Nền kinh tế đêm của Trung Quốc đang phát triển nhanh chóng nhờ vào các chính sách hiệu quả của Chính phủ (trong ảnh: Một khu chợ đêm tại Thủ đô Bắc Kinh, ngày 14-3-2023)_Ảnh: Reuters

   Cái cấu thành nền kinh tế đêm thực chất là hoạt động tiêu dùng của người dân thành thị từ 18 giờ tối đến 6 giờ sáng hôm sau. Các dữ liệu và khảo sát của Trung Quốc cho thấy sau giờ làm việc bình thường là “thời điểm vàng” đối với hoạt động tiêu dùng ở khu vực thành thị. Ví dụ, doanh số bán hàng của các trung tâm mua sắm lớn từ 18 giờ chiều đến 22 giờ tối chiếm hơn 50% tổng doanh số cả ngày tại Trung Quốc. Trên ứng dụng mua sắm trực tuyến Taobao, thời gian giao dịch cao điểm là từ 21 giờ đến 22 giờ, với lượng tiêu dùng chiếm hơn 36% tổng lượng tiêu dùng cả ngày. Ngoài ra, thời gian truy cập cao nhất trên các trang web video ngắn như TikTok và Kwai là từ 21 giờ đến 23 giờ. Các đơn đặt hàng đồ ăn, thức uống mang đi từ 22 giờ tối đến 1 giờ sáng hôm sau cũng tăng lên đáng kể. 

Sau khi dỡ bỏ những hạn chế đối với chính sách phòng dịch COVID-19, đồng thời nhờ các biện pháp kích thích linh loạt và thời tiết thuận lợi, nhiều thành phố ở Trung Quốc đã chứng kiến sự phục hồi mạnh mẽ của nền kinh tế đêm.

Chính sách linh hoạt

Do tính chất căng thẳng của công việc ở các thành phố và cuộc sống đô thị hối hả, những khoảng thời gian sau giờ làm việc đã trở thành thời điểm quan trọng để mọi người giảm bớt căng thẳng và đáp ứng các nhu cầu xã hội cũng như giải trí của họ. Trong bối cảnh nhiệt độ mùa hè tăng lên, nền kinh tế đêm cũng vậy. Theo Viện Du lịch Trung Quốc, hơn 200 thành phố trên cả nước đã triển khai các chương trình du lịch đặc biệt vào ban đêm. Các thành phố ở tỉnh Chiết Giang, miền Đông Trung Quốc, đang cung cấp những hoạt động cho khách du lịch vào ban đêm bao gồm hội chợ ẩm thực, trình diễn ánh sáng, biểu diễn và triển lãm. Ngoài các gian hàng và hội chợ đêm truyền thống, các cơ sở kinh doanh đêm mới cũng đang nổi lên.

Giáo sư Mã Lệ Lệ - Tiến sĩ kinh tế học của Trường Kinh tế và Quản lý thuộc Đại học Tây Bắc - cho biết, màn đêm mang đến tiềm năng tiêu dùng lớn khi mọi người cuối cùng cũng có thể sống “chậm” với guồng quay nhanh của nhịp sống đô thị, qua đó đóng vai trò tích cực trong việc thúc đẩy phục hồi kinh tế. Để nắm bắt những cơ hội do kinh tế đêm mang lại, chính quyền trung ương và địa phương đã đưa ra nhiều chính sách và biện pháp thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế đêm với mục tiêu mở rộng nhu cầu trong nước, thúc đẩy tiêu dùng và tăng việc làm.

 Đáng chú ý, các thành phố lớn ở Trung Quốc đã ban hành nhiều biện pháp trong những năm gần đây để thúc đẩy nền kinh tế đêm, trong đó Bắc Kinh, Thượng Hải, Quảng Châu, Thiên Tân và Trùng Khánh ban hành một số chính sách và phát triển các trung tâm tiêu dùng đẳng cấp thế giới để thúc đẩy nền kinh tế đêm. Các thành phố như Hàng Châu, Nam Kinh, Hợp Phì, Tây An, Thành Đô, Vũ Hán,... cũng giới thiệu nhiều hoạt động quảng cáo khác nhau để thúc đẩy tiêu dùng nền kinh tế đêm. Trên thực tế, nhiều thành phố tự hào về đời sống đêm phong phú và tận dụng nền kinh tế đêm thịnh vượng của họ để thu hút khách du lịch nước ngoài.

