“Chúng tôi không nghĩ có nhiều người dân Việt Nam đi xe ô tô riêng đến thế”. Đó là lời của một thành viên trong đoàn đại biểu chính quyền và doanh nghiệp bang Thuringia, Cộng hòa Liên bang Đức khi thăm và làm việc tại tỉnh Phú Thọ. Điều này làm tôi nhớ chuyện cách đây hơn 40 năm.

 Trong những năm trước đổi mới, đất nước ta còn thiếu đói. Quê tôi có anh đi làm ở Slovakia (Tiệp Khắc cũ). Hết hạn trở về, mỗi ngày nhà anh mổ 2 con gà, vịt. 

Là một cậu bé chưa bao giờ ra khỏi làng, tôi rất ngưỡng mộ sự giàu sang của gia đình anh và không thể tưởng tượng nổi đất nước Tiệp Khắc xa xôi ấy, họ giàu có đến cỡ nào. Bây giờ thì mỗi ngày ăn tiêu tầm 2 con gà, vịt không còn là mơ ước với nhiều gia đình người Việt.

Tiệp Khắc giàu có bậc nhất khối Đông Âu trước đây, có lẽ vì họ nằm giáp các nước Đức, Áo vốn có nền công thương phát triển. Mấy năm trước, tôi có dịp sang công tác Tiệp Khắc (tách ra thành 2 nước Séc và Slovakia từ năm 1993). 

Thăm nơi từng sản xuất dòng xe máy có bàn đạp Babetta nổi tiếng một thời, tôi lại nhớ ngày trước, mỗi khi có chiếc xe Babetta chạy vụt qua, còn vương lại mùi khói xăng thơm ngào ngạt. Cũng như bao bạn bè, tôi từng mơ ước có ngày sẽ mua được một chiếc xe Babetta cho riêng mình.

Là nơi đất chật người đông, luôn phải oằn lưng “sáng chắn bão giông, chiều ngăn nắng lửa”, nên người Việt xưa quan tâm nhất là có ăn, ăn no. Người phương Tây khi gặp gỡ, họ chào nhau bằng lời chúc “buổi sáng tốt lành”, còn câu cửa miệng người quê tôi chào nhau lại là câu hỏi “ông ăn cơm chưa?”. 

Có ăn là yên tâm. Những năm tháng bao cấp, mất sổ gạo là mất ăn. Vậy mới có câu thành ngữ “mặt nghệt như mất sổ gạo”. Ngày nay chúng ta không chỉ đủ ăn, mà còn ăn ngon. Những người thiệt thòi, yếu thế cũng được quan tâm, giúp đỡ, toàn dân ai cũng có cơm ăn, áo mặc. Và quan trọng hơn, không ai bị hạn chế cơ hội làm giàu.

Thế giới hiện đại có rất nhiều nước thoát nghèo, bước vào nhóm các nước có thu nhập trung bình, nhưng loay hoay cả nửa thế kỷ vẫn không bứt phá vươn lên trở thành nước giàu. Muốn vượt bẫy thu nhập trung bình, sản xuất hàng hóa của đất nước phải nhiều hơn, tốt hơn, rẻ hơn và phải xuất khẩu được. 

Xem lại mấy chục năm qua, xe máy các loại Babetta, Simson, Cub, Dream,... đều không mang thương hiệu Việt. Ô tô thì UAZ của Liên Xô, Toyota của Nhật Bản, Daewoo của Hàn Quốc, đều là nhập khẩu. Phải đến bây giờ mới có xe Việt Vinfast.

Đi sau là mất cơ hội. Nhưng đi sau cũng có thể tránh được vấp ngã. Học từ thành công và thất bại của người đi trước, Vinfast không chỉ sản xuất xe xăng mà còn tăng xe điện. 

Chiếc xe máy chạy qua, vương lại mùi xăng thơm ngào ngạt chỉ là ký ức ngày xưa của cá nhân tôi. Còn thế giới ngày nay đã thay đổi chóng mặt. Xe xăng ô nhiễm môi trường, gây hiệu ứng nhà kính, dần bị hạn chế. 

Tôi đến Thâm Quyến, thành phố hiện đại bậc nhất của Trung Quốc, hầu như không thấy xe xăng chạy trên đường. Xe điện thân thiện môi trường không chỉ tăng mạnh ở Trung Quốc mà còn phát triển rộng rãi ở nhiều nước trên thế giới, vì nó là xu thế của thời đại mới.

Trong nhiều thế kỷ, thế giới văn minh thịnh vượng vốn mặc định là các nước phương Tây. Ngày nay, sự trỗi dậy thần kỳ của Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore,... khiến phương Tây kinh ngạc. 

Ngày nhỏ, tôi từng mơ ước được đến Slovakia là nơi hơn 40 năm trước, quê tôi có người đi làm ở đó và rất giàu có. Nay đời sống người dân quê tôi cũng chẳng kém gì Slovakia. 

Các bạn ở Slovakia, Séc, Đức nói với tôi rằng, châu Á đang khác biệt nhanh chóng. Tôi cũng nghĩ thịnh vượng văn minh xoay trục về châu Á chính là cơ hội mới cho Việt Nam, là vận hội mới cho dân tộc.

Trước ta khó vì bị bao vây cấm vận. Nay Việt Nam là bạn bè tốt, đối tác tốt với tất cả các nước. Chúng ta hiện có quan hệ hợp tác hiệu quả với các cường quốc và các nước phát triển trên thế giới. 

Tính đến cuối năm 2024, Việt Nam đã ký kết quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện với 9 nước là: Trung Quốc (2008), Liên bang Nga (năm 2012), Ấn Độ (2016), Hàn Quốc (2022), Mỹ (2023), Nhật Bản (2023), Australia (2024), Pháp (2024) và Malaysia (2024). Đó là cơ hội vàng cho phát triển.

Ở châu Á, bạn bè các nước gần gũi Hàn Quốc, Nhật Bản, Indonesia nói với tôi rằng Việt Nam còn nhiều dư địa phát triển vì mới chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường. 

Vẫn biết vượt khó thoát nghèo đã vô cùng vất vả, để thành nước giàu còn gian nan không kể xiết. Nhưng thuận lợi to lớn với Việt Nam là con đường đã mở, sáng rõ và đúng đắn. Đó là con đường đưa dân tộc ta đi tới thịnh vượng./.