Chuyến thăm lịch sử tới “miền đất lửa”

Tháng 9-1973, khi cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân Việt Nam bước sang giai đoạn đấu tranh mới nhưng không kém phần khốc liệt, Đoàn đại biểu Đảng và Chính phủ Cuba do Tổng Tư lệnh Fidel Castro dẫn đầu, đã thăm chính thức Việt Nam nhằm cổ vũ và bày tỏ sự ủng hộ hoàn toàn đối với sự nghiệp cách mạng của nhân dân Việt Nam; chia sẻ kịp thời với nhân dân Việt Nam trong việc hàn gắn và tái thiết đất nước sau chiến tranh. Đây là chuyến thăm của nguyên thủ nước ngoài đầu tiên và duy nhất đến những khu vực khói lửa nhất của miền Bắc, đặc biệt là vùng giải phóng miền Nam Việt Nam kể từ sau khi Hiệp định Paris về chấm dứt chiến tranh và lập lại hòa bình ở Việt Nam được ký kết.

Điểm nhấn có ý nghĩa chính trị đặc biệt sâu sắc trong chuyến thăm Việt Nam là những hoạt động của lãnh tụ Fidel Castro Cuba tại khu vực Vĩnh Linh, Quảng Bình và nhất là trong vùng giải phóng miền Nam Việt Nam ở tỉnh Quảng Trị. Không quản hiểm nguy khói lửa, đạn bom, trong cuộc hành trình từ Hà Nội vào “miền đất lửa” Quảng Trị, chứng kiến những ngổn ngang dấu tích đau thương của chiến tranh, Fidel Castro - khi ấy là Bí thư thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba, Thủ tướng Chính phủ cách mạng Cuba - càng thấu cảm sự chiến đấu anh dũng, kiên cường của quân và dân Quảng Trị trong 81 ngày đêm giành và giữ Thành cổ Quảng Trị, nỗ lực xây dựng lại quê hương sau chiến tranh..., trải nghiệm những điều mà trước đó ông từng biết đến, từng nghe về một Việt Nam anh hùng. Những người Việt Nam trong vùng mưa bom bão đạn, như Fidel đã tiếp xúc, là những người dân rất đỗi đời thường, có lòng yêu nước thiết tha, tinh thần cách mạng triệt để, sự hăng say, nhiệt tình trong lao động...

Đến thăm vùng giải phóng Quảng Trị chỉ 1 ngày, nhưng Fidel đã có những hoạt động đầy ý nghĩa: hội đàm với đại diện lãnh đạo của Mặt trận Dân tộc Giải phóng và Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam; tham quan một số địa điểm còn ghi đậm chiến tích anh hùng của quân và dân Quảng Trị; tiếp xúc với nhân dân địa phương và cán bộ chiến sĩ lực lượng vũ trang giải phóng, ấn tượng nhất là tham dự cuộc mít tinh quần chúng trên cao điểm 241 Tân Lâm mà phía Mỹ gọi là “Căn cứ Carroll”. Hình ảnh lãnh tụ Fidel đứng trên cao điểm từng là căn cứ quân sự quan trọng của Mỹ, phất cao lá cờ của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam, hô vang câu nói tràn đầy khí thế cách mạng và niềm tin tất thắng: “Các đồng chí hãy mang lá cờ bách chiến bách thắng này cắm tại Sài Gòn. Hẹn gặp lại tại Sài Gòn sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng!” trong tiếng tung hô vang dậy của đồng bào và cán bộ, chiến sĩ dự buổi mít tinh, đã trở thành nguồn sức mạnh tinh thần, có giá trị cổ vũ lớn lao đối với cuộc đấu tranh của nhân dân Việt Nam đi đến ngày toàn thắng. Và gần 2 năm sau, niềm tin ấy đã thành sự thật khi ngày 30-4-1975, lá cờ chiến thắng của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam tung bay trên nóc Dinh Độc Lập.

Chuyến thăm của lãnh tụ Cuba Fidel Castro đến tuyến lửa Quảng Bình - Vĩnh Linh - Quảng Trị là sự kiện chính trị có ý nghĩa rất sâu sắc đối với quan hệ 2 nước Việt Nam - Cuba. Vượt qua thông lệ ngoại giao thông thường và khói lửa đạn bom, nhà lãnh đạo Cuba muốn trực tiếp bày tỏ sự sẻ chia, đồng cảm với những mất mát, đau thương của người dân bởi chiến tranh, tình cảm sâu nặng, sự giúp đỡ chân tình, sự ủng hộ cao nhất và hiệu quả nhất của cá nhân ông và đất nước Cuba dành cho Việt Nam, đặc biệt là sự nghiệp giải phóng miền Nam, tiếp thêm sức mạnh và niềm tin cho nhân dân và quân giải phóng ở Quảng Trị cũng như cả miền Nam Việt Nam trong giai đoạn đấu tranh mới. Fidel Castro luôn “coi việc được tham gia xây dựng lại Việt Nam là một niềm vinh dự đối với mình”. Trở về từ chiến tuyến lịch sử, lãnh tụ Fidel thực hiện ngay những cam kết đối với Việt Nam, đó là giúp Việt Nam xây dựng các công trình phục vụ công cuộc cuộc tái thiết đất nước Việt Nam sau chiến tranh. Riêng tại tỉnh Quảng Trị, có những công trình đậm dấu ấn và tình nghĩa của đất nước Cuba như cầu treo Đakrông, cầu treo Bến Tắt đã được chuyên gia của Cuba thiết kế, xây dựng.