 Bên cạnh đó, Trung Quốc còn công bố các hướng dẫn về việc khai thác tiềm năng tiêu dùng của đất nước và thúc đẩy phục hồi tiêu dùng, với các biện pháp chi tiết để giải quyết những tắc nghẽn ngắn hạn và thúc đẩy sức sống tiêu dùng dài hạn. Theo Vạn Triết - Giáo sư tại Đại học Sư phạm Bắc Kinh - các hướng dẫn trên buộc nền kinh tế ban đêm có nhiều khả năng phát triển và nâng cấp hơn.

Bám sát các hướng dẫn này, nhiều tỉnh, thành của Trung Quốc đã ban hành những hướng dẫn riêng cùng với nhiều biện pháp kích cầu. Ví dụ, tỉnh Hồ Nam, miền Trung Trung Quốc, công bố hướng dẫn hỗ trợ cho các nhà hàng thiết lập khu vực ăn uống ngoài trời của họ. Chính sách này được nhiều chợ đêm ở Trường Sa -thủ phủ của Hồ Nam - mong đợi với hy vọng cải thiện doanh thu vào mùa hè. Tương tự như vậy, thành phố Tây An cũng đã ban hành các chính sách cho phép phố đi bộ và khu phức hợp thương mại kinh doanh ngoài trời và kéo dài thời gian mở cửa vào buổi tối.

Quản lý sáng tạo

 Để nâng cao hơn nữa sức sống và sức hấp dẫn của hoạt động tiêu dùng đêm, nhiều thành phố của Trung Quốc đã nỗ lực kết hợp kinh doanh với văn hóa, du lịch và thể thao theo những cách sáng tạo. Tại khu ẩm thực Thuận Đức nổi tiếng ở thành phố Phật Sơn của tỉnh Quảng Đông, miền Nam Trung Quốc, chính quyền địa phương giới thiệu những yếu tố mới như đồ chơi thiết kế và chợ thời trang để thu hút người dân địa phương và khách du lịch. Một loạt hoạt động kinh doanh thời thượng như trình diễn ánh sáng, lễ hội cắm trại, bán cốp ô tô và lễ hội của ban nhạc đường phố mang lại sức sống cho các tòa nhà lịch sử và tượng đài của Tây An vào buổi tối. Dự án chiếu sáng dọc theo sông Tương Giang ở Trường Sa khiến bến bờ Tây trở nên nổi tiếng hơn đối với người tiêu dùng và du khách khi vừa thưởng thức các món ngon trong gió đêm, vừa ngắm nhìn quang cảnh sông tuyệt đẹp.

Bên cạnh đó, còn có nhiều nỗ lực đã được triển khai để bảo đảm an toàn cho người dân vào ban đêm. Kể từ năm 2019, quận Thiên Tâm ở Trường Sa đã thành lập trung tâm dịch vụ kinh tế đêm đầu tiên trong tỉnh. Trung tâm này, với nhiều quan chức từ các cơ quan ban, ngành khác nhau vận hành, hoạt động từ 20 giờ tối đến 2 giờ sáng hôm sau. Cả chủ cửa hàng và người tiêu dùng đều có thể báo cáo các vấn đề như khiếu nại, mâu thuẫn cho nhân viên thường trực của trung tâm. Những trường hợp không thể xử lý ngay lập tức sẽ được bàn giao cho bộ phận liên quan vào ngày hôm sau. Giáo sư Mã Lệ Lệ nhận định: “nền kinh tế đêm đã trở thành một nguồn sinh lực trỗi dậy cho nền kinh tế Trung Quốc, một điểm tụ tập quan trọng để ổn định việc làm và là động cơ mạnh mẽ để kích thích phát triển kinh tế - xã hội”.

