Chú trọng phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo

Trên cơ sở xác định vị trí, vai trò của KH, CN và ĐMST trong phát triển kinh tế - xã hội của Thủ đô, trước yêu cầu của thực tiễn, ngày 10-9-2020, Thành ủy Hà Nội ban hành Kế hoạch số 205-KH/TU “Về triển khai thực hiện Nghị quyết số 52-NQ/TW, ngày 27-9-2019, của Bộ Chính trị về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư”, trong đó xác định đến năm 2025, Hà Nội sẽ phát triển hạ tầng số làm nền tảng cho xây dựng chính quyền số, kinh tế số. 

Ngày 17-3-2021, Thành ủy Hà Nội khóa XVII đã xây dựng Chương trình số 07-CTr/TU “Về đẩy mạnh phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trên địa bàn thành phố Hà Nội giai đoạn 2021 - 2025”, xác định mục tiêu chung, 5 mục tiêu cụ thể, 7 chỉ tiêu và 4 yêu cầu về phát triển KH, CN và ĐMST trên địa bàn Thủ đô giai đoạn 2021 - 2025, trong đó nhấn mạnh: phát triển KH, CN và ĐMST thực sự trở thành động lực chủ yếu phát triển kinh tế - xã hội Thủ đô; xây dựng Hà Nội trở thành trung tâm ĐMST, nghiên cứu KH, chuyển giao và phát triển CN hàng đầu của cả nước, tiến tới là trung tâm KH, CN và ĐMST của khu vực Đông Nam Á trong một số lĩnh vực.

Trên cơ sở đó, thời gian qua, Hà Nội ngày càng khẳng định vai trò là trung tâm hàng đầu cả nước về KH, CN và ĐMST với nhiều hoạt động đẩy mạnh ứng dụng các thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội, phát triển mạnh hạ tầng số, hạ tầng công nghệ thông tin, hạ tầng dữ liệu..., kết nối liên thông, đồng bộ và thống nhất, tạo nền tảng phát triển kinh tế số, chính quyền số, xã hội số; phát triển thị trường KH và CN cùng nhiều giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo thông qua việc triển khai các đề tài, dự án sản xuất thử nghiệm có giá trị thực tiễn và khả năng thương mại hóa cao, hỗ trợ phát triển ý tưởng, hoàn thiện CN, phát triển sản phẩm mới; tăng cường các hoạt động nghiên cứu KH, CN.

Theo số liệu của Sở Khoa học và Công nghệ thành phố Hà Nội, trong năm 2024, hoạt động nghiên cứu KH, CN của thành phố tiếp tục được đẩy mạnh với 130 nhiệm vụ chuyển tiếp, dự kiến 64 nhiệm vụ mới, trong đó phần lớn là nhiệm vụ tuyển chọn. 

Sản phẩm của các công trình nghiên cứu KH đã góp phần thúc đẩy ĐMST, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của kinh tế Thủ đô, đồng thời nâng cao năng lực quản lý của các cơ quan, đơn vị trên địa bàn. 

Kết quả của các đề tài, dự án ngày càng được ứng dụng hiệu quả hơn vào thực tiễn, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội Thủ đô. Dự án xây dựng sàn giao dịch CN thành phố giai đoạn 2 đã được bổ sung danh mục đầu tư công trung hạn và đang triển khai thủ tục chuẩn bị đầu tư. 

Các hoạt động quản lý nhà nước về tiêu chuẩn - đo lường - chất lượng tiếp tục được chú trọng triển khai và đem lại những kết quả tốt. Lĩnh vực sở hữu trí tuệ giúp các cá nhân, tổ chức, các doanh nghiệp và các địa phương xây dựng thương hiệu, nhãn hiệu hàng hóa, nhãn hiệu tập thể và chỉ dẫn địa lý cho các sản phẩm truyền thống nhằm nâng cao giá trị kinh tế của sản phẩm.

Bên cạnh đó, trong lộ trình xây dựng Hà Nội trở thành thành phố thông minh, Dự án thành phố thông minh được Hà Nội công bố triển khai cuối năm 2023 có tổng mức đầu tư dự kiến gần 4,2 tỷ USD trên tổng diện tích gần 272ha tại các xã Hải Bối, Vĩnh Ngọc và Kim Nỗ, huyện Đông Anh với việc áp dụng nhiều công nghệ thông minh (gồm 6 yếu tố là: năng lượng thông minh, giao thông thông minh, quản trị thông minh, học tập thông minh, đời sống thông minh và kinh tế thông minh), hướng tới một mô hình thành phố bền vững với việc sống xanh và ứng dụng CN hiện đại, nơi người dân sẽ không chỉ là những khách hàng sử dụng dịch vụ mà còn là những chủ nhân của thành phố cùng chung tay xây dựng một cộng đồng bền vững. 

Dự án được Ủy ban nhân dân thành phố chấp thuận điều chỉnh chủ trương đầu tư, tiến độ thực hiện theo 5 giai đoạn, hoàn thành vào quý IV-2032.

Nhờ sự chủ động, tích cực và nỗ lực trong phát triển KH, CN và ĐMST, thành phố Hà Nội đứng đầu cả nước về xếp hạng đánh giá Chỉ số ĐMST cấp địa phương (PII) năm 2023 và năm 2024. Năm 2023, Hà Nội lần đầu tiên vào danh sách 200 thành phố có hệ sinh thái khởi nghiệp tốt nhất toàn cầu (đứng thứ 174, theo Startupblink.com). 

