Tín dụng chính sách xã hội thực sự là cầu nối thiết thực, hiệu quả, bảo đảm an sinh xã hội

Phát triển kinh tế gắn với giảm nghèo bền vững, bảo đảm công bằng và an sinh xã hội, “chăm lo các đối tượng yếu thế, không để ai bị bỏ lại phía sau, thu hẹp khoảng cách giàu nghèo giữa các vùng, miền trên cả nước” là chủ trương, quan điểm nhất quán của Đảng, Nhà nước trong quá trình xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. 

Để triển khai thực hiện chủ trương này ngày 4-10-2002, Chính phủ ban hành Nghị định số 78/2002/NĐ-CP, “Về tín dụng đối với người nghèo và các đối tượng chính sách khác”. Cùng ngày, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 131/2002/QĐ-TTg, Về việc thành lập Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) trên cơ sở tổ chức lại Ngân hàng Phục vụ người nghèo.

Trải qua hơn 20 năm xây dựng và phát triển, đồng hành cùng với người nghèo và các đối tượng chính sách xã hội khác, đặc biệt 9 năm thực hiện Chỉ thị số 40-CT/TW, ngày 22-11-2014, của Ban Bí thư Trung ương Đảng, “Về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với tín dụng chính sách xã hội”, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, với quyết tâm cao của các cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền địa phương; sự vào cuộc đồng bộ, kịp thời của cả hệ thống chính trị, NHCSXH được giao nhiệm vụ thực thi tín dụng chính sách xã hội và đạt được nhiều kết quả quan trọng: đã huy động được nguồn vốn lớn, đa dạng; đáp ứng nhu cầu vay vốn của đông đảo người nghèo và các đối tượng chính sách khác ở 100% xã, phường, thị trấn trên cả nước, trong đó, tập trung ưu tiên cho vay các xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng đặc biệt khó khăn, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, góp phần tạo việc làm, giảm nghèo bền vững và xây dựng nông thôn mới. 

Để đạt những thành tựu kết quả như vậy, NHCSXH đã thiết lập mô hình tổ chức, phương thức hoạt động, phương thức cho vay đặc thù, hiệu quả, phù hợp, phát huy vai trò và sự tham gia tích cực của cả hệ thống chính trị, góp phần tạo được lòng tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và hoạt động của NHCSXH. 

Thông qua hoạt động tín dụng chính sách xã hội NHCSXH giúp chính quyền cơ sở tiếp xúc với người dân nhiều hơn, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, kịp thời giải quyết những vướng mắc, khó khăn của người dân, góp phần củng cố hệ thống chính trị cơ sở, giữ vững ổn định an ninh, trật tự và an toàn xã hội tại địa phương, đặc biệt ở khu vực nông thôn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, hải đảo.

“Điểm tựa” vững chắc của người dân

Đến hết 31-7-2023, tổng nguồn vốn của NHCSXH đạt 324.753 tỷ đồng, tổng dư nợ các chương trình tín dụng chính sách đạt 305.145 tỷ đồng, với hơn 6,6 triệu hộ nghèo và các đối tượng chính sách đang còn dư nợ, tốc độ tăng trưởng bình quân hằng năm đạt khoảng 19%/năm. Quy mô tín dụng, chất lượng tín dụng chính sách xã hội tiếp tục được củng cố và nâng cao. 

Tổng nợ quá hạn và nợ khoanh là 0,62%/tổng dư nợ, trong đó nợ quá hạn 0,17%/tổng dư nợ.

Trong hơn 20 năm qua, vốn tín dụng chính sách xã hội đã giải ngân cho hơn 44.284 nghìn lượt hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác, hỗ trợ hơn 6,5 triệu hộ vượt ngưỡng nghèo, giải quyết việc làm cho hơn 6,2 triệu lao động, hỗ trợ gần 147 nghìn lao động đi làm việc có thời hạn ở nước ngoài, hỗ trợ gần 3,9 triệu học sinh sinh viên được vay vốn đi học, xây dựng gần 18 triệu công trình nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn, xây dựng hơn 729 nghìn căn nhà cho người nghèo và các đối tượng chính sách khác. NHCSXH đã giải ngân cho 3.807 lượt doanh nghiệp với số tiền 4.829 tỷ đồng để trả lương cho 1.230 nghìn lượt lao động gặp khó khăn do đại dịch COVID-19 trên địa bàn cả nước theo Nghị quyết số 68/NQ-CP, ngày 1-07-2021, của Chính phủ, “Về một số chính sách hỗ trợ người lao động và người sử dụng lao động gặp khó khăn do đại dịch COVID-19”. 