Theo Giáo sư Vạn Triết, sự thịnh vượng của nền kinh tế đêm cho thấy thị trường tiêu dùng của Trung Quốc có không gian phục hội cực lớn. Sự phát triển kinh tế đêm của Trung Quốc có thể mang lại nhiều cơ hội hơn cho các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ cũng như các nhóm kinh tế cá thể, theo đó cũng là một yếu tố bổ sung rất quan trọng cho việc làm.

Mục tiêu phía trước

Hiện nền kinh tế đêm cũng bị chi phối bởi các ngành dịch vụ như ăn uống, văn hóa, thể thao và giải trí, qua đó cùng nhau thúc đẩy sự phát triển toàn diện của ngành dịch vụ song song với tốc độ đô thị hóa ngày càng tăng. Sau khi dỡ bỏ những hạn chế do đại dịch COVID-19, nền kinh tế đêm của Trung Quốc có thể giúp tăng nguồn cung cho thị trường, thúc đẩy sự phát triển tích hợp của kinh doanh, du lịch, văn hóa, thể thao với các ngành dịch vụ khác.

Dữ liệu từ iiMedia Research cho thấy, tính đến cuối năm 2022, nền kinh tế đêm đã mang lại doanh thu hơn 40.000 tỷ nhân dân tệ (gần 6.000 tỷ USD), qua đó cho thấy tiêu dùng vẫn là động lực của tăng trưởng và lưu thông nội địa. Để bảo đảm sự phát triển bền vững của nền kinh tế đêm vào mùa hè, các chính quyền và doanh nghiệp phải cùng nỗ lực để tối ưu hóa môi trường tiêu dùng và tận dụng các biện pháp đổi mới sáng tạo để tăng tiêu dùng. Đầu tiên, để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng đa dạng của người dân trong nước và du khách nước ngoài, các dịch vụ như ăn uống, mua sắm, vui chơi giải trí, thể thao ngoài trời và du lịch nên được kết hợp với nền kinh tế đêm. Và các công nghệ thông tin tiên tiến như dữ liệu lớn, điện toán đám mây, Internet di động, trí tuệ nhân tạo và các mô hình kinh doanh mới nên được sử dụng để tạo ra các kịch bản sáng tạo trong nền kinh tế đêm để đáp ứng nhu cầu của người dân về cuộc sống chất lượng cao và thúc đẩy nền kinh tế đêm. Thứ hai, các thương hiệu trong nền kinh tế đêm cần được phát triển bằng cách học hỏi kinh nghiệm của các thành phố trên thế giới và thúc đẩy sự phát triển tích hợp của các lĩnh vực du lịch, văn hóa, thể thao, triển lãm và hội nghị. Thứ ba, cần tăng cường quản lý đô thị, hạ tầng và dịch vụ công cộng đô thị, vệ sinh môi trường, an sinh xã hội, quản lý giao thông. Bên cạnh đó, chính quyền có thể xem xét kéo dài thời gian mở cửa của các bảo tàng, thư viện và phòng hòa nhạc để thu hút nhiều du khách hơn nhằm phát triển nền kinh tế đêm. Thứ tư, điều quan trọng là người tiêu dùng phải thể hiện cách ứng xử và hành vi văn minh và các cơ quan chức năng thúc đẩy lối sống đơn giản, chuẩn mực, xanh và ít carbon để bảo đảm sự phát triển bền vững của nền kinh tế đêm.

Có thể nói, thị trường tiêu dùng giờ đây đang trên đà phục hồi vững chắc ở Trung Quốc, và nền kinh tế đêm có thể đáp ứng những nhu cầu xã hội và giải trí của người dân, tạo điều kiện phát triển ngành dịch vụ và tăng nhu cầu trong nước. Nền kinh tế đêm không chỉ cung cấp cho cư dân địa phương ngày càng nhiều lựa chọn tiêu dùng như mua sắm, địa điểm gặp gỡ và giải trí, mà còn mang đến cả những trải nghiệm độc đáo như biểu diễn và sự kiện để đáp ứng nhu cầu đa dạng của các nhóm người tiêu dùng khác nhau. Do đó, nền kinh tế đêm phù hợp với xu hướng đô thị hóa hậu công nghiệp, cũng như tạo điều kiện thuận lợi cho dòng hàng hóa, vốn và thông tin, cũng như quy mô của lĩnh vực dịch vụ./.