Thực trạng một số tạp chí trên thế giới

Thu phí đọc tạp chí điện tử (Subscriptions)

Việc thu phí khi đọc tạp chí điện tử không còn xa lạ ở các nền báo chí phương Tây, đặc biệt là những quốc gia sở hữu ngành công nghiệp báo chí thành công vang dội như Mỹ hay Anh sau cuộc suy thoái kinh tế. Tuy nhiên, sự xuất hiện của đại dịch COVID-19 trong 2 năm vừa qua càng nhấn mạnh thêm sự phổ biến của chiến lược này. Nghiên cứu mới nhất từ Digiday đã chỉ ra doanh thu từ người đọc là một yếu tố then chốt nhất cho các nhà xuất bản trong năm 2020. Ví dụ như nhà xuất bản Dennis ghi nhận tỷ lệ đăng ký ấn phẩm tăng khoảng 9% trong thời kỳ đại dịch COVID-19, tờ The Week Journal tăng khoảng 23% và tờ Cyclist tăng tới 39%. Việc thu phí đọc tạp chí điện tử mới trở nên bùng nổ mạnh mẽ, với những con số doanh thu tăng chóng mặt trong khoảng thời gian giãn cách xã hội, điều này gợi mở ra nhiều câu hỏi trong ngành công nghiệp báo chí hậu đại dịch toàn cầu.

Sự tác động của đại dịch COVID-19 và xu thế chuyển đổi số mạnh mẽ lên hành vi người dùng đã biến các nhà xuất bản khó có thể tồn tại chỉ bằng doanh thu quảng cáo, thay vào đó, những năm qua đã chứng kiến xu hướng người dùng trả phí cho những nội dung cao cấp hơn mà họ quan tâm, đồng thời gia tăng trải nghiệm với những trang tạp chí không chứa quảng cáo. Do vậy, các “ông lớn” trong giới xuất bản thời gian vừa qua không ngừng chi mạnh để phát triển và đầu tư nhiều hơn cho những nội dung sáng tạo và mang tính chuyên sâu hơn theo đúng mối quan tâm của từng nhóm khán giả mục tiêu.

Sự tồn tại bền bỉ của tạp chí in

Khác với báo in, tạp chí in là một trong những loại hình báo chí hy hữu vẫn chứng kiến lượng tiêu thụ đáng kể trong thời đại công nghệ như hiện nay. Ngay cả khi CEO của tờ The New York Times cho rằng báo in sẽ biến mất vĩnh viễn trong vòng 20 năm tới, những đặc điểm vượt trội của tạp chí in chính là yếu tố then chốt khiến loại hình này còn tồn tại được trong rất nhiều năm sắp tới. Khác với tính chất “nóng”, thời sự như báo in, tạp chí được coi là một ấn phẩm có thể lưu giữ được về lâu dài và mang giá trị cao.

Sự gia tăng hoạt động trên các nền tảng mạng xã hội

Công nghệ càng phát triển, con người càng có nhiều cơ hội để tiếp cận với tin tức mới và các nội dung mà họ tìm kiếm từ nhiều nguồn, đặc biệt là những trang mạng xã hội thường dùng, như Facebook, Twitter... Các tờ tạp chí nếu chỉ giữ những mô hình cũ như bản in hay thậm chí là bản trực tuyến trên các website thì cũng khó có thể lôi kéo người đọc quan tâm và đăng ký. Các tờ tạp chí hiểu rằng, họ cần phải luôn thay đổi và thích nghi để đáp ứng nhu cầu của bạn đọc thay vì giữ khư khư mô hình cũ.

