Hà Nội đẩy mạnh phát triển văn hóa, thể thao và du lịch

Một số kết quả nổi bật

Những năm gần đây, Hà Nội đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong lĩnh vực văn hóa, thể thao và du lịch, góp phần xây dựng hình ảnh một Thủ đô văn hiến, văn minh, hiện đại.

Trong lĩnh vực văn hóa, Hà Nội luôn được đánh giá là địa phương đi đầu trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản. Hệ thống phố đi bộ quanh hồ Hoàn Kiếm, khu phố cổ, không gian văn hóa Trịnh Công Sơn,... không chỉ trở thành điểm sinh hoạt cộng đồng hấp dẫn, mà còn khẳng định cách tiếp cận mới trong việc đưa văn hóa vào đời sống đô thị.

Các di sản vật thể (như Hoàng thành Thăng Long, Văn Miếu - Quốc Tử Giám...) và phi vật thể (ca trù, hát xẩm...) tiếp tục được bảo tồn, tôn vinh. Hà Nội hiện dẫn đầu cả nước về số lượng di tích với 6.489 di tích; đã triển khai 579 dự án tu bổ, tôn tạo với tổng kinh phí hơn 14 nghìn tỷ đồng.

Hệ thống 5.266 thiết chế văn hóa - thể thao đi vào hoạt động, mỗi năm tổ chức 7 - 10 liên hoan nghệ thuật, hơn 3.000 buổi biểu diễn, trong đó có Liên hoan phim quốc tế Hà Nội và Liên hoan xiếc quốc tế. Nhiều công trình văn hóa được đầu tư, nâng cấp, đáp ứng nhu cầu thụ hưởng ngày càng cao của người dân.

Hoạt động bảo tồn và khai thác di sản cũng đạt nhiều kết quả quan trọng. Các đợt khai quật khảo cổ tại Hoàng thành Thăng Long giai đoạn 2024 - 2025 phát hiện thêm nhiều dấu tích quan trọng về không gian thiết triều quanh Chính điện Kính Thiên. Những phát hiện này không chỉ có ý nghĩa khoa học lớn, mà còn mở ra khả năng phục dựng các công trình trung tâm, tạo cơ sở hình thành sản phẩm du lịch - giáo dục di sản đặc thù, góp phần nâng cao vị thế của Hà Nội trong hệ thống di sản thế giới.

Hệ thống thiết chế thể thao từng bước được đầu tư, góp phần nâng cao thể chất, đời sống tinh thần của nhân dân, đồng thời quảng bá hình ảnh một Thủ đô khỏe mạnh, năng động và hội nhập.

Đặc biệt, từ năm 2023 đến nay, Thủ đô có thêm nhiều bước tiến mới. Luật Thủ đô (sửa đổi năm 2024) đã bổ sung cơ chế đặc thù cho lĩnh vực văn hóa, cho phép thành lập Quỹ bảo tồn khu vực nội đô lịch sử, tạo điều kiện mở rộng hợp tác công - tư, huy động nguồn lực xã hội vào công tác bảo tồn di sản. Đây là bước đi quan trọng, vừa bảo vệ giá trị văn hóa truyền thống, vừa khẳng định vai trò của văn hóa như một động lực nội sinh trong phát triển bền vững.

Song song với đó, Hà Nội đã khẳng định vị thế “Thành phố sáng tạo” của UNESCO. Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội 2024 quy tụ hơn 500 chủ thể sáng tạo, triển khai trên 7 không gian di sản và biểu tượng đô thị với hàng trăm hoạt động trải rộng trên 12 lĩnh vực công nghiệp văn hóa. Sự kiện không chỉ làm sống động đời sống sáng tạo của Thủ đô, mà còn chứng minh hướng đi đúng đắn: gắn kết di sản, nghệ thuật và công nghệ để tạo sản phẩm văn hóa có giá trị gia tăng, phục vụ phát triển công nghiệp sáng tạo và du lịch.

Một điểm nhấn mới trong đời sống văn hóa Hà Nội những năm gần đây là sự bùng nổ của các concert (buổi hòa nhạc) quy mô lớn. Từ dấu mốc nhóm nhạc Blackpink (Hàn Quốc) biểu diễn tại Mỹ Đình năm 2023, Hà Nội đã khẳng định khả năng tổ chức những sự kiện giải trí tầm quốc tế, thu hút hàng chục nghìn khán giả, mang lại hiệu ứng quảng bá mạnh mẽ.