Năm 2024, Hà Nội tăng 17 bậc so với năm trước, xếp hạng 157 về hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo. Hà Nội tiếp tục dẫn đầu cả nước về số lượng doanh nghiệp KH, CN. Trong năm 2024, thành phố cũng tổ chức thành công Hội nghị toàn quốc về Sở hữu trí tuệ và các sự kiện bên lề; sự kiện “Kết nối công nghệ và Đổi mới sáng tạo Việt Nam 2024”, góp phần liên kết giữa 3 “nhà” (Nhà nước - nhà khoa học - nhà doanh nghiệp), thúc đẩy sự phát triển của thị trường KH và CN.

Tiếp tục nâng cao hiệu quả hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, hướng tới xây dựng Hà Nội thành đô thị thông minh năm 2030

Bên cạnh những kết quả đáng ghi nhận, hoạt động KH, CN và ĐMST Thủ đô vẫn chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế. Nguồn cung của thị trường KH và CN vẫn chậm phát triển. Chất lượng, hiệu quả đổi mới CN còn thấp, chưa có bước đột phá. Việc khai thác, sử dụng kết cấu hạ tầng KH, CN tại một số lĩnh vực hiệu quả chưa cao. Một số doanh nghiệp chưa chủ động thúc đẩy nghiên cứu KH và chuyển giao, phát triển CN, thương mại hóa kết quả nghiên cứu. 

Hà Nội cũng gặp nhiều khó khăn trong quá trình xây dựng thành phố thông minh, như nguồn lực kinh tế, cơ chế, chính sách, năng lực quản lý hành chính, đào tạo, phát triển nguồn nhân lực, thiết kế đô thị, bảo đảm an toàn thông tin, bẫy công nghệ, xử lý dữ liệu cùng một số vấn đề văn hóa - xã hội khác.

Trước yêu cầu phát triển mới của Thủ đô và cả nước trước ngưỡng cửa kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW, trong đó nhấn mạnh tới các nhiệm vụ, giải pháp nhằm thúc đẩy phát triển KH, CN, ĐMST và chuyển đổi số (CĐS) quốc gia trên cả nước, trong đó có Hà Nội; Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật Thủ đô (Luật số 39/2024/QH15), ngày 28-6-2024, nhằm thể chế hóa các cơ chế mang tính đặc thù, tạo sự bứt phá cho Thủ đô thời gian tới, trong đó có các quy định trên lĩnh vực KH, CN và ĐMST. 

Đây là cơ sở tạo hành lang pháp lý để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc hiện nay, giúp cho hoạt động KH, CN và ĐMST của thành phố Hà Nội có bước đột phá và phát triển mạnh mẽ.

Chính vì thế, trên cơ sở xác định phát triển KH, CN và ĐMST là khâu đột phá trong phát triển kinh tế - xã hội Thủ đô, hướng tới xây dựng Hà Nội trở thành đô thị thông minh năm 2030, thành phố cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền nhằm đưa Nghị quyết số 57-NQ/TW vào cuộc sống, tích cực thực hiện Kế hoạch số 249/KH-UBND, ngày 20-8-2024, của Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội “Về tổ chức phong trào thi đua phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ triển khai thi hành Luật Thủ đô”.

Bên cạnh đó, cần ưu tiên nguồn lực đầu tư xây dựng Thủ đô trở thành trung tâm ĐMST, CĐS, nghiên cứu, phát triển, chuyển giao CN hàng đầu của cả nước và khu vực. Chú trọng đầu tư phát triển lĩnh vực trọng điểm về KH, CN của Thủ đô, như công nghệ số, công nghệ thông tin và truyền thông, công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu mới, công nghệ chế tạo - tự động hóa, công nghệ môi trường, giảm phát thải carbon, ứng phó với biến đổi khí hậu. 

Chủ động và tích cực triển khai các cơ chế, chính sách đặc thù vượt trội liên quan đến hoạt động KH, CN đã được quy định trong Luật Thủ đô năm 2024, trong đó chú trọng chính sách đặc thù cho phát triển các khu công nghệ cao. Tích cực thực hiện cơ chế thử nghiệm có kiểm soát. 

Rà soát, cơ cấu lại các chương trình KH, CN theo hướng tinh gọn, thiết thực, lấy doanh nghiệp làm trung tâm, tăng cường gắn kết với các viện nghiên cứu, trường đại học, trung tâm nghiên cứu của doanh nghiệp lớn trên địa bàn, đáp ứng nhu cầu phát triển các ngành, lĩnh vực, phát triển kinh tế - xã hội, chuỗi giá trị của sản phẩm, tạo giá trị gia tăng. 

Hoàn thành và đưa vào vận hành “Sàn giao dịch công nghệ Hà Nội” nhằm thúc đẩy phát triển thị trường KH và CN thành phố. Tăng cường liên kết, hợp tác và hội nhập quốc tế về KH, CN và ĐMST để góp phần nâng cao trình độ KH, CN của Thủ đô; tích cực tiếp thu, chọn lọc kinh nghiệm xây dựng thành phố thông minh của các đô thị lớn trong khu vực và trên thế giới./.