Quá tải du lịch tác động tới lối sống địa phương

Ở Italia, nơi có nhiều di sản văn hóa, hiện tượng du lịch quá mức đang lan rộng. Số lượng khách du lịch hằng năm đến những nơi như thành phố Florence gấp nhiều lần số lượng cư dân thường trú. Điển hình nhất là thành phố Venice, các điểm tham quan phố cổ nằm trên một số hòn đảo nhỏ và có sức chứa hạn chế. Năm 2023, dù không phải vào mùa du lịch, nhưng lượng du khách đến đây vẫn rất đông đúc. Du khách phải xếp hàng hơn nửa tiếng để vào các điểm tham quan chính.

Vấn đề du lịch quá mức cũng đang diễn ra ở Hy Lạp, thành cổ Acropolis - điểm du lịch nổi tiếng - cũng ở trong tình trạng tồi tệ nhất. Ngay cả với giai đoạn nhiệt độ cao bất thường vào mùa hè năm 2023, nơi này vẫn không ngăn được lượng khách du lịch đổ vào. Một số du khách ngất xỉu vì say nắng sau khi xếp hàng quá lâu dưới cái nắng. Ngoài tình trạng quá tải tại các điểm tham quan ảnh hưởng đến trải nghiệm, du lịch, quá tải du lịch cũng mang đến nhiều thách thức cho xã hội Hy Lạp. Người dân địa phương sống gần các điểm du lịch đang nhận thấy cộng đồng của họ ngày càng đông đúc, với tiếng ồn ngày càng tăng, các vấn đề giao thông, giá thực phẩm và các nhu yếu phẩm hằng ngày khác tăng cao, làm gia tăng thêm gánh nặng cuộc sống.

Cuối năm 2023, cư dân tại một số khu phố ở Athens thậm chí còn dựng nên “cuộc khủng hoảng rệp” để xua đuổi du khách nước ngoài lưu trú tại các nhà nghỉ. Họ đăng một “thông báo khủng hoảng rệp” giả mạo dưới danh nghĩa một cơ quan chính phủ, tuyên bố rằng do phát hiện ra rệp, cơ quan y tế Hy Lạp đã ra lệnh cho các nhà nghỉ địa phương ngừng cho thuê và cảnh báo khách du lịch rằng họ sẽ bị phạt 500 euro nếu không rời khỏi chỗ ở của họ. Vụ việc cuối cùng đã được cảnh báo tới Bộ Y tế và cảnh sát Hy Lạp.

Do thu nhập từ việc cho thuê nhà nghỉ cao, nhiều chủ sở hữu địa phương sẵn sàng cho khách du lịch thuê căn hộ của mình trong thời gian ngắn, khiến người thuê địa phương buộc phải chuyển ra khỏi trung tâm thành phố hoặc trả tiền thuê cao hơn. Nhiều người Hy Lạp không tham gia kinh doanh nhà nghỉ cho rằng, một lượng lớn khách du lịch nước ngoài khác với họ về văn hóa và lối sống, ra vào các căn hộ hằng ngày và nhiều người không tuân thủ những giao ước của khu phố, ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của họ.

Ở Tây Ban Nha, quá tải du lịch thậm chí còn trở thành chủ đề nóng trong một năm bầu cử. Vào năm 2023, do tâm lý phản đối du lịch ngày càng gia tăng của người dân Barcelona, cựu Thị trưởng Ada Colao - người đang tái tranh cử vào thời điểm đó - đã đề xuất giảm hoạt động du lịch bằng cách giảm số lượng khách du lịch đến bằng tàu du lịch hoặc chuyển khách sạn thành nhà ở xã hội. Bà cũng cho biết, quá tải du lịch đang khiến lối sống địa phương “gặp nguy hiểm”. Jorge Marichal - Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh khách sạn Tây Ban Nha - cảnh báo, “những vấn đề mà chúng tôi đang gặp phải ở Barcelona sẽ sớm xuất hiện ở khắp đất nước Tây Ban Nha”.

Từ việc hạn chế hành khách đi tàu đến áp dụng thuế du lịch

Trước sự bất mãn của người dân địa phương, các thành phố du lịch nổi tiếng đã đưa ra những biện pháp hạn chế khách du lịch và hành khách đi tàu là những người đầu tiên bị ảnh hưởng. Trong những năm gần đây, các thành phố du lịch nổi tiếng đã áp đặt hạn chế đối với loại tàu du lịch lớn. Dubrovnik - một thành phố du lịch nổi tiếng ở Croatia - đã đưa ra các quy định nhằm hạn chế số lượng hành khách du lịch ghé thăm mỗi ngày. Từ tháng 8-2021, Venice cấm tàu du lịch lớn. Tháng 10-2023, Barcelona đóng cửa bến cảng phía Bắc.

Năm 2024, chính quyền Venice thông báo sẽ thử nghiệm cơ chế thu phí vào cửa thành phố bắt đầu từ tháng 4, ngoại trừ sinh viên và các nhóm được miễn trừ khác, tất cả khách du lịch không qua đêm phải trả phí 5 euro để vào trung tâm lịch sử của thành phố cổ trong thời gian này, nếu vi phạm vào mùa du lịch sẽ bị phạt nặng hơn. Ông Luigi Brugnaro - Thị trưởng Venice - cho biết, mục đích của các quy định mới là để cải thiện khả năng sống của thành phố và kết quả sẽ được đánh giá sau một thời gian thử nghiệm. Venice cũng đang chuẩn bị giới hạn quy mô nhóm du lịch ở mức 25 người và cấm sử dụng loa phóng thanh vì “có thể gây ồn ào, nhầm lẫn và gián đoạn”.

