Hội nghị toàn thể lần thứ 2 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc khóa XX (Hội nghị Trung ương 2) được tổ chức tại Thủ đô Bắc Kinh (Trung Quốc) vào cuối tháng 2-2023, tập trung đánh giá công tác lãnh đạo, chỉ đạo của Bộ Chính trị khóa XX; đề xuất danh sách ứng cử viên cho các vị trí lãnh đạo của các cơ quan nhà nước, Nhân đại và Chính hiệp; thông qua Phương án cải cách bộ máy đảng và nhà nước; học tập và quán triệt tinh thần Đại hội XX cùng công tác xây dựng đảng, kinh tế - xã hội của đất nước.

Hội nghị toàn thể lần thứ 2 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc khóa XX được tổ chức tại Thủ đô Bắc Kinh, tháng 2-2023_Ảnh: THX

Đẩy mạnh cải cách bộ máy nhà nước

Hội nghị xem xét thông qua Phương án cải cách bộ máy đảng và nhà nước, trong đó khẳng định việc cải cách bộ máy đảng và nhà nước từ Đại hội XVIII (năm 2012) cho đến nay là nhiệm vụ quan trọng để thúc đẩy hiện đại hóa hệ thống quản trị và năng lực quản trị quốc gia, được thực hiện theo tinh thần tư tưởng Tập Cận Bình về chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc thời đại mới, bảo đảm vững chắc những thành tựu và chuyển biến lịch sử trong sự nghiệp của Đảng và Nhà nước; nhấn mạnh yêu cầu thúc đẩy đồng bộ bố cục tổng thể “5 trong 1” (5 trụ cột: kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa, chính trị dân chủ xã hội chủ nghĩa, văn hóa tiên tiến xã hội chủ nghĩa, xã hội hài hòa xã hội chủ nghĩa, văn minh xã hội chủ nghĩa trong một chỉnh thể chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc); bố cục chiến lược

“4 toàn diện” (đi sâu cải cách toàn diện, xây dựng đất nước hiện đại hóa toàn diện, quản lý đất nước toàn diện theo pháp luật và quản lý đảng nghiêm minh toàn diện) và nhu cầu xây dựng bố cục phát triển mới, thúc đẩy phát triển chất lượng cao. Đồng thời, yêu cầu các bộ, ngành, địa phương nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng và tính cấp thiết của việc cải cách bộ máy, kiên quyết bảo vệ tính quyền uy và tính nghiêm minh của các quyết sách và sự sắp xếp của trung ương. Việc cải cách phải bảo đảm sự lãnh đạo của đảng đối với hiện đại hóa xã hội chủ nghĩa, tối ưu hóa trong phân công chức năng, hoàn thiện hơn về thể chế, cơ chế, hiệu quả hơn trong vận hành, quản lý. Các cơ quan, ban, ngành, địa phương cần nhận thức đầy đủ tầm quan trọng và tính cấp thiết của việc đổi mới thể chế đảng, nhà nước; thực hiện nghiêm túc các nhiệm vụ cải cách thể chế.

Mặc dù trong Hội nghị, Tổng Bí thư Tập Cận Bình không đề cập nhiều đến nội dung về cải cách thể chế, nhưng trong bài phát biểu tại Hội nghị hiệp thương dân chủ, ông cho biết, Đại hội XX đã đưa ra những sắp xếp quan trọng để đi sâu cải cách bộ máy đảng và nhà nước, trong đó đi sâu cải cách thể chế tài chính, hoàn thiện thể chế lãnh đạo thống nhất của trung ương đối với công tác khoa học - công nghệ, tối ưu hóa hệ thống chức năng và cơ cấu tổ chức của chính phủ, hoàn thiện cơ chế quyết sách, nghị sự và điều phối của trung ương, tối ưu hóa việc phân bổ nguồn biên chế, thúc đẩy quản trị cơ sở thông qua xây dựng đảng, tăng cường công tác xây dựng đảng tại các doanh nghiệp có sở hữu hỗn hợp và doanh nghiệp phi công hữu, thống nhất thể chế quản lý đối với công tác xây dựng đảng tại các hiệp hội ngành, nghề, hiệp hội học thuật và hiệp hội thương mại. Nói cách khác, đây có thể sẽ là tâm điểm của cuộc cải cách lần này. Ngoài ra, Tổng Bí thư Tập Cận Bình cũng chỉ ra 2 định hướng cải cách thể chế lần này là: 1- Tăng cường sự lãnh đạo tập trung và thống nhất của Trung ương Đảng; 2- Thúc đẩy hiện đại hóa hệ thống quản trị và năng lực quản trị quốc gia.

