Đồng bộ hạ tầng kỹ thuật mở lối cho kinh tế phát triển

Tính tất yếu đồng bộ hạ tầng kỹ thuật trong không gian mới

Sau hợp nhất, TPHCM với diện tích hơn 6.777km², sở hữu không gian phát triển rộng lớn, mở ra cơ hội hình thành mô hình đô thị đa trung tâm. Trong cấu trúc này, từng khu vực đảm nhiệm chức năng chiến lược: TPHCM, với vai trò đô thị lõi - trung tâm tài chính và công nghệ cao; khu vực Bình Dương, thủ phủ công nghiệp công nghệ cao, trung tâm sản xuất, logistics và thu hút đầu tư nước ngoài (FDI); khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu, trung tâm kinh tế biển và năng lượng sạch, chiến lược trong xuất nhập khẩu, năng lượng và du lịch.

Sự phân vai rõ ràng giữa ba khu vực tạo nên một chỉnh thể hành chính - kinh tế bổ trợ lẫn nhau, tối ưu hóa lợi thế so sánh của từng vùng. Do đó, việc đầu tư và quy hoạch đồng bộ hạ tầng kỹ thuật như giao thông vận tải, năng lượng, thông tin, truyền thông và các công trình tiện ích đô thị là yêu cầu tất yếu để Thành phố bứt phá trong không gian phát triển mới. 

Hạ tầng kỹ thuật phải được kết nối thông suốt, hiện đại, nhằm rút ngắn thời gian, giảm chi phí vận chuyển, nâng cao năng suất lưu thông và trở thành “xương sống” liên kết các khu vực.

Đầu tư đồng bộ hạ tầng kỹ thuật không chỉ tạo động lực phát triển mà còn góp phần phân bổ dân cư hợp lý, huy động và lan tỏa hiệu quả các nguồn lực, kết nối chặt chẽ các khu vực chức năng. 

Đây là nền tảng để thúc đẩy tăng trưởng công nghiệp, du lịch, đô thị và kiến tạo một siêu đô thị đa trung tâm, hài hòa, bền vững, có sức cạnh tranh vượt trội; bảo đảm phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao chất lượng sống và thu hút mạnh mẽ dòng vốn đầu tư.

Dấu ấn hạ tầng kỹ thuật

Hạ tầng kỹ thuật của TPHCM đã tạo nên những dấu ấn rõ nét, trên lĩnh vực giao thông, các tuyến đường trục chính như Điện Biên Phủ, Võ Văn Kiệt, Võ Nguyễn Giáp, kết hợp với hệ thống Vành đai 2, 3, 4 và cao tốc TPHCM - Long Thành - Dầu Giây, TPHCM - Bến Lức - Long Thành, TPHCM - Mộc Bài, tạo thành mạng lướng giao thông kết nối thông suốt các trung tâm kinh tế - khu công nghiệp - cảng biển trên toàn vùng. 

Hệ thống cầu lớn (Thủ Thiêm 2, Phú Mỹ, Rạch Chiếc, Bình Lợi) và các hầm chui giảm ùn tắc giao thông và mở ra các trục phát triển mới. Dự án Metro Bến Thành - Suối Tiên (tuyến 1), Metro Bến Thành - Tham Lương (tuyến 2) đang triển khai, đặt nền móng cho mạng lưới giao thông công cộng hiện đại phát triển, kết nối TPHCM với các đô thị vệ tinh, khu công nghiệp Bình Dương và khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu.

Hạ tầng cấp thoát nước và môi trường được đầu tư bài bản. Các nhà máy xử lý nước thải Nhà Bè, Bình Hưng, Tham Lương, cùng dự án cải tạo kênh rạch như Tàu Hủ - Bến Nghé, Tham Lương - Bến Cát, góp phần giảm ngập úng, cải thiện vệ sinh, bảo vệ môi trường tại TPHCM.

Hạ tầng số và đô thị thông minh trở thành trụ cột phát triển mới của TPHCM. Mạng Internet cáp quang, trung tâm dữ liệu tại Thủ Thiêm và Khu công nghệ cao, cùng hệ thống Internet vạn vật (IoT) đặt nền móng cho kinh tế số, quản lý đô thị thông minh và dịch vụ công hiện đại. Đây là cơ sở để Thành phố nâng cao hiệu quả điều hành, cải thiện chất lượng sống và củng cố năng lực cạnh tranh trong kỷ nguyên chuyển đổi số.

Hạ tầng đô thị và nhà ở tiếp tục để lại dấu ấn sâu sắc với hàng loạt dự án quy mô lớn. Các khu đô thị mới như Thủ Thiêm, Phú Mỹ Hưng, Khu đô thị biển Cần Giờ, cùng chương trình cải tạo chung cư cũ, di dời nhà ven kênh rạch và phát triển nhà ở xã hội đã góp phần nâng cao chất lượng sống cho hàng trăm nghìn người dân, hình thành diện mạo đô thị văn minh, hiện đại.

