Đồng chí PGS. TS, Nguyễn Ngọc Hà - Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản chủ trì Tọa đàm.

Tham dự Tọa đàm có đại diện lãnh đạo báo chí Trung ương và địa phương, cùng các chuyên gia, nhà nghiên cứu trong lĩnh vực truyền thông, công nghệ và chuyển đổi số.

Phát biểu khai mạc Tọa đàm, PGS. TS, Nguyễn Ngọc Hà khẳng định: Việc chuyển đổi số báo chí không chỉ là yêu cầu tất yếu của thời đại công nghệ mà còn là nhiệm vụ chính trị quan trọng, nhằm nâng cao năng lực tuyên truyền, phục vụ hiệu quả công tác xây dựng Đảng, quản lý nhà nước, phát triển kinh tế - xã hội. Trong xu thế thông tin đa chiều, báo chí cách mạng Việt Nam cũng cần chủ động thích ứng, đổi mới sáng tạo, phát huy vai trò là lực lượng xung kích trên mặt trận tư tưởng - văn hóa của Đảng.

Chuyên trang điện tử Hồ sơ sự kiện của Tạp chí Cộng sản là một trong những chuyên trang chuyên sâu, có định hướng chính luận, phản ánh những vấn đề thời sự trong nước và quốc tế. Sau khi chính thức khai trương đi vào vận hành ngày 8-8-2023, chuyên trang điện tử Hồ sơ sự kiện tại địa chỉ https://hssk.tapchicongsan.org.vn được duy trì hoạt động thường xuyên, bước đầu thu hút sự chú ý của bạn đọc. Việc đổi mới nội dung, giao diện, phương thức thể hiện của chuyên trang trong bối cảnh chuyển đổi số là bước đi quan trọng nhằm đáp ứng nhu cầu tiếp nhận thông tin của bạn đọc hiện đại, đồng thời khẳng định vai trò của Tạp chí Cộng sản trong chuyển đổi số báo chí. Không gian của Chuyên trang rộng mở, linh hoạt trong chiều cạnh phản ánh, là “cánh tay nối dài” của ấn phẩm in Chuyên san Hồ sơ sự kiện song cũng cần có sự phân định tương đối giữa ấn phẩm in và ấn phẩm chuyên trang điện tử. Vì vậy, Tạp chí Cộng sản mong nhận được những ý kiến trao đổi, đóng góp thiết thực từ các chuyên gia, lãnh đạo báo chí tại buổi Tọa đàm để tiếp tục hoàn thiện, đổi mới, phát huy vai trò của chuyên trang trong hệ sinh thái báo chí số.

Phát biểu tại Tọa đàm, đồng chí Nguyễn Ngọc Thanh - Trưởng Ban điện tử Báo Nhân Dân cho rằng, tiếp nối ấn phẩm Chuyên san Hồ sơ sự kiện ở phiên bản điện tử, nội dung của Chuyên trang điện tử Hồ sơ sự kiện mang tính “chuyên sâu của chuyên sâu”, bám sát và phân tích sâu, kịp thời giải mã được những vấn đề “nóng” trong nước và quốc tế. Tuy nhiên, chuyên trang cần tích hợp các công nghệ trong trình bày và sản xuất nội dung, làm chủ nền tảng số hơn nữa, không để bị tụt hậu trước làn sóng truyền thông xã hội. Đặc biệt lưu ý việc đổi mới giao diện và cách kể chuyện báo chí (storytelling) là chìa khóa để lan tỏa giá trị nội dung một cách hấp dẫn, hiện đại, mà vẫn bảo đảm chiều sâu tư tưởng, định hướng chính trị. Cần quan tâm đến từ khóa bài viết, coi đây là yếu tố then chốt giúp nâng cao khả năng tiếp cận, lan tỏa và hiệu quả truyền thông của tạp chí trong môi trường số.