Có thể thấy, theo phương hướng này, việc thành lập thể chế đảng và chính phủ cũng như sắp xếp chức năng của chính phủ sẽ đóng vai trò lớn trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, nhất là trong bối cảnh Mỹ và Trung Quốc đang cạnh tranh gay gắt về công nghệ, tài chính. Bên cạnh đó, Hội nghị khẳng định công tác học tập, tuyên truyền, quán triệt tinh thần Đại hội XX là nhiệm vụ chính trị hàng đầu của toàn Đảng hiện nay; cần phải đổi mới cách thức, hình thức để đưa tinh thần của Đại hội vào các cơ quan đơn vị sự nghiệp, cộng đồng, trường học, doanh trại quân đội và trên các trang mạng xã hội.

Trong 40 năm qua, chính quyền Trung ương Trung Quốc đã thực hiện 5 cuộc cải cách vào các năm 1982, 1988, 1993, 1999, 2018; Quốc vụ viện cũng tiến hành cải cách cơ cấu 5 năm/lần vào các năm 1982, 1988, 1993, 1998, 2003, 2008, 2013, 2018 (tổng cộng 8 lần). Đặc biệt, 2 cuộc cải cách dưới thời kỳ Tổng Bí thư Tập Cận Bình (năm 2013 và năm 2018) đã đưa ra phương hướng thúc đẩy hiện đại hóa hệ thống quản trị và năng lực quản trị quốc gia.

Kinh tế Trung Quốc còn gặp nhiều khó khăn và thách thức

Hội nghị nhận định, Trung Quốc đang bước vào thời kỳ cơ hội chiến lược, nhưng vẫn còn tiềm ẩn nhiều rủi ro, thách thức to lớn. Nền kinh tế đang đối mặt với nhiều mâu thuẫn, áp lực lớn như nhu cầu suy giảm, mất cân đối cung - cầu, nền tảng phục hồi kinh tế chưa vững chắc cùng các yếu tố không chắc chắn và khó đoán định đang gia tăng. Do đó, Trung Quốc phải sẵn sàng đối phó với mọi thách thức, bao gồm các thách thức từ bên ngoài.

Để giải quyết được những thách thức ở trong nước, chính phủ cần đẩy nhanh xây dựng bố cục phát triển mới, phát triển chất lượng cao; tập trung mở rộng nhu cầu trong nước, tăng cường chuỗi sản xuất và cung ứng, tối ưu hóa môi trường kinh doanh định hướng thị trường hóa, pháp quyền hóa và quốc tế hóa; thúc đẩy các chính sách ưu tiên tạo cơ hội việc làm, bảo đảm đời sống của người dân, củng cố mạng lưới an sinh xã hội; thúc đẩy toàn diện chấn hưng nông thôn, củng cố và mở rộng thành quả thoát nghèo, ngăn chặn tái nghèo trên diện rộng; thực hiện tốt phòng, chống và quản lý dịch bệnh trong giai đoạn mới. Với nhu cầu giữ vững ổn định tổng thể để từng bước thúc đẩy nền kinh tế quay trở lại quỹ đạo phát triển, trước mắt, các chính sách về kinh tế sẽ gắn liền với chính sách an sinh xã hội, hỗ trợ doanh nghiệp giải quyết khó khăn, ưu tiên tạo việc làm để gia tăng thu nhập, từ đó góp phần đẩy mạnh động lực tiêu dùng, phát triển kinh tế.