Trên nền tảng đó, nhiều chương trình âm nhạc quy mô lớn như “Anh trai say hi”, “Anh trai vượt ngàn chông gai” hay gần đây là những “concert quốc gia” cũng được dàn dựng công phu như “V-Concert - Rạng rỡ Việt Nam”, “Tổ quốc trong tim”, “Tự hào là người Việt Nam”. Những sự kiện này không chỉ tôn vinh giá trị văn hóa, khơi dậy niềm tự hào dân tộc, mà còn chứng minh công nghiệp giải trí của Thủ đô đã vươn lên ngang tầm, trở thành một cấu phần quan trọng trong hệ sinh thái công nghiệp văn hóa.

Trong lĩnh vực du lịch, Hà Nội tiếp tục giữ vai trò trung tâm du lịch lớn của cả nước. Năm 2024, thành phố đón 27,86 triệu lượt khách, tăng 12,7% so với năm trước; trong đó có 6,35 triệu lượt khách quốc tế, tăng 34,4%; doanh thu từ khách du lịch đạt 110,52 nghìn tỷ đồng, tăng 18,3%.

Những con số này không chỉ cho thấy sự phục hồi mạnh mẽ của du lịch Thủ đô, mà còn khẳng định tiềm năng phát triển du lịch văn hóa - du lịch sáng tạo, trở thành một ngành kinh tế mũi nhọn. Nhiều sản phẩm mới được hình thành, từ du lịch di sản, làng nghề đến du lịch ẩm thực, du lịch đêm, mang đến cho du khách trải nghiệm phong phú, đa dạng.

Thể thao Hà Nội cũng đạt nhiều kết quả đáng ghi nhận. Thành phố đã tổ chức thành công SEA Games 31. Trong đó, đoàn thể thao Hà Nội đạt thành tích ấn tượng, vượt chỉ tiêu đề ra với 151 huy chương các loại (62 huy chương Vàng, 35 huy chương Bạc, 54 huy chương Đồng), chiếm 30,24% tổng số huy chương của Đoàn Thể thao Việt Nam... Ngoài ra, Hà Nội tổ chức các giải marathon quốc tế thường niên, thu hút hàng nghìn vận động viên trong và ngoài nước. Phong trào “Toàn dân rèn luyện thân thể theo gương Bác Hồ vĩ đại” tiếp tục phát triển sâu rộng, tạo nên không khí thể thao sôi nổi trong cộng đồng.

Hà Nội chú trọng phát triển kinh tế đêm và mở rộng không gian công cộng. Khai trương thêm 2 tuyến phố đi bộ trong năm 2025, phấn đấu đến năm 2030 nâng tổng số tuyến lên gấp đôi hiện nay. Các chương trình du lịch đêm ngày càng đa dạng, kết hợp trình diễn nghệ thuật, ẩm thực và trải nghiệm ký ức đô thị, vừa tạo điểm nhấn cho du khách, vừa đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa ngày càng cao của người dân.

Nhìn tổng thể, những kết quả nổi bật trong phát triển văn hóa, thể thao, du lịch thời gian qua đã khẳng định sự chuyển biến mạnh mẽ của Hà Nội. Thành phố không chỉ gìn giữ và phát huy những giá trị ngàn năm, mà còn tạo dựng hình ảnh một Thủ đô sáng tạo, năng động, hiện đại. Chính những thành tựu này đã tạo tiền đề quan trọng để Hà Nội tiếp tục khẳng định vị thế trung tâm văn hóa, du lịch và thể thao hàng đầu cả nước, hướng tới mục tiêu xây dựng Thủ đô văn hiến - văn minh - hiện đại trong giai đoạn mới.