Trong một cuộc khảo sát vào tháng 3-2020 đối với người dùng mạng xã hội ở Mỹ, 43,1% số người được hỏi nói rằng nếu bị giam giữ trong nhà của họ trong thời kỳ COVID-19, họ sẽ sử dụng Instagram nhiều hơn. YouTube và Facebook cũng là những nền tảng xã hội phổ biến mà người dùng ước tính sẽ tăng mức sử dụng của họ trong thời gian ở nhà. Nhiều quận và thành phố ở Mỹ đã kêu gọi người dân ở nhà trong đại dịch coronavirus toàn cầu và sau đó, người dùng Internet chuyển sang các nền tảng video kỹ thuật số và video theo yêu cầu để giúp họ giải trí.

Có thể thấy, để tiếp cận với đa dạng bạn đọc, các tờ tạp chí đã và đang hoạt động nhiều hơn trên các nền tảng mạng xã hội, nơi có thể tìm thấy nhiều công chúng nhất, thay vì chỉ phát triển nền tảng website truyền thống. Hiện tại, hầu hết các nội dung trên các kênh mạng xã hội của các tờ tạp chí thường là chia sẻ lại những tin tức chính, đang thu hút nhiều sự quan tâm của bạn đọc và cuối cùng là dẫn đến link nội dung chi tiết trên trang website, với tần suất cập nhật gần như là hàng giờ (trung bình 1 giờ/1 bài trên Facebook của The Economist). Tuy nhiên, với các nền tảng sản xuất video như YouTube hay TikTok sẽ phụ thuộc vào đối tượng độc giả cũng như độ dài của tin tức, nội dung. Ví dụ, nội dung trên Youtube thường là những nội dung bình luận, phân tích dài nhằm phục vụ đối tượng công chúng muốn nghiên cứu sâu, tìm hiểu kỹ về chủ đề đó. Nội dung trên TikTok thường nhanh, đi vào trọng tâm, đặc biệt thu hút đối tượng giới trẻ, chỉ muốn nắm thông tin chính thay vì nghe phân tích dài dòng.

Thời trang, người nổi tiếng, phong cách sống, du lịch là những nội dung có thể dễ tiếp cận với công chúng trên các trang mạng xã hội, đặc biệt là những trang chuyên về hình ảnh như Instagram. Tuy nhiên, các tờ tạp chí tin tức về chính trị, kinh tế, xã hội cũng đã dần xây dựng các nội dung phù hợp hơn để tăng sự thích thú, hấp dẫn hơn.

Một số xu hướng phát triển của các tờ tạp chí quốc tế trong thời gian tới

Sự “nhúng tay” của trí tuệ nhân tạo trong sáng tạo nội dung

Việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong sản xuất các nội dung báo chí đã trở thành một xu thế ngày càng phổ biến trong thập niên này. Gartner - công ty nghiên cứu và tư vấn công nghệ thông tin hàng đầu thế giới - đã dự đoán khoảng 20% nội dung trên thế giới sẽ được sản xuất bởi AI vào cuối 2018, con số này dường như đã trở thành sự thật. Các chương trình AI trong việc sản xuất các loại hình báo chí dạng ngắn (short-form) đang ngày càng thu hút được sự chú ý của các nhà xuất bản, một số chương trình tiêu biểu, như Heliograf, Wordsmith, Quill và Bertie. Bởi nhiều ưu thế vượt trội mà nó đem lại, các “ông lớn” xuất bản trên thế giới đang ngày càng cho phép sự “nhúng tay” của AI trong sản phẩm của mình. Hiện nay, các nhà xuất bản tạp chí đã bắt đầu sử dụng AI và áp dụng đa dạng nhiều công nghệ máy tính trong quá trình xuất bản. Ví dụ như việc phân tích các bản thảo nội dung trong quá trình kiểm tra đạo văn, biên tập ở mức cơ bản bao gồm kiểm tra ngữ pháp, chính tả, hoặc thậm chí phức tạp hơn như áp dụng phong cách đặc trưng của tờ tạp chí đó vào văn bản. Trí tuệ nhân tạo cũng được áp dụng trong việc số hóa các bản in ấn cũ hoặc tự động tạo ra những video, podcast dựa trên những nội dung sẵn có từ trước. Có thể thấy, AI đã cho thấy một sự hiệu quả đáng gờm so với con người ở một số khâu trong quá trình xuất bản tạp chí.

