản sẽ triển khai các ấn phẩm chuyên đề tiếp theo, tập trung vào những vấn đề trọng tâm của đất nước, tiếp tục là cầu nối giữa lý luận và thực tiễn, đồng hành cùng các cơ quan lãnh đạo, nhà khoa học, doanh nghiệp và nhân dân trong việc tháo gỡ những điểm nghẽn, đề xuất những định hướng, giải pháp nhằm xây dựng một Việt Nam thịnh vượng, phát triển mạnh mẽ, vững vàng trong kỷ nguyên mới.