Chỉ trong hơn 1 thập niên, số dặm và tốc độ của ĐSCT Trung Quốc đã đạt đến đỉnh cao trên thế giới. Sự phát triển nhanh chóng của ĐSCT Trung Quốc không chỉ làm thay đổi mô hình giao thông quốc gia, mà còn là động lực phát triển kinh tế và là chất xúc tác cho sự thay đổi xã hội. 

Nó kết nối các thành phố nhộn nhịp với các ngôi làng xa xôi, rút ngắn khoảng cách giữa thời gian và không gian, giúp cuộc sống của người dân thuận tiện hơn và nền kinh tế thịnh vượng hơn.

Mạng lưới đường sắt cao tốc lớn nhất thế giới

Sự phát triển của ĐSCT Trung Quốc được hưởng lợi từ sự hỗ trợ mạnh mẽ của các chính sách quốc gia và nền tảng kinh tế vững chắc. Không giống các cường quốc khác như Mỹ, Nga và Ấn Độ, Trung Quốc đã chứng minh được những lợi thế độc đáo trong xây dựng ĐSCT. Lý do cốt lõi khiến các cường quốc khác không thể xây dựng ĐSCT nhanh như Trung Quốc nằm ở hệ thống chính trị và cơ cấu xã hội của Trung Quốc. 

Chính phủ Trung Quốc có thể tập trung nguồn lực và quyền lực, nhanh chóng quyết định và thực hiện các dự án cơ sở hạ tầng lớn trong thời gian ngắn. Ở các quốc gia khác, môi trường chính trị phức tạp, lợi ích địa phương và các vấn đề về tài chính đã làm chậm tiến độ xây dựng ĐSCT.

Tập đoàn Đường sắt quốc gia Trung Quốc cho biết, trong 11 tháng đầu năm 2024, nước này đã đầu tư vốn vào tài sản cố định trong lĩnh vực đường sắt lên đến 711,7 tỷ nhân dân tệ (NDT - khoảng 98 tỷ USD), tăng 11,1% so với cùng kỳ năm ngoái. Qua việc thúc đẩy xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng đường sắt chất lượng cao, Trung Quốc đã phát huy tác dụng của đầu tư đường sắt đối với toàn xã hội.

Lý Kính Vĩ (Li Jingwei) - Phó Chủ nhiệm Ban Phát triển và Cải cách của Tập đoàn Đường sắt quốc gia Trung Quốc - nhấn mạnh: “kể từ năm 2012, việc mở rộng ĐSCT của Trung Quốc đã được đẩy mạnh, với trung bình hơn 3.000km ĐSCT mới được đưa vào hoạt động hằng năm”. 

Đến nay, mạng lưới ĐSCT của Trung Quốc hiện chiếm hơn 70% tổng số ĐSCT của cả thế giới. Trong số này, các tuyến hoạt động ở tốc độ 300 - 350km/h bao phủ 20.000km (43%), trong khi các tuyến hoạt động ở tốc độ 200 - 250km/h bao phủ 26.000km (57%).

Theo những số liệu thống kê mới nhất, chỉ trong 1 ngày, mạng lưới đường sắt của Trung Quốc vận chuyển hơn 10 triệu hành khách, trở thành hệ thống đường sắt bận rộn nhất trên toàn cầu. Các dịch vụ nhộn nhịp này chứng minh sức sống của đất nước Trung Quốc: mạng lưới đường sắt tiếp cận 99% các thành phố trên cả nước, với mỗi thành phố có dân số trên 200.000 người; mạng lưới ĐSCT bao phủ 96% các thành phố, với mỗi thành phố có dân số vượt quá 500.000 người.

Trong 11 tháng đầu năm 2024, Tập đoàn Đường sắt quốc gia Trung Quốc cho biết đã vận chuyển tổng cộng 4,008 tỷ lượt hành khách. Đây là lần đầu tiên lượng hành khách được vận chuyển bằng đường sắt hằng năm ở Trung Quốc vượt mốc 4 tỷ lượt. Ngoài ra, hơn 3.300 nhà ga hành khách đã được xây dựng và đưa vào sử dụng, trong đó có hơn 1.300 nhà ga ĐSCT.

An toàn nhất thế giới

Tập đoàn Đường sắt quốc gia Trung Quốc luôn tuân thủ nguyên tắc đặt con người và an toàn tính mạng lên hàng đầu, chú trọng phát triển chất lượng cao, an toàn cao và nhấn mạnh phòng ngừa và kiểm soát rủi ro.

Lục Hải Châu - Phó Chủ nhiệm Ban Vận tải của Tập đoàn Đường sắt quốc gia Trung Quốc - cho biết, so với các tuyến đường sắt khác trên thế giới, đường sắt của Trung Quốc có đặc điểm là quãng đường hoạt động dài, tốc độ cao, mật độ vận chuyển cao, tổ chức và môi trường vận hành giao thông phức tạp, trách nhiệm an toàn và áp lực an toàn cũng lớn hơn. 

Kể từ năm 2012, ngành đường sắt Trung Quốc đã chi gần 1.000 tỷ NDT (hơn 141 tỷ USD) để bảo đảm sản xuất an toàn. Ngành này sử dụng rộng rãi các công nghệ tiên tiến như cảnh báo sớm động đất, phòng ngừa và giảm nhẹ thiên tai..., đẩy nhanh việc xây dựng hệ thống bảo đảm an toàn đường sắt hiện đại, có độ tin cậy cao, nghiên cứu và phát triển một số hệ thống giám sát và phát hiện toàn diện chuyên nghiệp, xây dựng các hệ thống phòng ngừa và giảm nhẹ thiên tai khác để bảo đảm sự vận hành ổn định, liên tục, an toàn đường sắt.