Thành phố Amsterdam ở Hà Lan đã chọn cách kiểm soát quảng bá. Ông Dương Vũ - Giám đốc khu vực châu Á của Cục Xúc tiến hội nghị và du lịch quốc gia Hà Lan kiêm trưởng đại diện Trung Quốc - nói với phóng viên Thời báo Global Times (Thời báo Hoàn Cầu, Trung Quốc): “chúng tôi không tích cực quảng bá các khu vực nổi tiếng như Amsterdam”, với tư cách là một cơ quan quảng bá điểm đến, trọng tâm là “quảng cáo các khu vực ít được biết đến, hướng dẫn khách du lịch đến thăm nhiều khu vực hơn và cố gắng cân bằng số lượng khách du lịch”. Nghị định “Cân bằng du lịch Amsterdam” được thực hiện từ năm 2021, quy định khi số lượng khách du lịch qua đêm đạt 18 triệu trong năm đó, hội đồng thành phố “có nghĩa vụ phải can thiệp”. Năm 2024, Amsterdam sẽ tăng thêm thuế du lịch, tăng 12,5% giá phòng đối với du khách qua đêm và 11 euro mỗi ngày đối với du khách đi tàu. Hãng tin CNN cho biết, ngay cả với những biện pháp này, Amsterdam dự kiến sẽ đón tới 23 triệu khách du lịch qua đêm mỗi năm vào năm 2025.

Thành phố Athens (Hy Lạp) - nơi cũng đang bị ảnh hưởng bởi tình trạng quá tải du lịch - đã giới hạn số lượng du khách đến Acropolis ở mức 20.000 người mỗi ngày thông qua hệ thống đặt chỗ kể từ tháng 9-2023. Bắt đầu từ tháng 4-2024, hệ thống này cũng được áp dụng tại nhiều di tích ở Hy Lạp. Barcelona - nơi đầy tâm lý chống khách du lịch - là một trong những thành phố đầu tiên ở châu Âu cấm xây dựng khách sạn mới ở trung tâm thành phố và hạn chế cho thuê ngắn hạn. Gần đây, Barcelona đã tăng cường nỗ lực chống lại tình trạng “quá tải du lịch”, bắt đầu từ tháng 4, khách du lịch, bao gồm cả hành khách đi tàu du lịch, sẽ phải trả phụ phí thành phố cao hơn.

Người dân địa phương và du khách chia sẻ không gian đô thị

Theo chuyên gia xu hướng người Mỹ Daniel Levine, “chỉ khi người dân của một điểm đến hài lòng thì khách du lịch của họ mới vui vẻ”. Các chuyên gia được phóng viên Global Times phỏng vấn tin rằng, quá tải du lịch chính là liên quan đến “sự chia sẻ giữa chủ nhà và khách du lịch”, cân bằng công nghiệp, phát triển bền vững và các vấn đề khác. Vương Tiểu Ngư - chuyên gia nổi tiếng của Liên đoàn các thành phố du lịch thế giới và là nhà nghiên cứu nổi tiếng của Trung tâm nghiên cứu du lịch thuộc Viện khoa học xã hội Trung Quốc - cho biết, đối với các điểm đến du lịch, khách du lịch và người dân địa phương sẽ chia sẻ không gian đô thị, vì vậy lợi ích của khách du lịch và người dân cần được cân bằng; sự xuất hiện của khách du lịch không nên phá vỡ lối sống truyền thống của cộng đồng địa phương, mà cần phải thúc đẩy việc bảo vệ và phát triển văn hóa địa phương, tạo việc làm cho cộng đồng địa phương và đạt được sự phát triển cùng có lợi; các thành phố phải cân bằng sự phát triển của du lịch và các ngành công nghiệp khác, mang lại lợi ích cho nhiều người hơn thông qua công thức phát triển du lịch văn hóa và ngành du lịch liên hoàn, giảm tác động của tính dễ bị tổn thương đối với nền kinh tế địa phương và cuộc sống của người dân. Đồng thời, phát triển du lịch cần tạo động lực phát triển mới cho kinh tế, văn hóa địa phương.

Vương Tiểu Ngư cho biết, hầu hết các thành phố du lịch nổi tiếng trên thế giới đang phải đối mặt với tình trạng quá tải du lịch. Đối với các điểm du lịch của Trung Quốc, dù chưa đạt đến mức “over du lịch” nhưng vẫn phải chú ý đến khái niệm phát triển bền vững trong giai đoạn phát triển và cân bằng nhu cầu phát triển của khách du lịch, cộng đồng và thành phố.

Hiện nay, nhiều du khách chọn đi du lịch trái mùa để tránh đông đúc và giá thành cao. Tuy nhiên, đi du lịch trái mùa cũng phải chịu một số chi phí, ví dụ như cáp treo có thể lên núi nhìn ra toàn cảnh phố cổ chưa mở, các công trình biển không mở, nhiều nhà hàng đóng cửa... Nếu chính quyền địa phương muốn cân bằng tốt hơn số lượng khách du lịch, cần thúc đẩy du lịch trái mùa nhiều hơn và cho khách du lịch thấy những trải nghiệm độc đáo của các mùa khác nhau, đồng thời có thể bảo đảm rằng, trải nghiệm du lịch trái mùa không bị ảnh hưởng nhiều đến những trải nghiệm mà họ sẽ được thưởng thức./.