Một ứng dụng mang tính đột phá của AI trong ngành công nghiệp báo chí là sự phân tích hành vi người dùng nhằm mục đích giúp các nhà xuất bản điều chỉnh nội dung hợp lý, từ đó, giữ chân và thu hút công chúng tiềm năng của mình. Tờ Harvard Business Review hay Popular Science là những ví dụ điển hình cho sự áp dụng này. Harvard Business Review giảm tần suất xuất bản khoảng 40%, nhưng lại chứng kiến sự gia tăng khoảng 10% trong số lượng người đăng ký tiêu dùng ấn phẩm. Popular Science cùng giảm tần suất xuất bản từ hàng tháng xuống hàng quý, song vẫn ghi nhận sự gia tăng trong tỷ lệ đăng ký tiêu thụ ấn phẩm. Sự thành công này được lý giải bằng việc áp dụng các công nghệ AI và học máy (machine learning) trong việc phân tích dữ liệu người dùng. Cụ thể, các nhà xuất bản sử dụng các chương trình máy tính để phát hiện ra nhu cầu tiêu thụ nội dung của người dùng và tìm ra điều gì khiến bạn đọc bị thu hút. Đây được coi là một “chiến lược” của nhiều tờ tạp chí hiện nay, việc đặt cược vào AI không chỉ góp phần tạo ra lợi nhuận mà còn đồng thời tiết kiệm rất nhiều nhân lực con người cho các tờ tạp chí.

Trí tuệ nhân tạo cũng được áp dụng rộng rãi trong marketing và việc tăng doanh thu quảng cáo. Đối với những tạp chí trực tuyến quốc tế, các nhà xuất bản sử dụng AI trong quá trình thu thập và phân tích dữ liệu hành vi của người truy cập. Từ đây, những tờ tạp chí này có thể dựa trên dữ liệu người dùng mà các cỗ máy phân tích để tạo ra và điều chỉnh hàng loạt nội dung và quảng cáo trên tạp chí sao cho phù hợp với nhóm người dùng đó. Các nhà phát triển ứng dụng cho những tạp chí này cũng tập trung áp dụng AI ngày càng nhiều nhằm mục đích gia tăng chất lượng cho trải nghiệm người dùng cá nhân.

Xu hướng chuyển đổi số trên diện rộng

Theo số liệu từ hãng nghiên cứu thị trường Statista, số lượng ấn phẩm tạp chí bản cứng (print magazines) đã giảm mạnh từ năm 2011 đến 2018. Cụ thể, trong khi số lượng bán ra vào năm 2011 là 820 triệu bản, con số này chỉ dừng lại ở 373,8 triệu bản vào năm 2018. Theo “World Press Trends 2020 - 2021 outlook” (tạm dịch: Triển vọng xu hướng báo chí thế giới 2020 - 2021), một xu hướng tất yếu trong mảng báo chí nói chung đó là việc trả phí cho các loại hình báo chí điện tử. Khi được hỏi về thay đổi nào đáng kể nhất cần được thực hiện trong những năm sắp tới, các nhà xuất bản đã đề cập tới chiến lược chuyển đổi số như một yếu tố đáng được xem xét nhất. Liệu COVID-19 và sự tăng đáng kể về doanh thu từ việc đăng ký các ấn phẩm tạp chí có tiếp diễn trong tương lai hay không vẫn là một câu hỏi còn bỏ ngỏ. Song, việc phân tích các loại hình tạp chí có thể gợi ý một vài những xu hướng trong tương lai gần. Ví dụ như những tạp chí tập trung vào tin tức (news) như The Economist hay The Week được cho là sẽ tiếp tục gia tăng doanh số và số lượng đăng ký, bất kể thế giới có rơi vào cuộc khủng hoảng gì đi chăng nữa. Trong khi một số lĩnh vực khác thậm chí phải dừng xuất bản, kể cả trong thời kỳ giãn cách. Bàn về xu hướng này, bà Mary Hogarth - chuyên gia truyền thông tại The Magazine Expert - chia sẻ: “việc tập trung vào đăng ký ấn phẩm (subscriptions) là một hướng đi kinh doanh tốt cho nhiều nhà xuất bản, đặc biệt trong việc ổn định nguồn tiền của tờ tạp chí”. Tuy nhiên, bà cũng chỉ ra rằng đăng ký ấn phẩm không quyết định tất cả thành công của một tờ tạp chí. Trong tương lai, một vài tạp chí sẽ đi được đường dài so với những tạp chí còn lại, do họ tập trung vào một số những lĩnh vực được người dùng quan tâm, đặc biệt là những tạp chí mang tính chuyên gia cao hay liên quan tới các lĩnh vực “nóng”, như kinh doanh, tài chính...