Từng bước cụ thể hóa các định hướng lớn của Đại hội XX

Hội nghị được diễn ra vào thời điểm Trung Quốc bước vào năm đầu tiên thực hiện Nghị quyết Đại hội XX và là năm then chốt cho sự phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội của Trung Quốc, cũng như đánh dấu công tác chuẩn bị và định hướng cho Kỳ họp thứ nhất Nhân đại và Chính hiệp khóa XIV

(Lưỡng hội). Các nội dung thảo luận tại Hội nghị phản ánh đầy đủ, từng bước cụ thể hóa các định hướng lớn của Đại hội XX cùng các quyết định quan trọng của trung ương trên phương diện kinh tế - xã hội, cải cách và mở cửa, cải cách bộ máy đảng, nhà nước và xây dựng đảng.

Ông Trương Thư Hoa - Giám đốc Viện Khoa học chính trị Trung Quốc - cho rằng, từ năm 1988 đến nay, qua mỗi lần thay đổi nhiệm kỳ, Quốc vụ viện đều tiến hành cải cách về cơ cấu. Đặc biệt, đợt cải cách năm 2018 không chỉ giới hạn ở phạm vi Quốc vụ viện mà còn ở cả các cơ quan của Trung ương Đảng và Nhà nước, các tổ chức đoàn thể chính trị - xã hội, bộ máy đảng, chính quyền cấp địa phương, do đó, việc cải cách thể chế của đảng và nhà nước lần này cũng là dựa trên nhu cầu của Trung Quốc trước những thay đổi sâu sắc của tình hình thế giới, khu vực trong giai đoạn phát triển mới. Một chuyên gia của Viện Đối ngoại Trung Quốc cũng cho rằng, thế giới thực sự đã bước vào một thời kỳ phức tạp do tác động của cuộc xung đột Nga - Ukraina, cạnh tranh Mỹ - Trung Quốc, cùng các vấn đề khác như biến đổi khí hậu, khủng hoảng lương thực, năng lượng và hạt nhân. Điều này đòi hỏi các nhà lãnh đạo Trung Quốc cần có tầm nhìn xa hơn, xây dựng thể chế đảng, nhà nước hiệu quả và hiện đại hơn. Việc đổi mới thể chế đảng, nhà nước là để các quyết sách của đảng mang tính khoa học, hiệu quả hơn, bảo đảm các cơ quan, ban, ngành của chính phủ có đủ khả năng xử lý, giải quyết những thách thức mới. Mặt khác, cải cách thể chế được thực hiện theo hướng đề cao vai trò lãnh đạo của đảng, theo tinh thần “Đảng lãnh đạo mọi mặt”, sẽ góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo của đảng một cách hoàn thiện, khoa học, tối ưu và hiệu quả hơn, cơ chế vận hành quyền lực được hợp lý hóa, đáp ứng được nhu cầu phát triển trong thời đại mới, ứng phó được với những thách thức mới trong an ninh công cộng, quản trị xã hội và môi trường quốc tế.

Hội nghị đã kế thừa những nhận định của Đại hội XX về tình hình thế giới và môi trường an ninh, phát triển của Trung Quốc, cho rằng Trung Quốc đang bước vào thời kỳ cơ hội chiến lược và thách thức tồn tại đan xen. Tình hình kinh tế - xã hội tuy có sự phục hồi nhất định sau khi Trung Quốc thay đổi cách tiếp cận với dịch bệnh COVID-19, tuy nhiên những khó khăn mang tính cơ cấu, nền tảng và những yếu tố bất định ở trong và ngoài nước Trung Quốc vẫn sẽ ảnh hưởng sâu sắc đến triển vọng phục hồi, phát triển của Trung Quốc. Nói cách khác, những chủ trương, quyết sách đưa ra tại Hội nghị lần này chính là sự tiếp nối tinh thần Đại hội XX và Hội nghị Trung ương 1 khóa XX, đồng thời khẳng định đây là những bước đi mới trên hành trình mới./.