Về nguồn lực tái thiết Ukraina

Nhu cầu tái thiết Ukraina sau cuộc xung đột với Nga là rất lớn và đa dạng, bao gồm nhiều lĩnh vực khác nhau. Do sự tàn phá của bom đạn, hệ thống kết cấu hạ tầng, công trình nhà ở, giao thông, mạng lưới cấp điện, nước, khí đốt tại một số vùng của Ukraina đã bị tàn phá nặng nề. 

Sự phục hồi của Ukraina sau xung đột sẽ cần một nguồn lực lớn về tài chính, trong đó có các nguồn viện trợ quốc tế. Điều này có thể tạo ra cơ hội và thách thức cho các quốc gia, tổ chức quốc tế trong việc tái thiết Ukraina, cũng như gây ra những tranh luận trong quá trình xử lý các vấn đề liên quan. 

Bên cạnh đó, cuộc khủng hoảng nhân đạo do hệ lụy của cuộc xung đột đã khiến hàng triệu người Ukraina phải rời bỏ nhà cửa, có thể sẽ còn kéo dài. Nga, Ukraina và các nước châu Âu cần phải nỗ lực hơn để ổn định cuộc sống cho người dân bị ảnh hưởng bởi cuộc xung đột. Ngoài ra, chính sách nhập cư và xã hội của nhiều quốc gia châu Âu cũng sẽ bị ảnh hưởng.

Về chính trị và xã hội, quá trình tái thiết cần diễn ra cùng với các cải cách chính trị để củng cố sự ổn định xã hội của Ukraina. Trong đó, quan trọng hơn là vấn đề hòa giải các cộng đồng khác nhau nhằm xây dựng một xã hội đoàn kết và tránh xung đột trong tương lai.

Châu Âu cần tăng cường tự chủ về an ninh

Có thể thấy, nguyên nhân của cuộc xung đột Nga - Ukraina không chỉ bắt nguồn từ những sự kiện hiện tại, mà còn là từ nguyên nhân sâu xa trong lịch sử và từ cả yếu tố về địa - chính trị, những mâu thuẫn khó có thể dung hòa, không dễ giải quyết một sớm một chiều. Và cho dù cuộc xung đột hiện nay có thể đi đến hồi kết, song cũng đã ghi thêm một trang sử không mấy tốt đẹp trong quan hệ giữa Nga và Ukraina. 

Điều này sẽ càng khiến sự nghi kỵ, thù địch giữa hai nước thêm sâu sắc. Nếu như giải pháp chấm dứt xung đột tới đây không phải là một giải pháp thỏa mãn được lợi ích của các bên liên quan, mà chỉ mang tính áp đặt, có thể tạm thời chấm dứt xung đột nhưng sẽ tạo ra những mâu thuẫn âm ỉ trong quan hệ hai nước, khiến nguy cơ xung đột bùng phát trở lại bất cứ lúc nào.

Cùng với đó, mối quan hệ giữa Nga và các nước châu Âu cũng có thể tiếp tục ở trong trạng thái nghi ngờ, đối phó lẫn nhau. Nền an ninh châu Âu vẫn sẽ bấp bênh, khi mà quan hệ với Nga còn trong trạng thái nghi kỵ và căng thẳng, trong khi Mỹ hiện đang có những thay đổi chính sách trong quan hệ với các nước đồng minh, yêu cầu các nước châu Âu chịu trách nhiệm cao hơn trong việc bảo đảm an ninh của chính họ. 

Các động thái gần đây của Mỹ, bao gồm cuộc điện đàm song phương giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin, được coi là một cú sốc đối với châu Âu, khi nguy cơ châu Âu bị Mỹ gạt ra ngoài lề trong các cuộc đàm phán về Ukraina, về an ninh châu Âu mà không có chính Ukraina và châu Âu tham gia. Điều đó sẽ thúc đẩy xu hướng tự cường mạnh mẽ của châu Âu trong thời gian tới. 

Các nước châu Âu có thể sẽ tăng cường hợp tác quốc phòng và hình thành các liên minh mới nhằm bảo đảm an ninh. Minh chứng rõ nhất là tại Hội nghị An ninh Munich mới đây (tháng 2-2025), nhiều nhà lãnh đạo châu Âu đã bày tỏ sự bất ngờ trước các động thái của Mỹ và thể hiện mong muốn tăng cường tự chủ của châu Âu trước các thách thức đối với nền an ninh châu lục. 