Đáng chú ý, kể từ năm 2012, không có tai nạn giao thông đường sắt lớn nào xảy ra ở Trung Quốc. Năm 2023, tổng số vụ tai nạn giao thông đường sắt và tử vong ở nước này giảm lần lượt 75% và 79% so với năm 2012, trở thành tuyến đường sắt an toàn nhất thế giới.

Hiệu quả kinh tế

Việc mở rộng mạng lưới ĐSCT của Trung Quốc đã tạo điều kiện thuận lợi rất lớn cho cư dân ở các vùng xa xôi, cho họ cơ hội rời khỏi quê hương và hòa nhập vào xã hội hiện đại. Điều này không chỉ nâng cao trình độ phát triển kinh tế của các khu vực này, mà còn cải thiện mức sống của cư dân địa phương.

Theo các chuyên gia, điều quan trọng nhất là ĐSCT có thể thúc đẩy các khu vực dọc tuyến phát triển kinh tế, ví dụ như ngành chế tạo, du lịch, nông nghiệp... Các thống kê cho thấy tốc độ tăng trưởng GDP của các thành phố dọc theo ĐSCT nhìn chung cao hơn so với các thành phố không có ĐSCT. 

Ví dụ, ĐSCT hằng năm đầu tư 100 triệu NDT (khoảng 14,2 triệu USD), nhưng có thể mang lại cho GDP 2 - 3 tỷ NDT (khoảng 285 - 427 triệu USD) và hơn 600 vị trí việc làm.

Các chuyên gia cũng khẳng định rằng mạng lưới ĐSCT của Trung Quốc đã đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế - xã hội của Trung Quốc, điều này chủ yếu được phản ánh trong 4 khía cạnh: 

Thứ nhất, mạng lưới ĐSCT rút ngắn đáng kể khoảng cách thời gian và không gian, tạo điều kiện thuận lợi cho việc đi lại của người dân. Trung Quốc là một đất nước rộng lớn, ĐSCT giúp làm giảm đáng kể khoảng cách thời gian và không gian, đồng thời tăng cường kết nối giữa các khu vực. 

Hình thức đi du lịch ở Trung Quốc nhờ đó cũng trải qua những thay đổi sâu sắc, và “ngồi tàu cao tốc ngắm Trung Quốc” đã trở thành trải nghiệm thú vị của rất nhiều du khách. Ví dụ, đi bằng ĐSCT từ Bắc Kinh đến Thượng Hải, một trong những tuyến ĐSCT nhộn nhịp nhất của Trung Quốc, dài khoảng 1.318km, chỉ mất 4,5 giờ. Từ Bắc Kinh đến Thâm Quyến, dài khoảng 2.200km, mất khoảng 8 - 10,5 giờ. Hoặc từ Thượng Hải đến Thâm Quyến, dài khoảng 1.600km, chỉ mất khoảng 6,5 giờ.

Thứ hai, mạng lưới ĐSCT tăng cường kết nối liên khu vực và thúc đẩy phát triển hài hòa giữa các khu vực. ĐSCT đã tăng cường trao đổi giữa các khu vực phía Đông, Trung, Tây và Đông Bắc, thúc đẩy hiệu quả sự phát triển hội nhập của các khu vực của Bắc Kinh - Thiên Tân - Hà Bắc, đồng bằng sông Trường Giang, Khu Vịnh lớn Quảng Đông - Hồng Kông - Ma Cao (Trung Quốc) và các khu vực khác, tăng cường kết nối giữa các khu vực đô thị, thúc đẩy hội nhập đô thị và nông thôn, thúc đẩy hiệu quả sự phát triển đồng bộ của kinh tế và xã hội khu vực.

Thứ ba, mạng lưới ĐSCT thúc đẩy sự phát triển các ngành nghề dọc theo tuyến đường. ĐSCT đã thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế du lịch và sinh ra các ngành nghề mới và mô hình mới như “ĐSCT + du lịch”. Sau khi mở tuyến ĐSCT Trương Gia Giới - Cát Thủ - Hoài Bắc, lượng khách du lịch đổ về các khu danh lam thắng cảnh của những địa phương mà tuyến đường sắt này đi qua như Trương Gia Giới, Phượng Hoàng cổ trấn tăng mạnh.

Thứ tư, mạng lưới ĐSCT được kết nối tốt đã làm cho hiệu quả hoạt động của toàn xã hội cao hơn, tổ chức lại các yếu tố sản xuất thuận tiện hơn, tạo động lực mới cho sự phát triển kinh tế và xã hội của Trung Quốc.

Trong tương lai, ĐSCT của Trung Quốc đặt mục tiêu tiếp tục mở rộng, với kế hoạch đạt được chu kỳ di chuyển 3 giờ đồng hồ giữa các thành phố lớn trên khắp cả nước vào năm 2035. Trung Quốc cũng đang tích cực quảng bá công nghệ và kinh nghiệm ĐSCT ở nước ngoài, thực hiện các dự án ĐSCT ở nhiều quốc gia và khu vực, tiếp tục nâng cao ảnh hưởng toàn cầu của ĐSCT Trung Quốc.

Có thể nói, sự phát triển của ĐSCT Trung Quốc không chỉ là câu chuyện về giao thông; nó phản ánh tốc độ phát triển quốc gia và chuyển đổi xã hội. Sự tiện lợi và thách thức mà ĐSCT mang lại là hiện tượng tất yếu trong quá trình hiện đại hóa. ĐSCT sẽ hòa nhập sâu hơn vào cuộc sống của mọi người trong tương lai và làm thay đổi diện mạo của đất nước Trung Quốc, đồng thời đang viết nên một chương mới trong lịch sử giao thông của con người với tốc độ và quy mô vô song của nó./.