Tiếp cận một cách cụ thể hơn ở góc độ nội dung, TS. Vũ Tuấn Anh - Trưởng khoa Truyền thông và Văn hóa đối ngoại, Học viện Ngoại giao nhận định: Trong hệ thống chuyên trang Hồ sơ sự kiện, 2 chuyên mục “Cửa sổ nhìn ra thế giới” và “Tư liệu - Giải mật” giữ vị trí quan trọng. Đây là nơi giúp độc giả Việt Nam nhìn ra bức tranh toàn cầu, hiểu rõ hơn vị thế, vai trò của Việt Nam trong thế giới đang thay đổi nhanh chóng, đồng thời khai mở những tư liệu lịch sử quý báu, giúp chúng ta hiểu sâu hơn về các sự kiện và quyết sách mang tính chiến lược. Các bài viết trong 2 chuyên mục hiện nay được đầu tư bài bản, phản ánh các chủ đề như chính sách đối ngoại, tình hình quốc tế, quan hệ giữa các nước lớn, cũng như các tư liệu lịch sử giải mật có giá trị học thuật cao với nguồn thông tin tin cậy. Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, toàn cầu hóa và cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, các chuyên mục này có ý nghĩa vô cùng thiết thực, không chỉ phục vụ nghiên cứu, mà còn giúp định hướng nhận thức cho thế hệ trẻ Việt Nam trong quá trình hội nhập, khẳng định bản lĩnh dân tộc trên trường quốc tế.

Tuy nhiên, cách thể hiện nội dung hiện nay vẫn còn thiên về hàn lâm, chưa thật sự hấp dẫn đối với độc giả trẻ. Việc lan tỏa bài viết trên nền tảng số và mạng xã hội còn khiêm tốn, dẫn đến khoảng cách tiếp cận với giới trẻ hiện đại - những người đang quan tâm đến thời cuộc nhưng cần hình thức truyền tải năng động, gần gũi hơn. Theo đó, Chuyên trang nên đổi mới hình thức thể hiện như chuyển hóa các bài viết học thuật thành chuyên đề đa phương tiện: video ngắn, đồ họa thông tin, bản đồ chiến lược, hoặc podcast đối thoại giữa chuyên gia và sinh viên. Mỗi chủ đề quốc tế hoặc tư liệu lịch sử có thể được minh họa bằng hình ảnh, dòng thời gian, trích đoạn tư liệu gốc, giúp người đọc “sống lại” cùng câu chuyện.

Đồng chí Nguyễn Anh Vũ - Tổng Biên tập Báo Văn hóa cho rằng: về nội dung, Chuyên trang hiện đang đi rất đúng hướng. Trong bối cảnh báo chí chuyển mạnh sang mô hình số, Chuyên trang cần đầu tư hơn nữa về nội dung, tập trung vào các nội dung chuyên sâu, có giá trị nghiên cứu và tham khảo cao, từ đó nghiên cứu thêm mô hình thu phí đọc bài đối với các nội dung chuyên sâu đó. Việc này không chỉ giúp khẳng định thương hiệu, nâng tầm vị thế của Hồ sơ sự kiện như một chuyên trang mang tính chuyên sâu đặc thù, mà còn góp phần tạo nguồn lực tái đầu tư cho chất lượng nội dung. Cùng với đổi mới giao diện và công nghệ, chú trọng hơn nữa đến chiều sâu thông tin, giá trị phân tích, tính dự báo chính là những yếu tố làm nên sức cạnh tranh và uy tín của Tạp chí trong kỷ nguyên số.

Họa sĩ Trần Việt Anh (Báo Dân Việt) nhận định: về tổng quan, Chuyên trang còn thiếu hình ảnh đại diện, giao diện chưa “bắt mắt”; đăng tải nhiều thông tin nhưng trình bày chưa thực sự gây cuốn hút; các chuyên mục cũng chưa thực sự thể hiện được cá tính riêng, dấu nét riêng của từng chuyên mục... Chuyên trang chưa có phần tương tác với độc giả, trong khi xu thế báo chí hiện nay, việc tương tác với tác giả, bài viết ngày càng trở nên phổ biến, với các tờ báo lớn đây cũng là giá trị để phát triển.

Do đó, Chuyên trang nên thay đổi giao diện theo hướng hiện đại, tăng cường tương tác, thêm bộ phận làm podcast và video. Có nhận diện riêng và rõ ràng cho một số chuyên mục đinh của tạp chí. Tăng cường sử dụng các công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) như Gemini Deep Research hay Chat GPT để tổng hợp dữ liệu và dùng các công cụ AI này để tạo những biểu đồ, sơ đồ tự động, có thể tương tác với độc giả. Tăng cường các hình ảnh đồ họa trực quan sinh động, đồ họa dữ liệu, số liệu được trình bày nhiều hơn, đem đến sự rõ ràng và mạch lạc hơn cho độc giả. Đặc biệt, triển khai các dạng bài chuyên đề sâu, nên có thêm sự tham gia của lập trình code, để có được những tác phẩm chất lượng hơn, dễ tiếp cận hơn, và thuyết phục hơn.