Nhiều nhà phân tích nhận định, hiện châu Âu đã “chậm chân” hơn Mỹ, chậm hơn cả Trung Quốc trong nhiều vấn đề trọng yếu của thế giới đương đại, như phát triển khoa học - công nghệ, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI). Vì thế, châu Âu vẫn cần có Mỹ. Theo các hãng tin phương Tây, trước những biến chuyển nhanh chóng của tình hình Ukraina, các nước châu Âu vẫn chưa thể thống nhất về khả năng đưa quân gìn giữ hòa bình đến Ukraina và sẽ tiếp tục kêu gọi Mỹ tham gia bảo đảm an ninh ở châu Âu.

Trật tự thế giới với những xáo trộn

Cuộc xung đột Nga - Ukraina rõ ràng cũng đã làm cho các bên trực tiếp liên quan đến xung đột hao người, tốn của do chi phí chiến tranh, và như lịch sử đã chứng minh, khi các nước bận rộn với chiến tranh lại là cơ hội tăng cường vai trò của các cường quốc khác. Cuộc xung đột có thể tạo điều kiện cho các cường quốc như Trung Quốc gia tăng ảnh hưởng trong các vấn đề quốc tế, thể hiện sức mạnh, vai trò của mình. 

Phát biểu tại Hội nghị An ninh Munich (tháng 2-2025), Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị tuyên bố: Trung Quốc mong muốn xây dựng quan hệ “ổn định, lành mạnh và bền vững” với Mỹ. Trung Quốc hy vọng Mỹ sẽ cùng phối hợp theo hướng này. Tuy nhiên, nếu Mỹ quyết tâm kiềm chế và ngăn chặn Trung Quốc, nước này cũng không còn lựa chọn nào khác ngoài việc tiếp tục cuộc chơi đến cùng. Trung Quốc sẽ đáp trả mạnh mẽ với bất kỳ hành vi đơn phương nào từ phía Mỹ. 

Các phát biểu mạnh mẽ trên của người đứng đầu ngành ngoại giao Trung Quốc cho thấy, Trung Quốc đã thể hiện một vị thế sẵn sàng đương đầu trong cuộc cạnh tranh với Mỹ và đáp trả các hành vi lấn át của Mỹ đối với Trung Quốc.

Có thể thấy, cuộc xung đột Nga - Ukraina đã diễn ra không như những dự báo ban đầu. Cuộc xung đột gây thiệt hại nặng nề về mọi mặt đối với Ukraina, Nga và Liên minh châu Âu (EU). Đặc biệt, cuộc xung đột cũng là một trong những nguyên nhân cản trở tiến trình phục hồi kinh tế thế giới sau đại dịch COVID-19, làm trầm trọng thêm các cuộc khủng hoảng về giá cả, an ninh năng lượng, an ninh lương thực,... mà nhân loại đang phải đối mặt; đồng thời, tạo ra những bước ngoặt có thể định hình tương lai của trật tự quốc tế. 

Cuộc xung đột Nga - Ukraina chấm dứt không có nghĩa là khu vực, thế giới sẽ có hòa bình lâu dài. Trong một thế giới đầy mâu thuẫn và bất ổn, khi một cuộc xung đột chấm dứt theo cách áp đặt rất có thể sẽ có những cuộc xung đột tiềm ẩn khác xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau, nhất là khi lòng tin vào luật pháp quốc tế ngày càng giảm thiểu và sử dụng vũ lực được ưu tiên lựa chọn hơn là đối thoại trong quan hệ quốc tế. 

Những diễn biến trên sẽ dẫn tới sự biến động phức tạp của cục diện thế giới và trật tự thế giới cũng có thể sẽ còn có những xáo trộn nhất định sau khi cuộc xung đột Nga - Ukraina chấm dứt.

Trong nhiều năm tới, mặc dù cuộc xung đột Nga - Ukraina có thể chấm dứt, nhưng sẽ mang đến những hệ lụy tiếp tục tác động sâu rộng đến chính trị, an ninh, kinh tế và ổn định toàn cầu. Việc tìm ra các giải pháp hiệu quả để giải quyết những vấn đề này sẽ là một thách thức lớn đối với khu vực và cộng đồng quốc tế./.