Một số tồn tại hạn chế

Dù không gian phát triển được mở rộng, TPHCM sau hợp nhất vẫn đối mặt với những hạn chế về hạ tầng kỹ thuật mang tính cấu trúc, tạo ra lực cản trực tiếp đối với mục tiêu kiến tạo một siêu đô thị hiện đại, thông minh và năng động.

Một là,tỷ lệ đất dành cho giao thông còn thấp so với tiêu chuẩn của các đô thị lớn, trong khi mật độ phương tiện tăng nhanh. Các trục giao thông huyết mạch kết nối TPHCM với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu như Quốc lộ 13, Quốc lộ 51, đường Mỹ Phước - Tân Vạn... thường xuyên quá tải, làm giảm hiệu quả vận tải và gia tăng chi phí logistics.

Hai là,hạ tầng số chưa đáp ứng yêu cầu của một đô thị thông minh. Hệ thống dữ liệu dùng chung còn phân tán, hạ tầng viễn thông ở nhiều khu vực chưa đồng bộ. Các khu công nghiệp vẫn thiếu nền tảng dữ liệu lớn (Big Data), điện toán đám mây và hệ thống quản trị thông minh, ảnh hưởng trực tiếp đến năng lực quản lý, điều hành và phát triển kinh tế số của Thành phố.

Ba là,hạ tầng năng lượng và cấp thoát nước bộc lộ nhiều hạn chế. Việc bảo đảm nguồn điện ổn định cho các trung tâm công nghiệp công nghệ cao vẫn là thách thức. Nhiều khu vực ven đô thị thiếu hệ thống thoát nước hoàn chỉnh; tình trạng ngập cục bộ tái diễn mỗi mùa mưa, gây ảnh hưởng đến đời sống người dân và hoạt động của doanh nghiệp.

Bốn là,liên kết hạ tầng của từng khu vực chưa được triển khai đồng bộ. Điển hình như, các tuyến kết nối giữa Bình Dương - Bà Rịa - Vũng Tàu hay giữa Bà Rịa - Vũng Tàu - TPHCM hiện vẫn phụ thuộc chủ yếu vào hệ thống giao thông đi qua tỉnh Đồng Nai.

Cần đồng bộ để mở lối cho kinh tế phát triển

Bước vào nhiệm kỳ 2025 - 2030, TPHCM xác định phát triển đồng bộ hạ tần là một trong những khâu đột phá để hướng đến “siêu đô thị” hiện đại. Trên cơ sở đó, Thành phố tập trung vào một số giải pháp:

Thứ nhất,hoàn thiện mạng lưới giao thông huyết mạch. Trọng tâm là hoàn thiện mạng lưới đường bộ đóng vai trò “xương sống liên kết vùng”, bảo đảm kết nối thông suốt giữa các trung tâm kinh tế, khu công nghiệp, đô thị và hệ thống cảng biển. Những dự án chiến lược như Vành đai 2, 3, 4; cao tốc TPHCM - Bến Lức - Long Thành; TPHCM - Mộc Bài... phải được đẩy nhanh, đưa vào khai thác đúng tiến độ. Khi hoàn thành, các tuyến này không chỉ giảm áp lực giao thông đô thị mà còn rút ngắn thời gian vận chuyển, hạ chi phí logistics.

Thứ hai,xây dựng và phát triển các siêu đô thị Thành phố theo mô hình đa cực - đa trung tâm. Trọng tâm là hoàn thiện Khu đô thị mới Thủ Thiêm (trước 2030), thúc đẩy giai đoạn 2 Phú Mỹ Hưng, phát triển Khu đô thị biển Cần Giờ và nâng cấp Vũng Tàu - Phú Mỹ - Hồ Tràm. Xây dựng chuỗi đô thị thông minh dọc trục TPHCM - Dĩ An - Thuận An - Thủ Dầu Một - Bến Cát - Phú Mỹ, hình thành không gian phát triển liên kết chặt chẽ giữa trung tâm tài chính - công nghệ cao và các vùng sản xuất - dịch vụ - logistics.

Thứ ba,Thành phố cần đẩy mạnh cải tạo chung cư cũ, di dời nhà ven kênh rạch, nâng cấp hạ tầng đô thị hiện hữu; phát triển nhà ở xã hội quy mô lớn để bảo đảm an cư cho người lao động. Phát triển mạng lưới giao thông công cộng (TOD) sẽ tạo ra hệ sinh thái sống - làm việc - dịch vụ hiện đại, giảm áp lực giao thông và nâng tầm chất lượng sống.

Thứ tư,xây dựng hạ tầng số đồng bộ - nền móng của đô thị thông minh. Thành phố cần hoàn thiện hạ tầng công nghệ thông tin - truyền thông (ICT), triển khai rộng Internet vạn vật (IoT), trung tâm dữ liệu, hệ thống phân tích dữ liệu lớn. Mục tiêu: phủ sóng 5G trên 90% dân số vào năm 2027 với tốc độ tải xuống từ 100 - 500 Mb/giây. Hạ tầng số không chỉ phục vụ quản lý nhà nước mà còn là nền tảng cho đổi mới sáng tạo, kinh tế số, trí tuệ nhân tạo và các ngành công nghệ cao./.