Tại tọa đàm, các đại biểu thảo luận nhiều vấn đề cốt lõi: Làm thế nào để đổi mới nội dung chuyên sâu đồng thời với ứng dụng AI, phân tích dữ liệu (Data Analytics) và công nghệ đa phương tiện (multimedia) trong sản xuất nội dung báo chí? Làm thế nào để vừa mở rộng phương thức truyền tải bằng công nghệ hiện đại, vừa giữ vững bản sắc báo chí cách mạng, giữ được bản sắc riêng, lại tránh chồng lấn với các ấn phẩm của cơ quan báo chí khác; trong khi cách thức trình bày, thiết kế giao diện phải thân thiện với người dùng, phù hợp với chuẩn công nghệ mới.

Nhiều ý kiến của các chuyên gia cũng bày tỏ tầm quan trọng của công nghệ truyền thông mới trong sản xuất nội dung, đồng thời nhấn mạnh chuyển đổi số báo chí không chỉ dừng ở việc số hóa quy trình sản xuất tin bài, mà là chuyển đổi toàn diện về tư duy, phương thức vận hành, mô hình tổ chức và cách tiếp cận độc giả. Báo chí chuyển đổi số cần coi người đọc là trung tâm, lấy dữ liệu làm nền tảng, công nghệ làm công cụ, nội dung làm cốt lõi. Mỗi chuyên trang, chuyên mục phải trở thành một không gian thông tin mở, thân thiện, tin cậy, có tính tương tác cao.

Các ý kiến cũng đề cập đến thách thức trong chuyển đổi số, đặc biệt là vấn đề nhân lực và nguồn lực tài chính. Chuyển đổi số báo chí đòi hỏi đội ngũ cán bộ, phóng viên, biên tập viên phải được đào tạo liên tục về kỹ năng công nghệ, đồng thời có tư duy đổi mới sáng tạo, thích ứng nhanh với các nền tảng mới. Việc cân đối giữa nội dung chuyên đề - chính luận với tính đa phương tiện, ngắn gọn, hấp dẫn cũng là yêu cầu khó, cần có định hướng, chiến lược rõ ràng.

Kết luận tọa đàm, đồng chí Nguyễn Tri Thức - Ủy viên Ban Biên tập, Giám đốc Trung tâm Chuyên đề và Truyền thông Phát hành khẳng định: Tạp chí Cộng sản luôn xác định chuyển đổi số là nhiệm vụ trọng tâm, gắn với đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, đa dạng hóa các ấn phẩm nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả tuyên truyền của cơ quan lý luận, chính trị hàng đầu của Đảng. Đổi mới chuyên trang Hồ sơ sự kiện không chỉ là cải tiến kỹ thuật hay hình thức thể hiện, mà còn là bước chuyển về tư duy báo chí, hướng tới phục vụ bạn đọc tốt hơn, đồng thời mở rộng không gian tác động của ấn phẩm, với những chuyên mục mới được mở phù hợp với báo chí hiện đại, đáp ứng nhu cầu thông tin lý luận, phản ánh các vấn đề kinh tế - xã hội của đất nước, đa dạng hóa các phương thức bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới, lan tỏa tư tưởng, đường lối của Đảng sâu rộng, hiệu quả hơn.

Tiếp thu ý kiến của các chuyên gia, lãnh đạo báo chí tại Tọa đàm, đồng chí Nguyễn Tri Thức khẳng định: các ý kiến tại Tọa đàm là cơ sở quan trọng để Ban Biên tập Tạp chí Cộng sản tiếp tục hoàn thiện mô hình vận hành chuyên trang điện tử, góp phần hiện thực hóa mục tiêu xây dựng nền báo chí chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại, lan tỏa mạnh mẽ giá trị của nền báo chí cách mạng Việt Nam trong kỷ nguyên số./.