Đằng sau chuyến thăm lịch sử này, cũng như hàm sâu trong khẩu hiệu “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình!”, là sự khẳng định mạnh mẽ tình đoàn kết của Cuba đối với Việt Nam trước nhiệm vụ lịch sử mới là tái thiết, xây dựng miền Bắc xã hội chủ nghĩa, tiến tới hoàn thành sự nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, thể hiện lập trường kiên định và ý chí của Cuba luôn sẵn sàng ủng hộ vô tư, đáp ứng không điều kiện, đúng lúc và đúng yêu cầu, đối với cách mạng miền Nam nói riêng và Việt Nam nói chung trong mỗi thời khắc lịch sử.

Việt Nam - Cuba: Biểu tượng của tình đoàn kết quốc tế

Hơn 60 năm qua kể từ khi Việt Nam và Cuba thiết lập quan hệ ngoại giao (ngày 2-12-1960), quan hệ hữu nghị đặc biệt giữa 2 Đảng, 2 Nhà nước và nhân dân 2 nước Việt Nam - Cuba luôn trở thành biểu tượng của tình đoàn kết quốc tế trong sáng. Trong suốt những năm tháng đó, vượt qua mọi cách trở về không gian và thời gian, 2 nước luôn dành cho nhau tình cảm đặc biệt, trở thành mối quan hệ gắn bó bền chặt, thủy chung, trong sáng. Cuba là nước Mỹ Latin đầu tiên thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (tháng 12-1960), cũng là nước đầu tiên trên thế giới công nhận Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam (tháng 12-1961) và thành lập Ủy ban Toàn quốc đoàn kết với nhân dân miền Nam Việt Nam (tháng 9-1963). Cuba cũng là một trong những nước đầu tiên thiết lập quan hệ ngoại giao với Chính phủ Cách mạng lâm thời miền Nam Việt Nam, đồng thời đặt Đại sứ quán trong vùng giải phóng miền Nam Việt Nam (Tây Ninh, tháng 7-1967).

Trong những năm tháng chiến tranh, mặc dù còn nhiều khó khăn, song Đảng, Nhà nước và nhân dân Cuba luôn đồng hành cùng nhân dân Việt Nam. Cuba là nước đi tiên phong và mạnh mẽ nhất trong phong trào thế giới ủng hộ Việt Nam trong sự nghiệp đấu tranh cách mạng, thống nhất đất nước. Sự ủng hộ chí nghĩa, chí tình đó không chỉ qua những lời nói, phát biểu, đấu tranh trên các mặt trận, diễn đàn trong nước, khu vực và quốc tế, các phong trào quần chúng rộng rãi, những cuộc hội thảo, mít tinh, tuần hành đường phố, mà còn bằng sự ủng hộ thiết thực, trực tiếp, hiệu quả về vật chất đối với nhân dân Việt Nam. Một số công trình quan trọng như Khách sạn Thắng Lợi (Hà Nội), Bệnh viện Việt Nam - Cuba ở Ðồng Hới (Quảng Bình), tuyến đường nhựa chất lượng cao Xuân Mai - Sơn Tây - Ba Vì, và nhất là “Con đường huyền thoại” chi viện cho quân và dân miền Nam trên chiến trường,... đều in dấu ấn ủng hộ, giúp đỡ hết lòng mà Cuba luôn dành cho Việt Nam. Tình đoàn kết và sự ủng hộ quý báu của Cuba trên cả 3 mặt trận kinh tế, chính trị và ngoại giao vào thời điểm quyết định có ý nghĩa lớn là nguồn cổ vũ mạnh mẽ đối với nhân dân Việt Nam trong sự nghiệp cách mạng xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đối với Việt Nam, việc đoàn kết, giúp đỡ Cuba là tình cảm, trách nhiệm và nghĩa vụ quốc tế, xuất phát từ truyền thống, đạo lý của dân tộc. Đoàn kết với Cuba là một mệnh lệnh trong trái tim của mỗi người Việt Nam. Trong những thời điểm khó khăn nhất của cách mạng Cuba, Việt Nam luôn sẻ chia, giúp đỡ, ủng hộ Cuba, thể hiện trong những bước phát triển quan hệ hợp tác song phương ở các cấp độ và trên các lĩnh vực, góp phần thúc đẩy quá trình thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2030 của Cuba. Trong công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc trước đây và trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa ở mỗi nước ngày nay, 2 nước luôn sát cánh bên nhau, là biểu tượng cao đẹp của mối quan hệ đặc biệt, hiếm có, là hình mẫu của quan hệ quốc tế trong thời đại ngày nay.

Trong những ngày tháng 9-2023, Việt Nam và Cuba tổ chức nhiều hoạt động kỷ niệm chuyến thăm của lãnh tụ Fidel Castro đến “vùng đất lửa” Quảng Trị. Ký ức về những thời khắc đặc biệt của 50 năm trước vẫn vẹn nguyên trong tâm trí của người dân 2 nước, như nhắc nhở thế hệ trẻ tiếp tục kế tục truyền thống của tình đoàn kết anh em, thủy chung, mẫu mực Việt Nam - Cuba./.