Mạng xã hội tiếp tục được tận dụng nhằm thu hút sự quan tâm của độc giả

Sau đại dịch COVID-19, xu hướng sử dụng mạng xã hội của con người ngày càng gia tăng với đa mục đích. Con người dần có xu hướng muốn trải nghiệm đa dạng các tiện ích chỉ trên một kênh mạng xã hội nhất định, từ việc giải trí, sáng tạo và kể cả là tiếp cận thông tin, tin tức. Các nhà xuất bản cho biết họ sẽ ít chú ý đến Facebook và Twitter trong năm nay và thay vào đó sẽ nỗ lực nhiều hơn vào Instagram, TikTok và YouTube - các mạng phổ biến với những người trẻ tuổi. Đây là xu hướng phù hợp với nhu cầu của người dùng, có thể gia tăng lượt tiếp cận và tăng khả năng đăng ký sử dụng với những trang thông tin hữu ích với họ.

Bên cạnh đó là podcast - một dạng nội dung dạng các tệp âm thanh kỹ thuật số có sẵn trên Internet và người dùng có thể tải về để nghe trên các thiết bị, như máy tính, điện thoại, máy tính bảng... Hiện nay, đây là một trong những hình thức truyền tải nội dung thu hút nhiều công chúng hơn là nền tảng video. Cụ thể, các nhà xuất bản nói rằng họ sẽ đầu tư nhiều tài nguyên hơn vào podcast và âm thanh kỹ thuật số (80%) cũng như bản tin email (70%) - 2 kênh đã chứng tỏ hiệu quả trong việc tăng lòng trung thành cũng như thu hút người đăng ký mới. Ngược lại, chỉ 14% nói rằng họ sẽ đầu tư vào giọng nói và chỉ 8% vào việc tạo các ứng dụng mới cho metaverse như VR (thực tế ảo) và AR (thực tế tăng cường).

Việc tiêu thụ âm thanh kỹ thuật số ngày càng tăng đã là một xu hướng trong một vài năm, được thúc đẩy bởi sự kết hợp của điện thoại thông minh, tai nghe tốt hơn và đầu tư vào podcast từ các nền tảng, như Spotify, Google và Amazon. Nhưng trong năm ngoái, chúng ta đã chứng kiến sự phát triển nhanh chóng của nhiều loại định dạng kỹ thuật số như các bài báo âm thanh, tóm tắt nhanh và tin nhắn âm thanh, cùng với các định dạng trực tiếp như âm thanh xã hội.

Nói một cách rộng rãi hơn, các nền tảng này đang đầu tư vào các công cụ cho phép người tiêu dùng tạo và chỉnh sửa các câu chuyện âm thanh ngắn của riêng họ - mang lại hiệu quả cho một lớp khác của nền kinh tế người sáng tạo. Facebook/ Meta đang xây dựng soundbites - một định dạng âm thanh ngắn, sáng tạo mới sẽ xuất hiện trên tất cả các sản phẩm của họ - một loại TikTok dành cho âm thanh./.

(HSSK 472: 10/6/2022)