Thực hiện các chương trình tín dụng chính sách theo Nghị quyết số 11/NQ-CP, ngày 30-01-2022 của Chính phủ “Về Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội và triển khai Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình” đạt: 19.764 tỷ đồng, với trên 355 nghìn lượt khách hàng được vay vốn, trong đó cho học sinh sinh viên mua hơn 89 nghìn máy vi tính và thiết bị phục vụ học tập trực tuyến, hỗ trợ mua và xây dựng, sửa chữa, cải tạo cho hơn 19 nghìn căn nhà ở xã hội; hỗ trợ hơn 211 nghìn khách hàng được vay vốn tạo việc làm; cho hơn 2,6 nghìn cơ sở giáo dục mầm non và tiểu học được vay vốn mua dụng cụ học tập; với hơn 33 nghìn hộ đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi vay vốn phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị, hỗ trợ đất ở, nhà ở, tạo sinh kế.

Sau 9 năm thực hiện Chỉ thị số 40-CT/TW, NHCSXH đã nhận được sự quan tâm chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền địa phương các cấp, sự hỗ trợ về cơ sở vật chất, địa điểm, trang thiết bị, phương tiện làm việc nhằm nâng cao năng lực hoạt động của NHCSXH, bố trí nguồn lực từ ngân sách địa phương ủy thác sang NHCSXH để bổ sung nguồn vốn cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác trên địa bàn. 

Đến nay, nguồn vốn ủy thác từ ngân sách địa phương của các địa phương sang NHCSXH đã đạt 34.881 tỷ đồng, chiếm tỷ lệ 10,7%/tổng nguồn vốn của NHCSXH, tăng 31.074 tỷ đồng so với trước khi có Chỉ thị số 40-CT/TW. Hiện nay 100% đơn vị cấp tỉnh, cấp huyện đã cân đối, ủy thác vốn ngân sách địa phương sang NHCSXH để bổ sung nguồn vốn cho vay.

Với phương châm “Thấu hiểu lòng dân, tận tâm phục vụ”, NHCSXH đã xây dựng mạng lưới hoạt động rộng khắp toàn quốc, triển khai kịp thời, trên diện rộng chính sách tín dụng ưu đãi của Chính phủ “nơi nào có người nghèo và đối tượng chính sách, nơi đó có NHCSXH”. 

Tín dụng chính sách xã hội đã góp phần thực hiện 3 chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững, xây dựng nông thôn mới, phát triển kinh tế vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, bảo đảm an sinh xã hội, ổn định chính trị, trật tự xã hội; góp phần ngăn chặn tệ cho vay nặng lãi ở khu vực nông thôn; góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo trên cả nước giai đoạn 2001 - 2005 từ 17% xuống 7%; giai đoạn 2005 - 2010 từ 22% xuống 9,45%; giai đoạn 2011 - 2015 từ 14,2% xuống 4,25%; giai đoạn 2016 - 2021 từ 9,88% xuống 2,23%.

NHCSXH đã xây dựng thành công mô hình tổ chức đặc thù, hiệu quả, phù hợp với cấu trúc hệ thống chính trị, điều kiện thực tiễn đất nước, phát huy vai trò quản lý Nhà nước đối với tín dụng chính sách xã hội, đồng thời, xây dựng và hoàn thiện bộ máy điều hành tác nghiệp, phát huy hiệu lực, hiệu quả, tổ chức điều hành quản lý vốn thống nhất từ Trung ương đến địa phương, đáp ứng yêu cầu tổ chức, triển khai thực hiện tín dụng chính sách xã hội.

NHCSXH cũng đã xây dựng và tổ chức thực hiện thành công phương thức quản lý tín dụng chính sách xã hội hiệu quả, cách thức hoạt động nghiệp vụ sáng tạo, phát huy được vai trò và sự tham gia tích cực của cả hệ thống chính trị trong công tác tín dụng chính sách xã hội, đó là: triển khai phương thức cho vay trực tiếp có ủy thác một số nội dung công việc trong quy trình cho vay thông qua các tổ chức chính trị xã hội; phối hợp với chính quyền địa phương, tổ chức chính trị - xã hội thành lập tổ tiết kiệm và vay vốn ở thôn, ấp, bản, làng; tổ chức giao dịch tại các điểm giao dịch xã trên địa bàn cả nước, tăng cường khả năng tiếp cận dịch vụ tín dụng chính sách xã hội đối với người nghèo và các đối tượng chính sách khác, bảo đảm dân chủ, công khai với cách thức “giao dịch tại nhà, giải ngân - thu nợ tại xã”.

Kết quả đạt được sau hơn 20 thực hiện Nghị định 78/NĐ-CP, 9 năm thực hiện Chỉ thị 40-CT/TW đã khẳng định các chủ trương của Đảng, giải pháp của Chính phủ là đúng đắn, sáng tạo, phù hợp, thiết thực, có tính nhân văn sâu sắc, mang tính đột phá trong chỉ đạo tổ chức triển khai thực hiện tín dụng chính sách xã hội, góp phần quan trọng thực hiện các chủ trương, chính sách, mục tiêu, nhiệm vụ của Đảng, Nhà nước về tăng trưởng kinh tế đi đôi với thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, là yêu cầu có tính nguyên tắc bảo đảm sự phát triển lành mạnh, bền vững của đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa, qua đó, nhận được sự đồng tình, ủng hộ của các cấp, các ngành, tổ chức quốc tế và đông đảo mọi tầng lớp nhân dân./.