Phấn đấu hoàn thành mục tiêu nhiệm kỳ 2025 - 2030

Bước vào nhiệm kỳ 2025 - 2030, Hà Nội khẳng định rõ định hướng coi văn hóa, thể thao và du lịch là một trong những động lực phát triển. Báo cáo chính trị tại Đại hội Đảng bộ cơ quan Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội (tháng 7-2025) nêu rõ, toàn ngành sẽ tiếp tục khơi dậy tinh thần yêu nước, ý chí tự cường, phát huy sức mạnh cống hiến và nguồn lực văn hóa để tạo động lực đột phá cho sự phát triển. Mục tiêu cao nhất là đưa Thủ đô trở thành thành phố “Văn hiến - Văn minh - Hiện đại”, đồng thời phấn đấu trở thành trung tâm công nghiệp văn hóa của khu vực.

Trong nhiệm kỳ mới, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội xác định nhiệm vụ trọng tâm là phát huy mạnh mẽ sức mạnh văn hóa, tinh thần yêu nước và ý chí tự cường để tạo nguồn lực nội sinh và động lực đột phá cho sự phát triển của Thủ đô.

Sở cũng đặt mục tiêu phát triển toàn diện trên các lĩnh vực văn hóa, môi trường văn hóa và đời sống văn hóa. Việc bảo tồn, phát huy các giá trị truyền thống được gắn với tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, tạo nên những giá trị mới, xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, văn minh, nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân.

Trong lĩnh vực thể thao, Hà Nội tiếp tục đẩy mạnh phong trào rèn luyện thân thể theo gương Bác Hồ vĩ đại, đồng thời chú trọng phát triển các môn thành tích cao để giữ vững vị thế lá cờ đầu cả nước, hướng tới hội nhập quốc tế.

Một định hướng quan trọng khác là đổi mới tư duy quản lý, chuyển từ hành chính sang kiến tạo và đồng hành. Ngành văn hóa và thể thao xác định văn hóa là nguồn lực phát triển bền vững, khuyến khích xã hội hóa, hợp tác công - tư và hỗ trợ các doanh nghiệp sáng tạo. Thúc đẩy tư duy sáng tạo, mở rộng không gian thử nghiệm nghệ thuật, đẩy mạnh hội nhập quốc tế, tăng cường hợp tác với các tổ chức và mạng lưới sáng tạo toàn cầu. Công tác quản lý được yêu cầu minh bạch, hiện đại, gắn với chuyển đổi số để đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới.

Theo PGS, TS Phạm Duy Đức - nguyện Viện trưởng Viện Văn hóa và Phát triển, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh - Hà Nội có nguồn lực văn hóa phong phú nhưng phần lớn vẫn ở dạng tiềm năng. Để biến nguồn lực này thành động lực phát triển, cần đổi mới tư duy, coi văn hóa vừa là nền tảng tinh thần vừa là động lực phát triển kinh tế, gắn với công nghiệp văn hóa trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Ông đề xuất hoàn thiện thể chế, chính sách đặc thù để thu hút và sử dụng nhân tài, quy hoạch không gian văn hóa gắn với đô thị thông minh, bảo vệ cảnh quan sông hồ và phát triển các trung tâm sáng tạo. Đồng thời, chú trọng đào tạo nguồn nhân lực văn hóa chất lượng cao, kết hợp hợp tác quốc tế và đổi mới phương thức quản lý theo hướng Nhà nước kiến tạo, xã hội hóa, công - tư cùng tham gia.

Theo PGS, TS Đặng Văn Bài - nguyên Cục trưởng Cục Di sản văn hóa, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch: bảo tồn và phát triển ở Hà Nội không thể tách rời mà phải hài hòa, trong đó di sản văn hóa được coi là nguồn lực đặc biệt cho công nghiệp văn hóa, nhất là du lịch.

Ông cho rằng, muốn phát triển bền vững thì nguồn thu từ du lịch văn hóa phải được tái đầu tư trở lại cho bảo tồn di sản. Bên cạnh đó, cần xây dựng cơ chế đặc thù cho Hà Nội trong phát triển công nghiệp văn hóa, trong đó chú trọng hợp tác công - tư để khai thác di sản, phát triển mạng lưới bảo tàng, tăng cường đào tạo nhân lực quản lý di sản và du lịch. Đây sẽ là điều kiện để Hà Nội vừa giữ gìn được bản sắc, vừa phát triển ngành công nghiệp văn hóa như một mũi nhọn kinh tế của Thủ đô./.

Phạm Ánh Tuyết